Οι προσδοκίες της Ελλάδας από τη σημερινή συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν

Η σημερινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη με τον Τ. Ερντογάν είναι η δεύτερη επαφή στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο μέσα σε λίγους μήνες. Είναι ενδεικτικό για το πώς προχωρούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Τα δεδομένα που εξακολουθούν να ισχύουν αυτούς τους μήνες είναι πρώτον, η ηρεμία.

Η τουρκική αεροπορία εξακολουθεί να απέχει από τον εναέριο χώρο του Αιγαίου, το ίδιο και το τουρκικό πολεμικό ναυτικό. Είναι σαν να μην επιχειρεί καθόλου στο Αιγαίο και την Ανατ. Μεσόγειο. Και αυτό, χωρίς αμφιβολία είναι ένα πολύ ηχηρό μήνυμα για το πώς η Τουρκία αντιμετωπίζει την τρέχουσα κατάσταση.

Με άλλα λόγια, η Τουρκία δεν προκαλεί σε κανένα επίπεδο και η Άγκυρα ενεργεί “πυροσβεστικά”, παρόλο που η κατάσταση εμφανίζεται τεταμένη. Επιπλέον, όλα τα τρίτα μέρη θέλουν να βρεθεί επιτέλους μια διπλωματική διέξοδος από την ελληνοτουρκική διελκυστίνδα. Και ενώ αυτό είναι ένα διαχρονικό γεγονός, και μπορεί Ευρώπη και ΗΠΑ να επιθυμούν την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την επίλυση της διένεξης, αυτή τη στιγμή το γεγονός αυτό προσδίδει ιδιαίτερο στρατηγικό βάρος.

Από την πλευρά της η Ελλάδα ακολουθεί την πάγια πολιτική δεκαετιών. Από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή επιδιώκει λύση της ελληνοτουρκικής διαφοράς στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Αυτά είναι τα δεδομένα που εξακολουθούν να ισχύουν τους τελευταίους μήνες.

Η συνάντηση των δύο ηγετών έχει δύο διαστάσεις, όπου και οι δύο,  είναι στοιχεία του στρατηγικού περιβάλλοντος.

Το ένα είναι συμβολικό. Δηλαδή, οι δύο ηγέτες είναι αποφασισμένοι να συναντηθούν σε όλες τις περιπτώσεις και σε όλες τις περιστάσεις. Η δεύτερη διάσταση είναι ουσιαστική. Με άλλα λόγια, οι δύο ηγέτες θέλουν να στείλουν το μήνυμα ότι ο πολιτικός έλεγχος της διαδικασίας που πρόκειται να ξεκινήσει βρίσκεται στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Έχουμε μπροστά μας την έναρξη μιας διαδικασίας που συμφωνήθηκε και επιβεβαιώθηκε στη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών. Πρόκειται για μια θετική ατζέντα, για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και, φυσικά, πάνω απ’ όλα, για το πιο σημαντικό ζήτημα.

Εάν τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά, εάν σταθεροποιούνται οι προσδοκίες και φαίνεται πως πάμε προς μια ουσιαστική διαπραγμάτευση, τότε αυτό θα συντηρήσει την καλή ατμόσφαιρα στο Αιγαίο και την ηρεμία που και οι δύο χώρες έχουν ανάγκη αυτήν τη στιγμή, για διαφορετικούς λόγους. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πολιτικός διάλογος θα αρχίσει στα μέσα Οκτωβρίου, ανεξάρτητα από τις όποιες τεχνικές ή διοικητικές διερευνητικές επαφές. Εν ολίγοις, είναι σαν να γυρίζουμε πολλά χρόνια πίσω, στη δεκαετία του 1970, όταν, υπό την πίεση της τουρκικής εισβολής και κατοχής της Κύπρου, επιχειρήθηκε με πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς, δηλαδή του καθεστώτος Καραμανλή, ένας ουσιαστικός διάλογος για την επίλυση του προβλήματος. Με πρωτοβουλία του καθεστώτος Καραμανλή επιχειρήθηκε ένας ουσιαστικός διάλογος για την επίλυση του προβλήματος. Τελικά, δεν τα κατάφεραν.

Θα περάσει πολύς καιρός, θα απαιτηθεί πολλή προσπάθεια, ουσιαστικός διάλογος, αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και κυρίως αναδίπλωση της τουρκικής πλευράς από της μαξιμαλιστικές της θέσεις, για να αρχίσουμε να συζητάμε για την προοπτική της Χάγης και της διεθνούς δικαιοσύνης, γενικότερα.

Ωστόσο, σε κάθε στάδιο αυτής της διαδικασίας, η ελληνική πλευρά πρέπει να επιδιώκει την εδραίωση αυτού του στόχου στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, στο βαθμό που η συμπεριφορά της Τουρκίας το επιτρέπει. Με άλλα λόγια, αν δεν επιλυθούν τελικά οι διαφορές με την Τουρκία, δεν πρέπει να καταρρεύσει η διαδικασία, αλλά, απεναντίας, να γίνουν σοβαρές συζητήσεις για προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη.