Ανυπολόγιστη η ζημιά στο Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς

Για μια ανυπολόγιστη, αλλά ακόμη όχι πλήρως καταγεγραμμένη, ζημιά σε ένα Εθνικό Πάρκο κορυφαίας οικολογικής σημασίας, όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη, κάνουν λόγο τρία πρόσωπα που εμπλέκονται άμεσα στη διαχείριση του Δάσους της Δαδιάς.

Συγκεκριμένα, επικοινωνήσαμε με την προϊσταμένη του παραρτήματος Δαδιάς της μονάδας διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Εβρου – Δαδιάς, Άννα Κωνσταντινίδου, τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δασών Έβρου, Πέτρο Ανθόπουλο και τον Επιστημονικό συνεργάτη της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, Λευτέρη Καψάλη, λίγο μετά το τέλος του συντονιστικού στο οποίο συμμετείχαν για την αποτίμηση της πυρκαγιάς, η οποία εξακολουθεί να μαίνεται στην περιοχή και την οργάνωση της πυρόσβεσης.

Έχει καεί το 60%-70% του μεγάλου πυρήνα

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις τους (λόγω της συνεχιζόμενης πυρκαγιάς είναι αδύνατο να γίνει λεπτομερής καταγραφή των ζημιών και το βάρος δίνεται εξάλλου στην πυρόσβεση), έχει καεί περίπου το 60%-70% του μεγάλου πυρήνα του Πάρκου (αν συνυπολογιστεί και η περσινή φωτιά), αλλά μέχρι στιγμής παραμένει άθικτος ο μικρός πυρήνας (που βρίσκεται βορειότερα και είναι πιο βραχώδης), του οποίου η προστασία αποτελεί το βασικό μέλημα όλων αυτές τις στιγμές.

Επίσης, στις περιοχές της φετινής πυρκαγιάς έχουν διασωθεί ορισμένες «νησίδες» άκαυτου δάσους που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν μερικά δεκάδες στρέμματα. Σε ότι αφορά το βασικό στοιχείο της περιβαλλοντικής σημασίας της περιοχής, δηλαδή τα αρπαχτικά πουλιά που έχουν τις φωλιές τους εκεί, είναι ακόμη πιο δύσκολο να γίνουν ακριβείς καταγραφές αυτές τις ώρες, αλλά θεωρείται δεδομένο ότι έχει συμβεί απώλεια σημαντικού ποσοστού τους.

Πανευρωπαϊκή σημασίας η μάχη να σωθεί ο μικρός πυρήνας

Όπως εξηγούν, η πανευρωπαϊκή και παγκόσμια αξία του Πάρκου έγκειται στο γεγονός ότι σε αυτό έχουν καταγραφεί να διαμένουν μόνιμα ή να διέρχονται περιστασιακά 36 από τα 38 ήδη προστατευόμενων αρπαχτικών πουλιών της Ευρώπης, με εμβληματικότερα όλων το όρνιο, τον ασπροπάρη και περισσότερο από όλα των μαυρόγυπα, ο οποίος καταγράφεται μόνο στη χώρα μας και την Ισπανία.

Αυτή ακριβώς, λοιπόν, η αξία για την βιοποικιλότητα του πλανήτη είναι που επιδοτείται με σημαντικά ευρωπαϊκά κονδύλια και απειλείται τις τελευταίες μέρες στη Δαδιά. Και αυτό, διότι το δάσος της διαθέτει έναν συνδυασμό στοιχείων, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν σε άλλο μέρος. Συγκεκριμένα αποτελείται από εκτεταμένα δάση μαυρόπευκου (και τραχείας πεύκης), τα οποία, αν και είναι πολύ κοινά σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας, μόνο στη Δαδιά συναντώνται σε τόσο χαμηλό υψόμετρο (μικρότερο των 200 μέτρων).

Συνεπώς, η απουσία του εν λόγω δάσους είναι εξαιρετικά πιθανό να συνεπάγεται και απουσία οποιουδήποτε βιότοπου στον οποίο θα μπορούν να αναρπαχθούν (να έχουν φωλιές) τα αρπαχτικά πουλιά.

Το πάθημα δεν έγινε μάθημα, οι δυνάμεις πάνε στα χωριά

Σε ότι αφορά τους λόγους για τους οποίους έχει απειληθεί δύο συνεχόμενες χρονιές η ύπαρξη του δάσους, οι τρεις άνθρωποι που το γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον ανέφεραν, μια σειρά από αιτίες. Καταρχάς, ξεκαθάρισαν ότι το «πάθημα της περσινής πυρκαγιάς δεν έγινε μάθημα», τονίζοντας ότι η πρόληψη είναι πολύ αποτελεσματικότερη από την καταστολή της φωτιάς. Επιπλέον, για την πυρόσβεση της πυρκαγιάς στη Δαδιά διατίθενται σαφώς μικρότερες δυνάμεις από όσες απαιτούνται, καθώς το βάρος της πυροσβεστικής έχει δοθεί στην πυρκαγιά του νότιου Έβρου, η οποία πέρασε στη Ροδόπη και απειλεί χωριά.

Η απόσυρση του ανθρώπου σκοτώνει το δάσος

Το μείζον ερώτημα που τίθεται, όμως, είναι τί άλλαξε και έγινε τόσο πολύ πιο «εύφλεκτο» το δάσος. Η πρώτη και σαφέστατη απάντηση που δίνουν είναι η επίδραση της κλιματικής αλλαγής, η οποία επιδεινώνει πολύ την ξηρότητα του. Ωστόσο δεν είναι η μόνη. Ωστόσο, όπως τονίζουν, μάλλον με ακόμη πιο καθοριστικό τρόπο επιδρά η αύξηση της νεκρής βιομάζας, ως καύσιμη ύλη, που συσσωρεύεται στο δάσος εξαιτίας της ραγδαίας μείωσης των επαγγελμάτων που γίνονταν στο εσωτερικό του, δηλαδή της κτηνοτροφίας, της γεωργίας και της υλοτομίας.

Σε αυτή την κατεύθυνση, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει από τους δασολόγους εργασίες διαχείρισης του δάσους προς υποκατάσταση του ρόλου αυτών των επαγγελμάτων. Μάλιστα, οι περιοχές στις οποίες έγιναν αυτές οι εργασίες (οι οποίες απαιτούν μεγάλα κονδύλια) αυτές τις μέρες παρουσιάζουν μια σημαντικά διαφορετική εικόνα στην επέκταση της πυρκαγιάς, δηλαδή μια αισθητή επιβράδυνση της ταχύτητας της, η οποία επιτρέπει την παρέμβαση για πυρόσβεση με αποτελεσματικό τρόπο.

Σε αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, βρίσκονται σε τελικό στάδιο οι προεργασίες για την πιλοτική εισαγωγή ελαφιών στο δάσος (σε σχετικά περιορισμένες εκτάσεις) προκειμένου να υποκαταστήσουν την βόσκηση των αιγοπροβάτων, τα οποία έχουν μειωθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, ενώ μεγάλο μέρος από τα λίγα εναπομείναντα μαντριά, δυστυχώς, κάηκαν τις τελευταίες μέρες.

Πιθανότατα οι νεκροί μετανάστες να είναι πολύ περισσότεροι

Τέλος, σε ότι αφορά το ζήτημα της φημολογίας ότι η πυρκαγιά στο δάσος ξεκίνησε από διερχόμενους μετανάστες, οι τρεις επιστήμονες μας απάντησαν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για κάτι τέτοιο, αλλά δεν μπορούν να αποκλείσουν αυτό το ενδεχόμενο, καθώς πρόκειται όντως για συχνό φαινόμενο στην περιοχή.

Αυτό που, πάντως ξεκαθαρίζουν είναι τη βεβαιότητα πως, ακόμη και να οφείλεται σε τέτοιου είδους αίτια, αποκλείεται να έχει γίνει με πρόθεση, δεδομένου ότι πρώτα από όλους απειλείται η ζωή των ίδιων μεταναστών που διέρχονται από την περιοχή.

Εξάλλου αυτό αποκαλύφθηκε με τον πλέον τραγικό τρόπο με τις δεκάδες ζωές που χάθηκαν πριν λίγες μέρες, γεγονός για το οποίο εκφράζουν ανησυχία ότι η τελική καταμέτρηση των θυμάτων πιθανότατα να είναι πολύ μεγαλύτερη.