Bruegel: Πιο «τολμηρές» παρεμβάσεις στο Σύμφωνο Σταθερότητας

Στην Ευρώπη συνεχίζονται τα παζάρια για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με τη συμφωνία να φαίνεται μακρινή επί του παρόντος και την ισπανική προεδρεία να έχει θέσει ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της, την επίτευξη συμφωνίας έως το τέλος του έτους.

Οι προτάσεις που έχουν ήδη κατατεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και οι οποίες απομακρύνονται από τις ωμές και τυποποιημένες απαιτήσεις μείωσης του χρέους για κάθε χώρα και τους παρέχουν περισσότερο χρόνο και ευελιξία για να θέσουν μεσοπρόθεσμους στόχους,  έχει πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις από μία ομάδα κυβερνήσεων με επικεφαλής το Βερολίνο.

Υπενθυμίζεται ότι οι κανόνες για τη μείωση του χρέους και του ελλείμματος είχαν ανασταλεί  κατά τη διάρκεια της πανδημίας και όπως ήταν φυσικό οι διαπραγματεύσεις για μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού πλαισίου φέρνουν εκ νέου στην επιφάνεια τις ιστορικές διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου και μεταξύ των δημοσιονομικά συντηρητικών χωρών και εκείνων που σπαταλούν.

Ποσοτική αξιολόγηση

Στο πλαίσιο αυτό που έχει δημιουργηθεί το think tank Bruegel επιχειρεί μια ποσοτική αξιολόγηση της πρότασης που έχει καταθέσει η Κομισιόν.

Οι αναλυτές της δεξαμενής σκέψης υπογραμμίζουν ότι στο νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2023, οι απαιτήσεις μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής προσαρμογής θα καθοριστούν με ανάλυση βιωσιμότητας χρέους ανά χώρα (DSA), σε ό,τι αφορά το ανώτατο όριο του ελλείμματος 3% και απλούς κανόνες που απαιτούν ελάχιστο έλλειμμα και προσαρμογές χρέους («διασφαλίσεις»).

Οι ίδιοι υπογραμμίζοντας ότι αυτά τα στοιχεία είναι αμφιλεγόμενα, με ορισμένες χώρες της ΕΕ  να προτιμούν μια προσέγγιση που βασίζεται στο DSA, ενώ άλλες προτιμούν να τηρούν απλούς κανόνες.

Το Bruegel διαπιστώνει ότι το προτεινόμενο πλαίσιο θα απαιτούσε φιλόδοξη δημοσιονομική προσαρμογή: κατά μέσο όρο, περισσότερο από 2% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, επιπλέον της προσαρμογής που έχει ήδη προγραμματιστεί για την περίοδο 2023-24. Ωστόσο, για τις περισσότερες χώρες με υψηλό χρέος, αυτές οι απαιτήσεις είναι χαμηλότερες από αυτές που επιβάλλονται από το ισχύον πλαίσιο.

Δημοσιονομική προσαρμογή

Διαπιστώνουν επίσης ότι για τις περισσότερες χώρες με χρέος άνω του 60%  του ΑΕΠ, αυτές οι απαιτήσεις προσαρμογής καθορίζονται από το DSA και όχι από τις διασφαλίσεις, αλλά με σημαντικές εξαιρέσεις. Η κύρια εξαίρεση είναι η Γαλλία, για την οποία η «διασφάλιση του χρέους» – που απαιτεί μείωση του χρέους εντός τεσσάρων ετών – επιβάλλει πολύ υψηλότερη δημοσιονομική προσαρμογή από το DSA.

Εάν η περίοδος προσαρμογής επεκταθεί από τέσσερα σε επτά έτη (όπως είναι δυνατόν στο πλαίσιο για τις χώρες που υποβάλλουν μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά σχέδια ενίσχυσης της ανάπτυξης), οι διασφαλίσεις θα ήταν επίσης δεσμευτικές για πολλές άλλες χώρες. Επιπλέον, η απαίτηση μείωσης του ελλείμματος κατά τουλάχιστον 0,5% ετησίως, εάν υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ, θα μπορούσε να καταστεί δεσμευτική εκ των υστέρων, ως απάντηση στα σοκ της παραγωγής, ακόμη και αν οι χώρες εφαρμόσουν εκ των προτέρων την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή.

Τέλος, διαπιστώνουν ότι, ενώ η μεθοδολογία DSA της Επιτροπής είναι λογική, θα ωφεληθεί από την επανεξέταση. Αυτό θα πρέπει να γίνει από μια ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων σε διαβούλευση με την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και να εγκριθεί από το Συμβούλιο.

Συνοψίζοντας το Bruegel συνιστά την έγκριση της πρότασης της Επιτροπής αφού διευκρινιστούν διφορούμενες πτυχές, αφαιρεθεί ή τροποποιηθεί η διασφάλιση του χρέους και άλλες διασφαλίσεις, η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος αναμορφωθεί για να αποφευχθεί η προκυκλική προσαρμογή και τεθεί σε εφαρμογή μια διαδικασία αναθεώρησης της μεθοδολογίας DSA.

Οι προτάσεις της Κομισιόν

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Κομισιόν, για κάθε κράτος μέλος με δημόσιο έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ ή δημόσιο χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα εκδίδει μια « τεχνική τροχιά » για κάθε χώρα . Αυτή η τροχιά θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι το χρέος θα τεθεί σε μια εύλογη καθοδική πορεία ή θα παραμείνει σε συνετήάεπίπεδα και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει ή θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Για τα κράτη μέλη με δημόσιο έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος κάτω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνικές πληροφορίες για να διασφαλίσει ότι το δημόσιο έλλειμμα διατηρείται κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ.

Αυτές οι τεχνικές τροχιές και οι τεχνικές πληροφορίες θα καθοδηγήσουν τα κράτη μέλη κατά τον σχεδιασμό των πολυετών στόχων δαπανών που θα συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους.

Βιωσιμότητα του χρέους

Σύμφωνα με τη πρόταση της Κομισιόν θα ισχύουν κοινές διασφαλίσεις για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους . Οι τιμές αναφοράς 3% και 60% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και το χρέος θα παραμείνουν αμετάβλητες. Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα πρέπει να είναι χαμηλότερος στο τέλος της περιόδου που καλύπτεται από το σχέδιο από ό,τι στην αρχή αυτής της περιόδου και μια ελάχιστη δημοσιονομική προσαρμογή 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως σημείο αναφοράς θα πρέπει να εφαρμοστεί εφόσον το έλλειμμα παραμένει πάνω από το 3% του ΑΕΠ.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη που επωφελούνται από μια εκτεταμένη περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα αναβληθεί για τα προηγούμενα έτη.

Γενικές και ειδικές για κάθε χώρα ρήτρες διαφυγής θα επιτρέψουν αποκλίσεις από τους στόχους δαπανών σε περίπτωση σοβαρής οικονομικής ύφεσης στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ συνολικά ή εξαιρετικών περιστάσεων εκτός του ελέγχου του κράτους μέλους με σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά. Το Συμβούλιο, βάσει σύστασης της Επιτροπής, θα αποφασίσει για την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση αυτών των ρητρών.