Τρόφιμα: Φαινόμενα αισχροκέρδειας ελέω… Daniel

Σε αχαρτογράφητα νερά βρίσκεται πλέον η πορεία των τιμών στα τρόφιμα,  καθώς από την προηγούμενη εβδομάδα έχουν προστεθεί δύο ακόμη παράγοντες που αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις:  οι πλημμύρες στη Θεσσαλία οι οποίες έχουν πλήξει μεγάλο κομμάτι της φυτικής και ζωικής παραγωγής και η κλειστή για πολλές ημέρες εθνική οδός Αθηνών – Θεσσαλονίκης, χωρίς την ίδια ώρα να υπάρχει η εναλλακτική του σιδηροδρόμου.

Με τις τιμές χονδρικής αρκετών λαχανικών να παρουσιάζουν σταθερά ανοδική τάση τις τελευταίες ημέρες, το φαινόμενο της αύξησης των τιμών λιανικής, έστω και μεμονωμένα προς το παρόν, έχει ήδη καταγραφεί και αναμένεται να ενταθεί περαιτέρω στο μέλλον. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Υπηρεσίας Αγορών και Αλιείας, οι τιμές των ντοματών, των κολοκυθιών, των αγγουριών, του μαρουλιού και των πράσινων φασολιών ήταν σημαντικά υψηλότερες την Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου σε σχέση με μια εβδομάδα νωρίτερα.

Για παράδειγμα, η χαμηλότερη τιμή για τα αγγούρια ήταν προχθές 0,60 ευρώ ανά ζεύγος, διπλάσια από την τιμή της 7ης Σεπτεμβρίου, από 0,30 ευρώ. Η τιμή πώλησης των εγχώριων ντοματών κυμάνθηκε από 1,30 έως 1,80 ευρώ/kg, σε σύγκριση με το εύρος τιμών της προηγούμενης εβδομάδας που ήταν 1,40 ευρώ/kg. Το φαινόμενο αισχροκέρδειας, ειδικά στην Αττική, η οποία προμηθεύεται κυρίως από τον Μαραθώνα και τα Μέγαρα, καταγγέλλει με ανακοίνωσή της η Πανελλαδική Ομοσπονδία Συλλόγων Παραγωγών Αγροτικών Προϊόντων Πωλητών Λαϊκών Αγορών.

Το κόστος της μεταφοράς τροφίμων

Το πρόβλημα είναι ότι ήδη πριν από την καταστροφική θεομηνία “Daniel”  οι τιμές λιανικής στα τρόφιμα παρέμεναν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, όπως έδειξαν και τα στοιχεία του πληθωρισμού για τον μήνα Αύγουστο. Την ίδια ώρα, η εκτόξευση των τιμών παραγωγού σε σειρά προϊόντων τον Ιούλιο προϊδεάζει για πολύ σημαντικές ανατιμήσεις όχι μόνο σε νωπά φρούτα και λαχανικά –αυτές άλλωστε ήδη αποτυπώθηκαν στις τιμές καταναλωτή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο– αλλά και σε σειρά επεξεργασμένων τροφίμων. Επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η συνεχής αύξηση των τιμών των καυσίμων, ανεβάζοντας το ήδη υψηλό μεταφορικό κόστος

Ο δείκτης τιμών παραγωγού του Ιουλίου ήταν μια πολύ πικρή πρόγευση για το τι πρόκειται να ακολουθήσει την επόμενη περίοδο, ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις των πρόσφατων δυσμενών καιρικών συνθηκών: ο συνολικός δείκτης τιμών παραγωγής για τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή (χωρίς επιδοτήσεις) τον Ιούλιο του 2023 παρουσίασε αύξηση 28,7% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Ιουλίου 2022, σε σχέση με τον Ιούλιο του 2021. Ο αντίστοιχος δείκτης για τον Ιούλιο 2022 παρουσίασε αύξηση 7,4%- ο γενικός δείκτης για τον Ιούλιο 2023 παρουσίασε αύξηση 2,9% σε σύγκριση με τον Ιούνιο 2023- ο δείκτης τιμών παραγωγού για τα γεωργικά προϊόντα αυξήθηκε κατά 31,5% τον Ιούλιο σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι και κατά 2,4% σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα- ο δείκτης τιμών παραγωγού για τα κτηνοτροφικά προϊόντα αυξήθηκε κατά 13% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι και μειώθηκε κατά 7,9% σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα Ο δείκτης τιμών παραγωγού ζωικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 13% σε ετήσια βάση και μειώθηκε κατά 7,9% σε μηνιαία βάση.

Η μεγαλύτερη αύξηση, σχεδόν διπλασιασμός, καταγράφεται στην τιμή παραγωγού στο ελαιόλαδο, καθώς τον Ιούλιο αυξήθηκε κατά 92,1% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, ενώ μέσα σε ένα μόλις μήνα αυξήθηκε κατά 13,1%. Ηδη το απλό επώνυμο ελαιόλαδο πωλείται στα σούπερ μάρκετ προς 9,60 ευρώ/λίτρο από 7,30 ευρώ/λίτρο στις αρχές της χρονιάς, αύξηση δηλαδή κατά 31,5% στην τιμή λιανικής, ενώ η τιμή λιανικής για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ξεκινάει πλέον από τα 11 ευρώ/λίτρο. Κατά 60,1% αυξήθηκαν σε ετήσια βάση οι τιμές παραγωγού στα φρούτα, κατά 30,7% στα λαχανικά και κηπευτικά και κατά 20,8% στις πατάτες, με τη λιανική τιμή των τελευταίων να ξεκινάει στις λαϊκές αγορές από το 1 ευρώ/κιλό.

Τα φυλλώδη λαχανικά, ένα προϊόν για το οποίο αναμένονται ελλείψεις τα επόμενα χρόνια και το οποίο έχει ήδη επηρεαστεί από τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, κατέγραψαν ιστορικά υψηλές τιμές παραγωγού (με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας από το 2000). Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το μαρούλι, για το οποίο οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν κατά περίπου 9% από πέρυσι. Η ντομάτα κατέγραψε αύξηση 35% και η παραγωγή επηρεάστηκε επίσης από τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Από την άλλη πλευρά, είναι άγνωστες οι επιπτώσεις του καιρού “Δανιήλ” στην καλλιέργεια βιομηχανικής τομάτας στη Θεσσαλία, όπου παράγεται πάνω από το 60% της ελληνικής παραγωγής βιομηχανικής τομάτας. Οι τιμές παραγωγού για τα φασολάκια αυξήθηκαν κατά 15% περίπου, ενώ οι τιμές λιανικής παρέμειναν στα 5 ευρώ/kg μέχρι τα μέσα Αυγούστου και στη συνέχεια μειώθηκαν, αλλά τώρα αυξάνονται και πάλι.

Σε πολύ υψηλά επίπεδα βρίσκονταν ήδη από τις προηγούμενες εβδομάδες οι τιμές παραγωγού στο χοιρινό κρέας, αυξημένες κατά 20,4% σε σύγκριση με πέρυσι, και πλέον μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω οι τιμές για τα εγχώρια χοιρινά, ενώ ακόμη μεγαλύτερο μέρος των αναγκών θα καλυφθεί από εισαγωγές.

Η λιανική τιμή του αγελαδινού γάλακτος αυξήθηκε κατά 2% τον Αύγουστο σε σχέση με τον Ιούλιο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Οι τιμές του νωπού γάλακτος για τις αίγες και τα πρόβατα παραμένουν πολύ υψηλές. Καθώς οι κύριες ζώνες νωπού γάλακτος είναι η Μακεδονία και η Ήπειρος, οι πλημμύρες στη Θεσσαλία είναι απίθανο να επηρεάσουν τις τιμές του γάλακτος. Αντίθετα, η απώλεια σημαντικού αριθμού αιγοπροβάτων στη Θεσσαλία και οι ζημιές στις γαλακτοπαραγωγικές μονάδες αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές της φέτας και άλλων τυριών.