Πολωνία: Οι σημαντικότερες εκλογές μετά την πτώση του κομμουνισμού

Η προσφυγή στις κάλπες σε ατμόσφαιρα ακραίας πολιτικής πόλωσης δεν είναι κάτι πρωτότυπο για την Πολωνία. Εκείνο όμως που διαφέρει με φόντο τις βουλευτικές εκλογές της 15ης Οκτωβρίου είναι ότι αυτή τη φορά -και εν καιρώ πολέμου στην Ευρώπη- το διακύβευμα είναι πολύ υψηλότερο για το Κράτος Δικαίου, τη Δημοκρατία και σαφώς τις σχέσεις της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες.

Οι επικείμενες εκλογές κρίνονται ως οι πιο σημαντικές στην Πολωνία από το 1989, όταν κατέρρευσε ο κομμουνισμός, και σίγουρα οι πιο σημαντικές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης φέτος. Εάν το κυβερνών δεξιό λαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) βγει εκτός «κάδρου», η πέμπτη πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ δεν θα θεωρείται πλέον αντίπαλος των Βρυξελλών.

Ήδη, ισχυρισμοί για ξένη ανάμειξη έχουν διατυπωθεί τόσο κατά της Ρωσίας, αλλά και κατά της Γερμανίας, με την τελευταία να κατηγορείται από υπουργούς της κυβέρνησης ότι προσπάθησε να χειραγωγήσει τους ψηφοφόρους που υποστηρίζουν το φιλοευρωπαϊκό κόμμα της αντιπολίτευσης Πλατφόρμα Πολιτών υπό τον πρώην πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.

Από την πλευρά της αντιπολίτευσης υπήρξαν καταγγελίες για πολιτικά υποκινούμενες μειώσεις επιτοκίων και για «εμπόριο» θεωρήσεων εισόδου στη χώρα σε άτομα εκτός ΕΕ, γεγονός που οδήγησε και στην αποπομπή του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών. Την προεκλογική πόλωση τροφοδοτεί και έκθεση επιτροπής της Γερουσίας που καταγγέλλει ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών χρησιμοποίησαν παράνομα κατασκοπευτικό λογισμικό για την παρακολούθηση πολιτικών της αντιπολίτευσης κατά την περίοδο των εκλογών του 2015.

Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι το κυβερνών κόμμα, το οποίο ανήλθε στην εξουσία το 2015 και καθοδηγείται από μία ομάδα εθνικο-συντηρητικών, θα χρειαστεί πιθανώς τη στήριξη της ακροδεξιάς Συνομοσπονδίας για να κυβερνήσει για τρίτη θητεία.

Η Συνομοσπονδία για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία (Konf), ένα από τα σκληρότερα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης, συγκεντρώνει ποσοστό 11,2% στην πλέον πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας United Surveys. To κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) και οι σύμμαχοί του, Κυρίαρχη Πολωνία και Ρεπουμπλικανοί, γνωστοί ως Ενωμένη Δεξιά, λαμβάνουν ποσοστό της τάξεως του 33,5%. Ακολουθεί η φιλελεύθερη Πλατφόρμα Πολιτών με ποσοστό 28%. Η κεντροδεξιά συμμαχία Τρίτος Δρόμος και η Νέα Αριστερά λαμβάνουν ποσοστό 9,2% και 8,9% αντίστοιχα (το κατώφλι εισόδου στη Βουλή είναι 5%).

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί το PiS είναι ακραία. Ο επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος Γιάροσλαβ Καζίνσκι, ουσιαστικά ο ντε φάκτο ηγέτης της Πολωνίας, έχει χαρακτηρίσει τον Ντόναλντ Τουσκ προσωποποίηση του κακού, εχθρό της Πολωνίας και παράσιτο. Το PiS κατηγορεί, μεταξύ πολλών άλλων, τον πρώην πρωθυπουργό ότι εξυπηρετεί «κέντρα λήψης αποφάσεων εκτός Πολωνίας». Σε ομιλία του στο Κατοβίτσε, ο πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι έφθασε σε σημείο να δηλώνει ότι η αντιπολίτευση ετοιμάζει μια «κόλαση για τις γυναίκες» με βιασμούς, ληστείες και δολοφονίες και προειδοποίησε ότι «νέοι μετανάστες, χωρίς ρίζες θα εισβάλλουν από τα σύνορα».

Η εθνικιστική κυβέρνηση του κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» έχει εμπλακεί συστηματικά σε σκληρές συγκρούσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις πρακτικές της όσον αφορά στο Κράτος Δικαίου και την οπισθοχώρηση στα δημοκρατικά δικαιώματα.

Στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματός του, ο Γιάροσλαβ Καζίνσκι δεσμεύτηκε για επιπλέον κονδύλια για στρατιωτικούς σκοπούς, καθώς η χώρα ζει στη σκιά της ρωσικής εισβολής στη γειτονική Ουκρανία. Η κυβέρνηση έχει ήδη αυξήσει σε μεγάλο βαθμό το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού με δαπάνες για την αγορά εξοπλισμών, καθώς και για επιδόματα σε πολύτεκνες οικογένειες και συνταξιούχους, τη δική της δηλαδή εκλογική βάση. Τώρα, υπόσχεται επιπλέον κονδύλια για κοινωνικούς σκοπούς. Σε νέο προεκλογικό σποτ, ο Καζίνσκι προσποιείται ότι απορρίπτει ένα τηλεφώνημα από τον Γερμανό καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, που προτείνει να αυξήσει η Πολωνία το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, ζήτημα το οποίο τίθεται σε δημοψήφισμα ταυτόχρονα με τις εκλογές.

Παράλληλα, το Κοινοβούλιο της Πολωνίας άναψε προ ημερών το «πράσινο φως» για την σύσταση μιας άκρως αμφιλεγόμενης επιτροπής «κατά της ρωσικής επιρροής». Βάσει του νόμου, όσοι κρίνονται ένοχοι μπορούν να «εξοστρακιστούν» για δέκα χρόνια από οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Οι επικριτές του νόμου υποστήριξαν ότι το μέτρο, που ήλθε στην επιφάνεια λίγους μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές, θα χρησιμοποιηθεί για να στοχοποιηθεί ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ντόναλντ Τουσκ.

Η αντιπολιτευόμενη Πλατφόρμα Πολιτών έχει δεσμευθεί από πλευράς της να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα εις βάρος της χώρας στην εξωτερική πολιτική, να αποκαταστήσει τις σχέσεις της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες και να εξασφαλίσει τα κονδύλια που έχουν «παγώσει» από την ΕΕ εν μέσω της διαμάχης για το Κράτος Δικαίου. Ο 66χρονος Ντόναλντ Τουσκ, πρώην πρωθυπουργός και πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, έχει υποσχεθεί επίσης να «απελευθερώσει» τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και τις πολιτιστικές δραστηριότητες από τους σημερινούς περιορισμούς και τη λογοκρισία.

Για τους κεντρώους του Ντόναλντ Τουσκ, μια ακόμη θητεία του PiS σημαίνει μεγαλύτερη οπισθοχώρηση στα δημοκρατικά δικαιώματα, παγίωση του ελέγχου του κόμματος στα εθνικά και τοπικά μέσα ενημέρωσης, πλήρη υποταγή των δικαστηρίων στην πολιτική εξουσία και υπονόμευση των δικαιωμάτων των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.