Guardian: «Αντισυστημική» ψήφος για 1 στους 3 Ευρωπαίους

Σχεδόν το ένα τρίτο των Ευρωπαίων, ψηφίζουν λαϊκιστικά, ακροδεξιά ή ακροαριστερά κόμματα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύει ο Guardian.

Βάσει της ανάλυσης περισσότερων από 100 πολιτικών επιστημόνων σε 31 χώρες, στις εθνικές εκλογές πέρυσι ποσοστό ρεκόρ 32% των Ευρωπαίων ψηφοφόρων ψήφισε για «αντισυστημικά» κόμματα. Το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 20% στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και στο 12% στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Η έρευνα, με επικεφαλής τον Matthijs Rooduijn, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, διαπίστωσε επίσης ότι περίπου οι μισοί «αντισυστημικοί» ψηφοφόροι υποστηρίζουν ακροδεξιά κόμματα. Πρόκειται για το ποσοστό που καταγράφει την ταχύτερη αύξηση. Η έρευνα εντοπίζει 234 «αντισυστημικά» κόμματα στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων 165 που θεωρούνται λαϊκιστικά.

«Υπάρχουν διακυμάνσεις, αλλά η υποκείμενη τάση δείχνει ότι οι αριθμοί συνεχίζουν να αυξάνονται», σχολίασε ο M. Rooduijn και πρόσθεσε: «Τα κυρίαρχα κόμματα χάνουν ψήφους. Tα αντικαθεστωτικά κόμματα κερδίζουν. Έχει σημασία, γιατί πολλές μελέτες δείχνουν τώρα ότι όταν οι λαϊκιστές εξασφαλίζουν την εξουσία ή την επιρροή στην εξουσία, η ποιότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας μειώνεται».

«Για τους λαϊκιστές, ό,τι βρίσκεται ανάμεσα στη “βούληση του λαού” και στη χάραξη πολιτικής είναι κακό», επεσήμανε ο ίδιος, διευκρινίζοντας: «Αυτό περιλαμβάνει όλα εκείνα τα θεσμικά αντίβαρα – έναν ελεύθερο τύπο, ανεξάρτητα δικαστήρια, προστασία για τις μειονότητες – που αποτελούν ουσιαστικό μέρος μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας».

Ακολουθώντας τον Βίκτορ Όρμπαν και το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, το 2022 αρκετοί λαϊκιστές ακροδεξιοί ηγέτες –μεταξύ των οποίων η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία- συνέθεσαν κυβερνητικούς συνασπισμούς ή εισήλθαν σε αυτούς. Άλλοι βλέπουν μεγάλη αύξηση στη δημοτικότητά τους. Βάσει δημοσκοπήσεων, το κόμμα Ελευθερία της Αυστρίας (FPÖ) προηγείται έναν χρόνο μετά τις εκλογές, το γερμανικό AfD αγγίζει το 22%, ενώ στη Γαλλία η Μαρίν Λεπέν φαίνεται επίσης να ανεβάζει τα ποσοστά της.

Στο δημοσίευμα αναφέρεται επίσης ότι τρία ακροδεξιά κόμματα στην Ελλάδα εισήλθαν στο ελληνικό κοινοβούλιο. Στην Ισπανία το Vox έχασε περισσότερο από το ένα τρίτο των βουλευτών του τον Ιούλιο, ωστόσο λαϊκιστικά κόμματα θα μπορούσαν να κρίνουν, στις επερχόμενες εκλογές έως τον Νοέμβριο, τις κυβερνήσεις σε Σλοβακία, Πολωνία και Ολλανδία.

Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την τάση

Πολλοί παράγοντες κρύβονται πίσω από την τάση, σύμφωνα με τους ερευνητές. «Τα ακροδεξιά κόμματα, ειδικότερα, έχουν πραγματικά διευρύνει τη βάση των ψηφοφόρων τους και σχηματίζουν συνασπισμούς ψηφοφόρων με πολύ διαφορετικές ανησυχίες», δήλωσε η Δάφνη Χαλικιοπούλου, επικεφαλής του τμήματος Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ. «Το μεγάλο τους θέμα ήταν πάντα η μετανάστευση» συμπλήρωσε, ωστόσο διευκρίνισε ότι πλέον αξιοποιούν όλες τις ανασφάλειες των ψηφοφόρων. Ορισμένοι έχουν εμμονή με τα lockdown και τα εμβόλια, το φύλο, την Ιστορία, τα σύμβολα εθνικής ταυτότητας και την κλιματική κρίση.

Πλέον ψηφίζουν ακροδεξιά κόμματα άνθρωποι «που ποτέ δεν το συνήθιζαν και δεν θα το περίμενε κανείς: ηλικιωμένες γυναίκες, κάτοικοι των πόλεων, η μορφωμένη μεσαία τάξη», είπε η Δ. Χαλικιοπούλου και πρόσθεσε: «Είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν τη δημοκρατία για κάτι, να πουν: “Ξέρω ότι αυτός ο ηγέτης είναι αυταρχικός – αλλά τουλάχιστον θα φέρει οικονομική σταθερότητα”».

Κατά τον Andrea Pirro του πανεπιστημίου της Μπολόνια και εκ των συγγραφέων της μελέτης τα μεγάλα, κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα ευθύνονται εν μέρει. «Υπήρξε μια σταδιακή απομάκρυνση από τις κοινωνικές απαιτήσεις», είπε και πρόσθεσε: «Υπάρχει μια αντίληψη ότι αυτά τα κόμματα έχουν γίνει ουσιαστικά οργανισμοί που αναζητούν αξιώματα, δεν ανταποκρίνονται στις ανησυχίες των ανθρώπων και συχνά κατηγορούνται για τα προβλήματά τους. Τα αντικαθεστωτικά κόμματα παρουσιάζονται ως απάντηση και οι ψηφοφόροι είναι όλο και πιο πρόθυμοι να δώσουν μια ευκαιρία σε μη δοκιμασμένες εναλλακτικές».