Λαικά ομόλογα: Από τους μύθους στην πραγματικότητα

Πολλαπλάσια προβλήματα, από αυτά που θα επιχειρήσει να λύσει, έχει η σκέψη μέσα στο ΥΠΕΘΟ, για έκδοση ειδικών ομολόγων ειδικά για ιδιώτες μικροαποταμιευτές, με στόχο να έχουν μια απόδοση καλύτερη από αυτές των προθεσμιακών τραπεζών.

Κατά τους εμπνευστές της ιδέας, θα πρόκειται για μια έκδοση “σφήνα” στο ετήσιο δανειακό πρόβλημα, θα γίνει μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας (μάλλον το 2024) για ποσό έως 1 δισ. ευρώ και θα αφορά στην ουσία έντοκα γραμμάτια 12 μηνών, με απόδοση που θα καλύπτει τον πληθωρισμό, δίνοντας και ένα μικρό κέδρος για την επένδυση η οποία πλέον, θα είναι αφορολόγητη.

Το πρώτο μείζον ερώτημα που θέτουν στελέχη της αγοράς είναι αν ακόμη και με αυτές τις προδιαγραφές θα εμπιστευτεί κάποιος τις μικρές καταθέσεις του σε ελληνικά ομόλογα όταν είναι ακόμη ενεργός ο σύλλογος ομολογιούχων των οποίων οι τοποθετήσεις τους σε ομόλογα κουρεύτηκαν κατά 72,5% το 2012 από το PSI.

Πού θα τεθεί ο πήχης

Η δεύτερη ερώτηση από τα ίδια στελέχη είναι το ποια θα είναι η ελάχιστη συμμετοχή των καταθετών σε μια τέτοια έκδοση. Τούτο, με δεδομένο ότι με βάση στοιχεία του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων (ΤΕΚΕ) το 72,5% των καταθετών διατηρούν καταθέσεις έως 1.000 ευρώ. Πάνω από 1.000 ευρώ και έως 5.000 ευρώ είχε το 2022 το 12,4% των καταθετών, από 5.001 έως 50.000 ευρώ το 13%, από 50.001 έως 100.000 ευρώ το 1,4% και πάνω από 100.000 ευρώ μόλις το 0,7% των καταθετών. Συνεπώς, αν βάλεις τον πήχη στα 1.000 ευρώ δεν θα έχει να δώσεις ομόλογα. Αν πάλι, βάλεις τον πήχη πάνω τα 10.000 ευρώ, τότε θα έχεις πολύ μικρό αγοραστικό κοινό το οποίο όμως, κατά τεκμήριο είναι ενημερωμένο για εναλλακτικές καταθέσεις και προς το παρόν, δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την αγορά ομολόγων.

Τα τεχνικά προβλήματα

Εκτός όπως από τα ουσιαστικά προβλήματα υπάρχουν και τεχνικά προβλήματα. Το πρώτο από αυτά είναι ότι τα “λαϊκά ομόλογα” θα πρέπει να είναι ένας” τίτλος” μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Μετά το κούρεμα του PSI, τα ελληνικά ομόλογα εκδίδονται με βάση το αγγλικό δίκαιο. Συνεπώς, προβλέπεται ότι απαγορεύεται η οποιαδήποτε σύσταση αγοράς. Με άλλα λόγια, τίποτα δεν θα πρέπει να συνδέει την έκδοση του ελληνικού δημοσίου, με το ” ειδικό” κοινό στο οποίο απευθύνονται.

Ένα δεύτερο πρόβλημα, είναι η διαδικασία της δημοπρασίας των τίτλων. Με δεδομένο ότι η έκδοση θα έχει σταθερό επιτόκιο, με ποια κριτήρια θα δειχθεί ή θα απορρίψει κάποιον ο ΟΔΔΗΧ από την έκδοση;

Ένα τρίτο πρόβλημα είναι η σκοπιμότητα μιας τέτοιας κίνησης στην εξαιρετικά ρηχή αγορά ομολόγων της Ελλάδας. Πώς θα διασφαλίσει το ΥΠΕΘΟ ότι οι αγορές δεν θα εκλάβουν την έκδοση του ομολόγου ως ένα πρόβλημα το οποίο η Ελλάδα προσπαθεί να κρύψει από τους θεσμικούς επενδυτές. Η Ιταλία έχει εκδώσει τέτοιου είδους λαϊκά ομόλογα ύψους 11 δισ. ευρώ από την αρχή του χρόνου. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουν -αν και δεν το ομολογούν- ότι η Ιταλία πλέον δανείζεται μόνο για το πρώτο εξάμηνο του χρόνου (έχει εκδόσει ομόλογα συνολικού ύψους 650 δισ. ευρώ). Την ίδια ώρα η Ελλάδα έχει εκδόσει από την αρχή του χρόνου ομόλογα ύψους περίπου 9 δισ. ευρώ. Όπως είναι φανερό μια επιπλέον έκδοση 1 δισ. σε ένα τόσο περιορισμένο δανειακό πρόγραμμα, τη στιγμή που η Κυβέρνηση διαφημίζει ότι τα ταμειακά διαθέσιμα ξεπερνούν σε πάγια βάση τα 35 δισ. ευρώ, μπορεί να ερμηνευτεί ως πρόβλημα που θα οδηγήσει σε απρόβλεπτες εξελίξεις.

Ακόμη, πηγές με γνώση των διαδικασιών τονίζουν ότι το δανειακό πρόγραμμα του επόμενου χρόνου, λόγω υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος, θα μειωθεί από τα 9 δισ φέτος, στα 5,5 δισ. Είναι λοιπόν σκόπιμο να μειωθεί κατά 1 δισ. η διαθεσιμότητα των ελληνικών τίτλων στους θεσμικούς επενδυτές, τη στιγμή που οι ελληνικοί τίτλοι είναι ήδη δυσεύρετοι; Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις και τους προβληματισμούς, όλα αυτά είναι εξαιρετικά αμφίβολο, για το αν τελικά η σκέψη για “λαϊκά” ομόλογα θα γίνει πράξη.