Η Μεσογειακή φώκια Monachus monachus είναι το μοναδικό είδος φώκιας που ζει στην Μεσόγειο Θάλασσα

«Τις φώκιες μπορούμε να τις συναντήσουμε σε οποιοδήποτε σημείο της παράκτιας και νησιωτικής Ελλάδας ακόμη και μέσα σε μεγάλα λιμάνια, όπως έχουμε παρατηρήσει για παράδειγμα στον Πειραιά», λέει στο Act For Earth στο CNN Greece o Οδυσσέας Παξινός, Ωκεανογράφος MSc και μέλος της ερευνητικής ομάδας στη MOm και συντονιστής του Εθνικού Δικτύου Συλλογής Πληροφοριών.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο Αct For Earth στο CNN Greece του Ωκεανογράφου MSc και μέλους της ερευνητικής ομάδας στη MOm και συντονιστή του Εθνικού Δικτύου Συλλογής Πληροφοριών, κ. Οδυσσέα Παξινού.

Πρόσφατα ήρθε στο φως της δημοσιότητας η είδηση ότι μία φώκια εντοπίστηκε από λουόμενο στην παραλία της «Μπούκας» στην Βελίκα του Δήμου Αγιάς στη Λάρισα. Πόσο σύνηθες είναι να βλέπουμε φώκιες στις ελληνικές θάλασσες; Σε ποιες τις συναντάμε;

Η Μεσογειακή φώκια Monachus monachus είναι το μοναδικό είδος φώκιας που ζει στην Μεσόγειο Θάλασσα και ένα από τα σπανιότερα θαλάσσια θηλαστικά του πλανήτη. Ο παγκόσμιος πληθυσμός του είδους θεωρείται ότι δεν ξεπερνά τα 1.000 άτομα από τα οποία τα μισά ζουν στην Ελλάδα. Από το γεγονός αυτό καταλαβαίνουμε ότι η χώρα μας έχει πολύ σημαντική ευθύνη για την διατήρηση αυτού του σπάνιου είδους.

Τα τελευταία χρόνια μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες συνεχών προσπαθειών προστασίας της μεσογειακής φώκιας το είδος εμφανίζει σαφείς ενδείξεις ανάκαμψης των πληθυσμών του στην χώρα.

Έτσι αρχίζει και γίνεται όλο και πιο συχνό το φαινόμενο εμφανίσεων ατόμων μεσογειακής φώκιας κοντά σε κατοικημένες περιοχές και σε παραλίες που χρησιμοποιεί ό άνθρωπος για αναψυχή και θαλάσσια μπάνια. Προβλέπουμε ότι στα προσεχή έτη εφόσον συνεχιστεί η ανάκαμψη των πληθυσμό του είδους θα γίνεται όλο και πιο πιθανό οι πολίτες να έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν κάποια φώκια κοντά στις ακτές ή ακόμη και στην στεριά.

Δεδομένου ότι οι φώκιες μπορεί να ξεκουράζονται και στις ακτές, πώς συμπεριφερόμαστε εάν δούμε μία στην παραλία όπου βρισκόμαστε; Είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο;

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ότι οι φώκιες (σε αντίθεση με άλλα θαλάσσια θηλαστικά όπως τα δελφίνια) ζουν και στη θάλασσα και στη στεριά όπου βγαίνουν για να ξεκουραστούν για κάποιες ώρες ή ακόμη και μέρες και ακόμη πιο σημαντικό για να γεννήσουν το μικρό τους.

Οι φώκιες μπορούν λοιπόν να μείνουν στην στεριά για όσο χρόνο θέλουν και να στεγνώσουν τελείως χωρίς να έχουν κάποιο πρόβλημα. Δεν σημαίνει λοιπόν ότι όταν δούμε κάποια φώκια στην στεριά αυτή απαραίτητα έχει κάποιο πρόβλημα, μπορεί απλά να βγήκε για να ξεκουραστεί και να στεγνώσει για λίγο.

Όσον αφορά στην ερώτηση αν οι φώκιες είναι επικίνδυνες και επιθετικές η γενική απάντηση είναι όχι. Παρόλα αυτά θα πρέπει να λάβουμε ότι οι φώκιες είναι μεγαλόσωμα ζώα (τα ενήλικα φθάνουν τα 2,5 μέτρα μήκος και 300 κιλά σε βάρος) με δυνατά σαγόνια.

Παρότι λοιπόν είναι εξαιρετικά σπάνιο μια φώκια να κινηθεί απειλητικά εναντίον μας θα πρέπει να τηρούμε κάποιους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς ώστε να μην ενοχλούμε τα ζώα αυτά καθώς αν αισθανθούν απειλή μπορεί σαφώς και να γίνουν νευρικά και επιθετικά.

Σε ποιες θάλασσες και ακτές μπορούμε να συναντήσουμε τη μεσογειακή φώκια;

Όπως ήδη είπαμε στην Μεσόγειο Θάλασσα ζει ένα μόνο είδος φώκιας αυτό της Μεσογειακής, που θεωρείται και το σπανιότερο είδος φώκιας στον πλανήτη. Παρόλα αυτά καθώς η χώρα μας φιλοξενεί τους σημαντικότερους πληθυσμούς του είδους παγκοσμίως μπορούμε πλέον να συναντήσουμε κάποια φώκια σε οποιοδήποτε σημείο της παράκτιας και νησιωτικής Ελλάδας ακόμη και μέσα σε μεγάλα λιμάνια (έχουμε παρατηρήσεις ακόμη και μέσα στο λιμάνι του Πειραιά) όπου μπαίνουν μερικές φορές.

Είναι υπό εξαφάνιση οι μεσογειακές φώκιες; Αν ναι, ποιοι παράγοντες προκαλούν τη μείωση του αριθμού; Κατά τη γνώμη σας, ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να διασωθεί το είδος.

Οι μεσογειακές φώκιες στο παρελθόν κυνηγήθηκαν και θανατώθηκαν συστηματικά από τον άνθρωπο κυρίως επειδή θεωρούνταν ένα είδος που κάνει καταστροφές στα αλιευτικά εργαλεία και τα αλιεύματα. Έτσι οι πληθυσμοί του είδους συρρικνώθηκαν πολύ και το είδος θεωρήθηκε ότι σύντομα θα εξαφανιστεί αν δεν υπάρξουν δραστικά μέτρα προστασίας.

Τα τελευταία 30 χρόνια έγιναν συστηματικές προσπάθειες προστασίας του είδους στην Ελλάδα, όπως η νομοθετική προστασία του είδους, η ίδρυση προστατευόμενων περιοχών (με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βορείων Σποράδων), η συνεχής ενημέρωση του κοινού, η Περίθαλψη άρρωστων, τραυματισμένων και ορφανών ζώων.

Οι προσπάθειες αυτές απέδωσαν καρπούς με αποτέλεσμα σήμερα να παρατηρείται μια αύξηση του πληθυσμού του είδους στην χώρα και κατ’ επέκταση και στις γειτονικές χώρες της ανατολικής Μεσογείου.

Ποια είναι η δράση της οργάνωσης MOm;

Η MOm κατά γενική ομολογία είναι η οργάνωση που έχει παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην προστασία και ανάκαμψη της μεσογειακής φώκιας στην Ελλάδα καθώς τα τελευταία χρόνια έχει συνεχή δράση σε καθημερινή βάση για την επιστημονική παρακολούθηση και διατήρηση του σπάνιου αυτού είδους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η MOm λειτουργεί το μοναδικό σε παγκόσμιο επίπεδο πρόγραμμα Περίθαλψης μεσογειακών φωκών συνεχώς από το 1990 μέχρι και σήμερα. Η δράση της MOm είναι συνεχής τα τελευταία 35 χρόνια και σε όλους τους τομείς που έχουν κριθεί αναγκαίοι για την προστασία και διατήρηση του είδους όπως:

• Επιστημονική έρευνα
• Ίδρυση και διαχείριση θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών
• Ενημέρωση του κοινού και των αρμόδιων φορέων της πολιτείας
• Περιβαλλοντική εκπαίδευση
• Περίθαλψη άρρωστων, τραυματισμένων είτε ορφανών φωκών και επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον