Θέμα συζήτησης αποτελεί τις τελευταίες ώρες η αλλαντίαση, μια σπάνια πλην όμως θανατηφόρος νόσος. Αφορμή είναι η σοκαριστική είδηση θανάτου μιας 32χρονης Ελληνίδας μετά από γεύμα σε εστιατόριο στην πόλη Μπορντό της Γαλλίας, καθώς και η νοσηλεία στο νοσοκομείο ακόμη 12 ατόμων.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η αλλαντίαση είναι μια σπάνια αλλά σοβαρή παραλυτική νόσος που προκαλείται από μια νευροτοξίνη η οποία παράγεται από το βακτηρίδιο Clostridium botuiinum. Υπάρχουν έξι είδη αλλαντίασης: α) η τροφιμογενής, β) η βρεφική, γ) η εντερική τοξιναιμία των ενηλίκων, δ) η τραυματική, ε) η ιατρογενής και στ) η εισπνευστική.
Το Clostridium botulinum είναι ένα Gram (+) βακτηρίδιο που αναπτύσσεται καλύτερα υπό αναερόβιες συνθήκες. Το βακτηρίδιο παράγει σπόρια που του επιτρέπουν να επιβιώνει σε δυσμενείς συνθήκες μέχρι να υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες που να επιτρέψουν την ανάπτυξή του. Καταγράφονται επτά τύποι αλλαντικής τοξίνης που διαχωρίζονται με τα γράμματα Α, Β, C, D, E, F, G. Μόνο οι τύποι Α, Β, Ε και σπάνια ο F προκαλούν νόσο στον άνθρωπο. Η αλλαντική τοξίνη θεωρείται από τις πιο θανατηφόρες ουσίες.
Πότε προκύπτει η τροφιμογενής αλλαντίαση και ποια είναι τα συμπτώματα
Η τροφιμογενής αλλαντίαση προκύπτει όταν το Clostridium botulinum αναπτύσσεται και παράγει τοξίνη σε τρόφιμο το οποίο στη συνέχεια καταναλώνεται χωρίς να έχει προηγηθεί κατάλληλο μαγείρεμα ώστε να καταστραφεί η τοξίνη. Η τοξίνη παράγεται συνήθως, σε τρόφιμα ακατάλληλα παρασκευασμένα ή κονσερβοποιημένα, χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι ή ζάχαρη, χαμηλής οξύτητας, καθώς και σε παστεριωμένα ή ελαφρώς μαγειρεμένα τρόφιμα που δεν έχουν καταψυχθεί. Ειδικά σε αυτά σε αεροστεγή συσκευασία (π.χ καπνιστά ψάρια, προϊόντα κρέατος, σάλτσες κ.α). Η τοξίνη καταστρέφεται με το βρασμό (85°C για 5 λεπτά ή περισσότερο), ενώ τα σπόρια απαιτούν περισσότερο χρόνο για να καταστραφούν.
Όπως επισημαίνει ο ΕΟΔΥ, αρχικά οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία, ίλιγγο, θαμπή όραση, ξηροστομία, δυσκολία στην κατάποση και την ομιλία, λόγω της προσβολής των κρανιακών νεύρων από την αλλαντική τοξίνη. Τα νευρολογικά συμπτώματα είναι αποτέλεσμα της μυϊκής παράλυσης που προκαλείται από την αλλαντική τοξίνη και περιγράφονται ως «χαλαρή συμμετρική κατιούσα παράλυση». Η παράλυση των αναπνευστικών μυών μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Δεν παρατηρείται πυρετός ή απώλεια συνείδησης. Μπορεί να συνυπάρχουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, εμετός, δυσκοιλιότητα ή σπανιότερα διάρροια.
Έξι περιστατικά αλλαντίασης από το 2009 στην Ελλάδα
H αλλαντίαση αποτελεί ένα από τα σπανιότερα νοσήματα που δηλώνονται στην Ελλάδα.
Για το χρονικό διάστημα 2004-2022 καταγράφηκαν συγκεκριμένα: α) ένα εργαστηριακά επιβεβαιωμένο κρούσμα αλλαντίασης, το 2009, σε βρέφος 3,5 μηνών από την περιφέρεια Πελοποννήσου, β) δύο εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα το 2017, σε βρέφη 3 και 2 μηνών, αγόρια, από τις περιφέρειες Αττικής και Πελοποννήσου αντίστοιχα, γ) ένα ύποπτο κρούσμα το 2017 σε γυναίκα 59 ετών, από την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και δ) μία ενδοοικογενειακή συρροή δύο εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων σε άνδρα και γυναίκα, 63 και 62 ετών αντίστοιχα, το 2022 από την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Περίοδος επώασης και θεραπεία
Τα συμπτώματα στην τροφιμογενή αλλαντίαση ξεκινούν είτε πολύ νωρίς, μέσα σε 6 ώρες από την κατανάλωση μολυσμένης τροφής, είτε αργά έως και 10 ημέρες μετά. Συνήθως, ο μέσος χρόνος επώασης της νόσου είναι 18-36 ώρες. Στην εισπνευστική αλλαντίαση ο χρόνος επώασης είναι μεγαλύτερος και κυμαίνεται από 12 έως 80 ώρες μετά την έκθεση, ενώ στη βρεφική είναι άγνωστος λόγω του ότι δεν διευκρινίζεται συνήθως πότε έγινε η κατάποση των σπόρων του βακτηρίου. Παρόλο που η απέκκριση τοξίνης και μικροβίων στα κόπρανα των ενηλίκων ασθενών με εντερική τοξιναιμία συνεχίζεται για εβδομάδες ή μήνες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, δεν έχει καταγραφεί μετάδοση της νόσου από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Η τροφιμογενής και τραυματική αλλαντίαση θεραπεύονται με αντιτοξίνη η οποία μπλοκάρει τη δράση της τοξίνης. Όταν η αντιτοξίνη δοθεί πρίν ολοκληρωθεί η παράλυση μπορεί να προλάβει την επιδείνωση και να βραχύνει τον χρόνο αποθεραπείας. Στην τροφιμογενή αλλαντίαση χρήσιμη είναι η απομάκρυνση της μολυσμένης τροφής από το έντερο είτε με υποκλυσμούς είτε με πρόκληση εμετού.
Θάνατος 32χρονης από αλλαντίαση – Οι «σπιτικές» σαρδέλες σε βάζο, συνταγή του ιδιοκτήτη του εστιατορίου
Γάλλοι αξιωματούχοι, που παρείχαν ενημέρωση σχετικά με το περιστατικό αλλαντίασης, σημείωσαν πως τα θύματα είχαν καταναλώσει «σπιτικές» σαρδέλες σε βάζο – συνταγή του ιδιοκτήτη – και δεν απέκλεισαν την πιθανότητα να αποκαλυφθούν κι άλλες περιπτώσεις το επόμενο διάστημα.
Όλοι όσοι αρρώστησαν είχαν φάει στο Tchin Tchin Wine Bar, ένα wine bar με οργανικά προϊόντα το οποίο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές για τουρίστες, σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές υγείας.
Η 32χρονη Ελληνίδα είχε αισθανθεί ιδιαίτερη αδιαθεσία, αφού έφαγε στο εστιατόριο και εισήχθη στο νοσοκομείο, πριν αφήσει την τελευταία της πνοή. Ο σύντροφός της νοσηλεύεται, επίσης.
Οκτώ από τα άλλα θύματα παραμένουν σε νοσοκομείο στο Μπορντό για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της αλλαντίασης. Οι περισσότεροι είναι στη μονάδα εντατικής θεραπείας, διασωληνωμένοι.
Παρότι αναμένονται τα αποτελέσματα από τις εξετάσεις, οι γαλλικές αρχές εμφανίζονται βέβαιες πως πρόκειται για αλλαντίαση, μία σπάνια αλλά απειλητική για τη ζωή ασθένεια, που προκλήθηκε από τις «σπιτικές» σαρδέλες.
Το Μπορντό, διάσημο για το κρασί και τη γαστρονομία του, είναι ήδη ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Γαλλίας. Όμως, τις τελευταίες ημέρες έχει γνωρίσει ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των επισκεπτών, καθώς η χώρα φιλοξενεί το Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι.
Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου παραδέχτηκε ότι ορισμένες από τις κονσέρβες είχαν «άσχημη μυρωδιά» όταν τις άνοιξε, αλλά είπε ότι αυτές που σέρβιρε στους πελάτες του φαίνονταν ασφαλείς, σύμφωνα με τους τοπικούς αξιωματούχους.
Ο Thierry Touzet, αρμόδιος για την ασφάλεια των καταναλωτών, δήλωσε την Τετάρτη σε συνέντευξη Τύπου ότι η επιχείρηση ήταν «καλά διοικούμενη, μάλλον» και δεν είχε αναφερθεί ποτέ στο παρελθόν για υγειονομικές παραβάσεις, αλλά ότι ο ιδιοκτήτης είχε μια «πολύ χειροποίητη» μέθοδο για την παρασκευή των σαρδελών.
Οι υγειονομικές αρχές κάλεσαν όσους έφαγαν πρόσφατα στο wine bar να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια εάν παρουσιάσουν συμπτώματα, τα οποία σε περιπτώσεις αλλαντίασης μπορεί να αρχίσουν αρκετές ώρες έως αρκετές ημέρες μετά την κατανάλωση μολυσμένου φαγητού. Το γαλλικό υπουργείο Υγείας εξέδωσε επείγουσα προειδοποίηση προς τους επαγγελματίες υγείας σε όλη τη χώρα και στο εξωτερικό.
«Θα μπορούσαμε να έχουμε νέα κρούσματα μέχρι αυτό το Σαββατοκύριακο» δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου ο Benoit Elleboode, επικεφαλής της περιφερειακής υγειονομικής αρχής της Nouvelle-Aquitaine, της περιφέρειας που περιλαμβάνει το Μπορντό.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η αλλαντίαση προκαλείται από μια τοξίνη που προσβάλλει τα νεύρα και παραλύει τους μυς. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στην αναπνοή ή κατάποση, θολή όραση, εμετό και διάρροια.