Κασπία: Η Άγκυρα θέλει να περιθωριοποιήσει τη Ρωσία

Ο Ρωσικός Στόλος της Κασπίας κυριαρχεί στην κλειστή θάλασσα για τόσο καιρό που πολλοί αγνόησαν το γεγονός ότι, τα τελευταία χρόνια, έπαψε να είναι το μόνο αξιοσημείωτο εθνικό ναυτικό. Εξωτερικές δυνάμεις, λόγω της επέκτασης των ναυτικών τους, προσπαθούν να αναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο. Ωστόσο, αν αυτό ήταν δυνατό μέχρι το φετινό καλοκαίρι λόγω του γεγονότος ότι τα περισσότερα από τα παράκτια κράτη είχαν επικεντρωθεί στην ανάπτυξη ακτοφυλακών και όχι γνήσιων ναυτικών, αυτό δεν ισχύει πλέον, γράφει ο Πολ Γκλόουμπ στο Jamestown Foundation. Πράγματι, η Αστάνα έχει υπογράψει συμφωνίες με την Άγκυρα για την κατασκευή πλοίων από την Τουρκία στο Καζακστάν, τα οποία όχι μόνο θα καταστήσουν τον στόλο του κράτους της Κεντρικής Ασίας μια ισχυρή πρόκληση για τον ρωσικό Στόλο της Κασπίας, αλλά θα επιτρέψει επίσης στην Τουρκία να προβάλει ισχύ σε όλη την περιοχή δίνοντας στην τουρκική κυβέρνηση ικανότητα να είναι ο ναυτικός ανάδοχος πρώτης ανάγκης ή ακόμη και να χρησιμοποιεί τα πλοία που ναυπηγεί υπό τη σημαία άλλων για την προώθηση τουρκικών στόχων.

Οι αξιωματούχοι της Μόσχας λαμβάνουν όλο και περισσότερο υπόψη αυτές τις εξελίξεις με ορισμένες προειδοποιήσεις ότι άλλα παράκτια κράτη μπορεί να ακολουθήσουν το Καζακστάν σε ναυτικά ζητήματα. Μερικοί μάλιστα φτάνουν στο σημείο να υποδηλώνουν ότι αυτή η κίνηση θα επιτρέψει στην Τουρκία να προβάλει ισχύ πολύ πέρα ​​από την ευρύτερη περιοχή τουρκογενών κρατών και να της επιτρέψει να γίνει η κυρίαρχη γεωπολιτική δύναμη σε ολόκληρο το νότιο τμήμα του μετασοβιετικού χώρου μέχρι τα σύνορα της Κίνας. Ενώ τέτοια συμπεράσματα είναι τουλάχιστον πρόωρα, αποτελούν σαφές σημάδι ότι αυτό που κάνει η Τουρκία και, το πιο σημαντικό, τα σχέδια που κάνει όσο αφορά τη ναυτική πρόοδο στην Κασπία αντιπροσωπεύουν ένα νέο βασικό πεδίο μάχης για γεωπολιτικό και ακόμη και στρατιωτικό ανταγωνισμό. Η Μόσχα πιθανότατα θα αναγκαστεί να απαντήσει υπό τον φόβο μήπως χάσει την ιστορική της κυριαρχία όχι μόνο στην ίδια την Κασπία αλλά και στα άλλα παράκτια κράτη.

Το ιστορικό του τουρκικού εγχειρήματος

Μόλις πριν από πέντε χρόνια, η Μόσχα πίστευε ότι είχε στριμώξει τη δυνατότητα ναυπήγησης από άλλους στις ακτές της Κασπίας. Αυτό επιτεύχθηκε τόσο μέσω διμερών συμφωνιών, πράγμα που σήμαινε ότι οι περισσότερες από αυτές τις χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Καζακστάν, στράφηκαν στη Ρωσική Ομοσπονδία για ναυπηγική βιομηχανία, όσο και μέσω των διατάξεων της συμφωνίας του 2018 αυτών των κρατών για την οριοθέτηση της Κασπίας, τερματίζοντας τις συγκρούσεις μεταξύ των παράκτιων χώρες για αυτά τα θέματα που είχαν προκύψει μετά το 1991. Καμία προσέγγιση δεν έχει αποδώσει. Η Μόσχα υπέγραψε πολλές συμφωνίες με το Καζακστάν και άλλους για ναυπήγηση πλοίων. Ωστόσο, δεν μπόρεσε να επιτύχει τις συμφωνίες, ωθώντας αυτές τις χώρες να κοιτάξουν αλλού, αρχικά σε ναυπηγικές δυνάμεις όπως η Νότια Κορέα και τώρα όλο και περισσότερο στην Τουρκία.

Σύμφωνα με όσα είχε γράψει ο Ρώσος αναλυτής Σεργκέι Μπαλμάνοφ στο Sovsekretno.ru, η Άγκυρα έχει βρει έναν τρόπο να παρακάμψει τους περιορισμούς σχετικά με την εισαγωγή ξένων ναυτικών στην Κασπία. Ο Γιούρι Λιάμιν, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών της Μόσχας, σύμφωνα με το Sovershenno Sekretno, είναι της άποψης ότι “για να ελέγξουν τον πλούτο του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Κασπίας Θάλασσας και ταυτόχρονα να υποστηρίξουν το σύμμαχό τους Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είναι σε διαμάχη για τεράστια αποθέματα μπλε καυσίμων με το Τουρκμενιστάν, οι Τούρκοι έχουν καταλήξει στην ιδέα ​​ανάπτυξης ναυτικών τους δυνάμεων εδώ υπό τις σημαίες των συγγενών τους “τουρκογενών” χωρών, Αζερμπαϊτζάν και Καζακστάν. Συνεπώς, παρόλο που η Σύμβαση του 2018 απαγορεύει την ανάπτυξη ενόπλων δυνάμεων χωρών εκτός Κασπίας στην Κασπία, το Μπακού και η Αστάνα είναι έτοιμες να βοηθήσουν στην παράκαμψη των περιορισμών που επιβάλλονται από τη Ρωσία και το Ιράν”. Εν ολίγοις, αυτό που κάνει η Άγκυρα τώρα στο Καζακστάν δεν αφορά μόνο αυτή τη χώρα, αλλά και για την προβολή της τουρκικής ισχύος για να βοηθήσει τον στενότερο σύμμαχό της το Αζερμπαϊτζάν, να εξασφαλίσει την πρόσβαση της Τουρκίας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη λεκάνη της Κασπίας και την Κεντρική Ασία και να καταστήσει εαυτόν κυρίαρχη δύναμη της περιοχής.

Στόχος της Άγκυρας η επέκταση της σφαίρας επιρροής της

Αν αυτό δεν αρκεί για να το προσέξει η Μόσχα, λέει ο Μπαλμάνοφ η Τουρκία θέλει να επεκτείνει την επιρροή της εντός των σημερινών συνόρων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι Τούρκοι “θεωρούν εαυτούς εκπροσώπους των λαών που ζουν στη Ρωσία, ορισμένες δημοκρατίες του Καυκάσου, του Μέσου Βόλγα, της Καλμουχίας, μέρη των Ουραλίων και της Σιβηρίας” που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής τους. Πράγματι, λέει αναλυτής, η συζήτηση της Άγκυρας για “έναν τουρκογενή κόσμο” είναι μια προσπάθεια να αποσπάσει την προσοχή της Ρωσίας και της Κίνας από τις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της Τουρκίας που θα απειλούσαν τη θέση και των δύο δυνάμεων. Ωστόσο τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο αντιμετωπίζουν μια σοβαρή πρόκληση τώρα – όχι τόσο γεωπολιτική όσο γεωοικονομική – δεδομένου ότι η παρουσία ενός τουρκικού στόλου στην Κασπία θα εξασφαλίσει ότι οι εμπορικοί δρόμοι που παρακάμπτουν τη Ρωσία θα συνεχίσουν να επεκτείνονται και ότι η ικανότητα της Μόσχας να συναλλάσσεται με το Ιράν και τα κράτη στον Ινδικό Ωκεανό θα μπορούσε να μειωθεί έτη περαιτέρω.

Αυτοί οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια, ειδικά από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, λέει ο Μπαλμάνοφ. Έτσι, “το ερώτημα τώρα είναι: θα μπορέσει η Ρωσία, που είναι απασχολημένη με την Ουκρανία και τη διευθέτηση των σχέσεων με τη Δύση να αποκρούσει την τουρκική πρόκληση στο Καζακστάν και την Κεντρική Ασία; Εάν δεν είναι, τότε στο μέλλον, είναι αδύνατο να αποκλειστεί η εμφάνιση ενός ακόμη κράτους άπιστου στη Μόσχα στα μακρά νοτιοανατολικά σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας”. Για να αντιμετωπίσει την Τουρκία, το Κρεμλίνο είναι πιθανό να κοιτάξει σε πρώτη φάση την Κίνα και μετά το Ιράν. Ωστόσο, το Πεκίνο μπορεί να μην αποδειχθεί τόσο υποστηρικτικό στα συμφέροντα της Μόσχας, καθώς θα επωφεληθεί από το διευρυμένο εμπόριο Ανατολής-Δύσης που θα εξασφαλίσουν οι τουρκικές κινήσεις. ακόμη κι αν τα κινεζικά συμφέροντα θα μπορούσαν να απειληθούν από μια επέκταση της τουρκικής επιρροής μακροπρόθεσμα. Αυτό αφήνει το Ιράν. Φαίνεται λοιπόν πιθανό ότι η πιο πιθανή συνέπεια της επέκτασης της τουρκικής επιρροής στην Κασπία θα είναι η προσπάθεια της Μόσχας να προσελκύσει την Τεχεράνη, τον μακροχρόνιο εχθρό της Τουρκίας.

Ως αποτέλεσμα, αυτό που μπορεί να φαίνεται ως δευτερεύουσα παρουσία στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας θα μπορούσε εύκολα να προκαλέσει έναν ευρύτερο ανταγωνισμό όχι μόνο μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών της περιοχής, αλλά και μεταξύ Τεχεράνης και Δύσης – ένας αγώνας που θα μπορούσε να προμηνύει μια ακόμη σοβαρή σύγκρουση με πιθανές συνέπειες τόσο εκτεταμένες όσες έχουν και οι μάχες που διεξάγονται τώρα στην Ουκρανία.