Ενώ ο ιταλικός κρατικός κορβανάς έλαβε το μεγαλύτερο ποσό από τα 800 δισ. ευρώ του ευρωπαϊκού πακέτου, η κυβέρνηση φαίνεται να αντιμετωπίζει δυσκολίες τόσο στην εμπρόθεσμη όσο και στην αποτελεσματική αξιοποίησή του, κυρίως μετά την ανάδειξη του δεξιού συνασπισμού της Μελόνι στην εξουσία.
Ενδεικτικό της ευρύτερης αμφισβήτησης της οποίας τυγχάνει η πολιτική ηγεσία της χώρας είναι το σχόλιο της ανώτερης αντιπροέδρου της Moody’s, Sarah Carlson, η οποία, μιλώντας στους FT, τόνισε: «Είναι μια ευκαιρία που δίνεται μια φορά σε κάθε γενιά», και διερωτήθηκε με φανερή αμφισβήτηση: «Το ερώτημα που είχαμε πάντα είναι, θα αξιοποιήσει η Ιταλία στο έπακρο αυτή την ευκαιρία;»
Και από την έκβαση δεν εξαρτάται μόνο η οικονομία της Ιταλίας, αλλά η χρηματοοικονομική σταθερότητα ολόκληρης της ευρωζώνης, δεδομένου ότι οι εθνικές οικονομίες είναι ως έναν βαθμό συγκοινωνούντα δοχεία.
«Χωρίς διαρθρωτικά ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη, είναι πολύ δύσκολο για μια χώρα να μειώσει το βάρος ενός χρέους αυτού του μεγέθους [που αντιμετωπίζει η Ιταλία]», ξεκαθαρίζει η Carlson.
Φτωχές επιδόσεις
Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, η Ιταλία είχε αξιοποιήσει μόλις 25,7 δισ. ευρώ από τα 66,9 δισ. ευρώ που είχε λάβει από το NextGenEU μέχρι τότε.
Οι εκταμιεύσεις από τις Βρυξέλλες προς τη Ρώμη έχουν σταματήσει, με την τρίτη δόση των 19 δισεκατομμυρίων ευρώ να καθυστερεί για μήνες, λόγω της διαμάχης για το εάν η Ιταλία είχε εκπληρώσει μία από τις υποχρεώσεις της, τη δημιουργία νέων καταλυμάτων για 7.500 φοιτητές.
Αν και αναμένεται πληρωμή 18,5 δισ. ευρώ στις αρχές του φθινοπώρου -με 500 εκατ. ευρώ να αφαιρούνται για τους ανεκπλήρωτους στόχους- οι ηγέτες της ιταλικής αντιπολίτευσης προειδοποιούν ότι η Ρώμη μπορεί να χάσει μέρος του υπολοίπου της, ύψους 124,6 δισ. ευρώ, εάν το πρόγραμμα δεν επανέλθει σε τροχιά έγκαιρης υλοποίησης και σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει απέναντι στις Βρυξέλλες.
Αλλά, και το ΔΝΤ έκρουσε το καμπανάκι στη Ρώμη να επιταχύνει, προειδοποιώντας για πιο αργή από την αναμενόμενη ανάπτυξη, εάν τα κεφάλαια δεν χρησιμοποιηθούν γρηγορότερα.
Αναθεώρηση
Από την πλευρά της, πάλι, η Μελόνι επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία ότι έχει αναλάβει δέσμευση να αξιοποιήσει στο ακέραιο το πακέτο του Σχεδίου Ανάκαμψης και αρνείται ότι φέρει ευθύνη για τις δυσκολίες που ανακύπτουν. Αντίθετα, πετάνε το μπαλάκι των ευθυνών στον Μάριο Ντράγκι, από τον οποίο, όπως λένε, παρέλαβαν ένα βαθύτατα ελαττωματικό σχέδιο.
Τώρα, η Ρώμη ζητά από τις Βρυξέλλες να εγκρίνουν μια σημαντική αναμόρφωση, με αλλαγές σε 144 από τις 63 μεταρρυθμίσεις+235 επενδύσεις για τις οποίες είχε αρχικά δεσμευτεί. Υποστηρίζει ότι οι αλλαγές -«διορθώσεις» στη γλώσσα της Μελόνι- είναι απαραίτητες προκειμένου να καταστεί υλοποιήσιμο το σχέδιο δεδομένων των τρεχουσών οικονομικών αντιξοοτήτων και να διασφαλιστεί ότι η Ιταλία μπορεί να πετύχει τους στόχους για να ξεκλειδώσουν τα υπόλοιπα κεφάλαια του πακέτου.
Η κυβέρνηση ζητάει από τις Βρυξέλλες να εγκρίνουν την ανακατεύθυνση 16 δισ. ευρώ από δημόσιες επενδύσεις που είτε θεωρεί πως είναι αδύνατο να υλοποιηθούν εμπρόθεσμα, είτε αξιολογεί ως μη σημαντικές στρατηγικά – με μια «λεπτομέρεια»: σημαντικό μέρος από αυτές αφορούν κοινωνικές υποδομές.
Η Μελόνι σκοπεύει να ανακατευθύνει αυτά τα κεφάλαια προς τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και την παροχή φορολογικών κινήτρων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά που επενδύουν στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης – μια στρατηγική που υποστηρίζεται από το ισχυρό επιχειρηματικό λόμπι, Confindustria.
Η κυβέρνηση επιδιώκει, ακόμη, να δεχθούν οι Βρυξέλλες αλλαγές σε απαιτητικούς στόχους διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών της Ιταλίας, τη βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας, την τόνωση του ανταγωνισμού και τη διευκόλυνση των επενδύσεων και της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Συγκεκριμένα, ο κυβερνητικός συνασπισμός επιδιώκει να χαμηλώσουν οι στόχοι για τη μείωση των αμέτρητων εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων της Ιταλίας και για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, κάτι το οποίο δεν βλέπουν πιθανό να αποδεχθούν οι Βρυξέλλες, καθώς και τα δύο είναι θέματα που εγείρουν καθοριστικής σημασίας εμπόδια στην ανάπτυξη.
Κρίσιμη χρονιά
Η Μελόνι θέλει να προβάλει μια εικόνα συνετής και υπεύθυνσης διαχείρισης, πολύ περισσότερο μετά το σοκ που προκάλεσε η πρόσφατη ανακοίνωσή της για επιβολή φόρου απροσδόκητων κερδών στις τράπεζες.
Ορισμένοι οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι εάν η Ρώμη δεν καταστήσει σαφές ότι θα πετύχει τα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση 35 δισ. ευρώ φέτος και 26 δισ. ευρώ του χρόνου, οι αγορές δεν θα συνεχίσουν αν επιδεικνύουν την επιείκεια που επέδειξαν μέχρι τώρα στις καθυστερήσεις της Ιταλίας.
«Το 2024, θα είναι πολύ σημαντικό πόσο καλά και κατά πόσο θα χρησιμοποιηθεί αυτή η ευκαιρία», τονίζει ο λέει Filippo Taddei, ανώτερος οικονομολόγος της Goldman Sachs, προσθέτοντας ότι όλη η προσοχή είναι στραμμένη στο εάν ενισχύονται οι κεφαλαιουχικές δαπάνες και εάν αυξάνεται η δυνητική ανάπτυξη.