Τατόι: Έτσι θα διαμορφωθούν οι κήποι του πρώην βασιλικού Ανακτόρου [pics]

Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει το έργο της αποκατάστασης των Κήπων του Ανακτόρου στο Τατόι μετά τη θετική γνωμοδότηση που έλαβε η σχετική μελέτη από το αρμόδιο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Ο προϋπολογισμός του έργου, το οποίο εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του πρώην βασιλικού κτήματος, ανέρχεται σε 3.000.000 ευρώ και θα καλυφθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Πλατάνια σε συνδυασμό με χαμηλούς θάμνους, ποικιλίες τριαντάφυλλων, κερασιές αλλά και αρωματικά φυτά θα φυτευθούν, μεταξύ άλλων, στους επί σειρά ετών εγκαταλελειμμένους κήπους που απλώνονται μπροστά και γύρω από το Ανάκτορο ενώ θα ανασυσταθούν οι ήδη υπάρχοντες Κυπαρισσώνες και Οπωρώνες. Η επιλογή, μάλιστα, των δέντρων που θα περιβάλλουν το Ανάκτορο έγινε με στόχο τη δημιουργία μιας ζώνης επιβράδυνσης πυρκαγιάς. Παράλληλα, μεγάλοι θάμνοι θα δημιουργούν μια ελαφριά περίφραξη που θα διαχωρίζει διακριτικά τους χώρους των κήπων από το δασικές περιοχές του κτήματος.

Σύμφωνα με τη μελέτη ο βασικός άξονας των κήπων και της κεντρικής αλέας αποκαθίσταται με πλατάνια(Platanus orientalis). Τα δένδρα περιτοιχίζονται από μεσαίους θάμνους (μυρτιές) ή/και ψηλούς (σχίνα), τονίζοντας την καθαρότητα του άξονα και αποκαλύπτοντας σταδιακά τους επιμέρους χώρους. Προτείνονται ροδώνες σε εγγύτητα με την αλέα και σε αμεσότητα με το Ανάκτορο σε διαφορετικούς συνδυασμούς και υφές. Οι βόρειοι Ροδώνες κοντά στο ανάκτορο συνδυάζουν παλιές ιστορικές ποικιλίες τριαντάφυλλων μαζί με σάλβιες, ενώ οι νότιοι, οι οποίοι είναι και πιο κοντά στο Άλσος, αγριοτριανταφυλλιές με σχίνα. Ανασυστήνονται ο θόλος των Κυπαρισσιών, ανατολικά του τένις και ο Κυπαρισσώνας στην περιοχή του σπειροειδούς Λαβυρίνθου, καθώς και ο μικρός Οπωρώνας στο βορειοανατολικό τμήμα των Κήπων, στις θέσεις που υπήρχαν, και προβλέπεται η επαναδημιουργία του ξέφωτου στον χώρο που έχει ταυτοποιηθεί από αεροφωτογραφία. Στην περιοχή του μικρού Θερμοκηπίου προτείνεται μικρότερης κλίμακας αλέα από οπωροφόρα όπως κερασιές ή βυσσινιές, και κήπος με αρωματικά φυτά.

Για την αποκατάσταση της μαρμάρινης κλίμακας, η οποία διακρίνεται από το καμπύλο της σχήμα και αποτελείται από τις βαθμίδες και τα στηθαία, προβλέπονται τοπικές ανακτήσεις. Η κλίμακα αυτή οδηγεί στη μαρμάρινη κρήνη -μαρμάρινη γούρνα, στην οποία έπεφτε νερό (κρήνη) από το στόμα μαρμάρινης λεοντοκεφαλής, η οποία βρίσκεται στο εσωτερικό τεχνητής κόγχης, αναφερόμενης ως σπηλιά (grotto). Η πρόσβαση στη σπηλιά επιτυγχάνεται από τις κλίμακες που βρίσκονται εκατέρωθεν αυτής. Το λιθόκτιστο τοιχίο της περίφραξης, το οποίο περιλαμβάνεται, επίσης, στη μελέτη αποκατάστασης, εκτείνεται σε συνολικό μήκος 401 μέτρων στην ανατολική πλευρά των κήπων.

«Τον Απρίλιο είχε εγκριθεί η προμελέτη διαμόρφωσης της αρχιτεκτονικής των κήπων, των μονοπατιών και της φύτευσης, και τώρα με τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων επί της οριστικής μελέτης, η οποία εκπονήθηκε με χορηγία της ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ, και με την οποία εξειδικεύονται οι κατευθύνσεις των φυτεύσεων και η διαμόρφωση των μονοπατιών, οδεύουμε προς την υλοποίηση του έργου. Στόχος μας είναι οι κήποι να αναβιώσουν, ως σημαντικό μέρος της χωροταξικής σύνθεσης και της ζωής στο οικοσύστημα του π. βασιλικού κτήματος, αλλά και της εμπειρίας του σημερινού επισκέπτη» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.H θέση των κήπων βρίσκεται νότια του κτηριακού συνόλου του Ανακτόρου και των Μαγειρείων και σε άμεση γειτνίαση με την Πύλη της Λεύκας. Η περιοχή επέμβασης της μελέτης περιλαμβάνει έκταση 34 στρεμμάτων και περιμέτρου 762 μέτρων. Οι κήποι εκτείνονται από τη στάθμη νότια του Ανακτόρου, από όπου ξεκινά μια διπλή πλατιά μαρμάρινη κλίμακα σε συμμετρική διάταξη, για την πρόσβαση στην κατώτερη στάθμη των κήπων. Ανάμεσα στις δύο κλίμακες διαμορφώνεται εσοχή (σπηλιά/grotto) στην οποία είχε τοποθετηθεί μαρμάρινη ελλειψοειδής γούρνα. Στο βάθος της εσοχής εντοιχίστηκε μαρμάρινο κεφάλι λιονταριού, από το στόμα του οποίου έπεφτε νερό. Στο επίπεδο αυτό κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950 η κολυμβητική δεξαμενή, η οποία καταργείται σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη αποκατάστασης του κτηρίου του Ανακτόρου. Από τη στάθμη αυτή και κάτω, διαμορφώνεται η κεντρική αλέα των κήπων, η οποία έχει κεντρικό ρόλο στη χωρική οργάνωση των κήπων, ενώ εκατέρωθεν, διαμορφώνονται μονοπάτια διατεταγμένα σε ομόκεντρους κύκλους. Πάνω σε αυτή την αξονική χάραξη αρθρώνονται και τα επιμέρους στοιχεία.

Η μεγάλη κυκλική πορεία που χωροθετείται με κέντρο τη μέση της αλέας και περιλαμβάνει δευτερεύουσες κινήσεις που καταλήγουν ακτινωτά στην περίμετρο του μονοπατιού. Στις θέσεις όπου διασταυρώνονται οι εγκάρσιες πορείες με την κυκλική διάταξη, προκύπτουν επιμέρους κυκλικοί κόμβοι. Εντοπίζεται ένας επιπλέον κόμβος στο κέντρο της σπείρας ως απόληξη της διαδρομής στον Λαβύρινθο. Κεντρικά και ανατολικά της Αλέας, ο σχεδιασμός υποστηρίζει τη λογική του περιπάτου. Στον τομέα, στα δυτικά της Aλέας, χωροθετούνται χρηστικές λειτουργίες όπως το θερμοκήπιο και το γήπεδο τένις. Παρότι από τη δυτική πλευρά των κήπων δεν υπάρχει περίφραξη, στο ανατολικό όριο διασώζεται μέχρι και σήμερα χαμηλό τοιχίο με κιγκλίδωμα για τον διαχωρισμό της ανακτορικής ενότητας από την υπόλοιπη περιοχή του κτήματος.Το πρώην βασιλικό κτήμα αγοράστηκε από τον Γεώργιο Ά το 1872. Το 1886 ολοκληρώθηκε το Ανάκτορο και το 1890 ολοκληρώθηκαν οι Κήποι. Η διαμόρφωση των Κήπων γύρω από το Ανάκτορο, καθώς και οι εργασίες ανάπλασης όλου του κτήματος είναι έργο του Λουδοβίκου Μύντερ Δανού δασολόγου και φιλέλληνα, διευθυντή του Κτήματος (1873-1892). To 1916 ξέσπασε η Μεγάλη Πυρκαγιά από την οποία διασώθηκαν το Νέο Ανάκτορο και οι Κήποι. Το διάστημα 1924-1926 εφαρμόστηκε δεκαετές πρόγραμμα της Ανωτέρας Δασολογικής και Ανωτέρας Γεωπονικής Σχολής για τη διαχείριση των Κήπων. Τη δεκαετία του 1950 έγινε η προσθήκη της πισίνας στο επίπεδο του Grotto. Η μεγάλη πυρκαγιά του 2021 κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα των φυτεύσεων.