“Δεν ευθύνεται η κλιματική αλλαγή για την έναρξη δασικών πυρκαγιών”

Αναμφίβολα, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν έναν από τους πιο σοβαρούς κινδύνους για τα δάση της Μεσογείου, και κατ’ επέκταση της Ελλάδας, ενώ έχουν υπάρξει αντικείμενο αυξανόμενου ενδιαφέροντος κατά τις τελευταίες δεκαετίες σε παγκόσμια κλίμακα.

Η κλιματική αλλαγή αναφέρεται όλο και συχνότερα ως το αίτιο των πυρκαγιών αυτών, αλλά, σύμφωνα με τον διακεκριμένο πυρομετεωρολόγο Θοδωρή Γιάνναρο, αυτό δεν είναι ακριβές. Ο εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών επισημαίνει ότι «η κλιματική αλλαγή δεν ευθύνεται για τις δασικές πυρκαγιές, αλλά δημιουργεί εκείνο το περιβάλλον όπου εάν κάπου υπάρξει φωτιά, είναι πολύ ευκολότερο αυτή να αποκτήσει την ένταση που θα την καταστήσει ανεξέλεγκτη και δυνητικά καταστροφική».

Σε σχετική ερώτηση της Κέλλυς Σουάχ – Μαραγκουδάκη για τον ιστοχώρο liberal, ο Θοδωρής Γιάνναρος απαντά ότι “η κλιματική αλλαγή ευθύνεται μόνο για τη δημιουργία περιβάλλοντος που είναι εξαιρετικά φιλικό για τη φωτιά. Με άλλα λόγια, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί εκείνο το περιβάλλον όπου εάν κάπου υπάρξει φωτιά, είναι πολύ ευκολότερο αυτή να αποκτήσει την ένταση που θα την καταστήσει ανεξέλεγκτη και δυνητικά καταστροφική”.

Την ίδια ώρα εξηγεί το φαινόμενο που αντικρίσαμε στις φωτιές της Πάρνηθας, το οποίο ονομάζεται «οπισθοδρομική πυρκαγιά» (backing fire) και για το οποίο διευκρινίζει πως  “η οπισθοπορεία δεν αποτελεί από μόνη της κάποιο νέο, πρωτόγνωρο χαρακτηριστικό εξάπλωσης. Παρατηρείται σε όλες σχεδόν της δασικές πυρκαγιές, όπου η ουρά, όπως ονομάζεται, εξαπλώνεται αντίθετα στη φορά του ανέμου, με σαφώς μικρότερες ταχύτητες εξάπλωσης. Ωστόσο, στην περίπτωση της Πάρνηθας, η ταχύτητα εξάπλωσης της οπισθοδρομούσας πυρκαγιάς ενισχύθηκε χάρη στην αλληλεπίδραση της φωτιάς με το έντονο ανάγλυφο της περιοχής εξάπλωσης της. Με άλλα λόγια, η εξάπλωση της πυρκαγιάς στην Πάρνηθα, ανάποδα στη φορά του ανέμου, καθοδηγήθηκε κύρια από την τοπογραφία της περιοχής, και ειδικότερα από τις πολύ μεγάλες κλίσεις και την παρουσία χαραδρών”.

Στην ερώτηση με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν οι mega-fires, δηλαδή οι δασικές πυρκαγιές που καίνε πάνω από 100.000 στρέμματα, ο πυρομετεωρολόγος απαντά: “η διαχείριση των ακραίων δασικών πυρκαγιών και των μέγα-πυρκαγιών προϋποθέτει αξιοποίηση επιστημονικής γνώσης και εργαλείων που είναι ήδη διαθέσιμα. Προϋποθέτει διεπιστημονικότητα και ανάλυση των δασικών πυρκαγιών σε επιχειρησιακό επίπεδο, ώστε να είναι δυνατή η χάραξη ασφαλέστερων και αποδοτικότερων στρατηγικών περιορισμού και ελέγχου αυτών των δασικών πυρκαγιών”.

Καταληκτικά, για τον πυρομετεωρολόγο, χρειάζεται αντιπυρική παιδεία. “Όπως σταδιακά αποκτήσαμε «αντισεισμική παιδεία», θεωρώ ότι θα πρέπει να εστιάσουμε στην απόκτηση “αντιπυρικής παιδείας”. Δε θα πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι ζούμε σε μία χώρα όπου η φωτιά υπήρχε πάντα και θα υπάρχει για πάντα, έχοντας ήδη παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικοσυστημάτων. Ως πολίτες, θα πρέπει αρχικά να ενισχύσουμε τον βαθμό της ενσυναίσθησής μας. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι θα πρέπει να αναγνωρίζουμε την επικινδυνότητα και να υπακούμε στις απαγορεύσεις χρήσης φωτιάς κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ώστε να περιορίσουμε τουλάχιστον τις ενάρξεις πυρκαγιών από αμέλεια. Σε ατομικό επίπεδο, θα πρέπει να δείχνουμε υπευθυνότητα και να διαχειριζόμαστε τα δασικά καύσιμα στην ευρύτερη περιοχή της κατοικίας μας, εάν και εφόσον υπάρχουν. Αυτό μεταφράζεται σε καθαρισμούς οικοπέδων και περιμέτρων κατοικιών που βρίσκονται σε επαφή με δασικές ή άλλες φυσικές εκτάσεις”, τονίζει.