Το ενεργειακό παίγνιο και ο άξονας Αθήνα – Ριάντ

Στο ενεργειακό παιχνίδι, παρούσα, δηλώνει η Ελλάδα που επιδιώκει να μπει στο παγκόσμιας σημασίας γεωπολιτικό, οικονομικό και ενεργειακό σχέδιο του Ινδικού διαδρόμου, το οποίο συμφωνήθηκε στο περιθώριο της συνόδου G-20 με την στήριξη των ΗΠΑ, για να μεταφέρει εμπορεύματα και ενέργεια στην Ευρώπη μέσω Σ. Αραβίας, ως το αντίπαλο δέος στον κινεζικό «One Belt One Road».

Και η χθεσινή συμφωνία για σύσφιξη της συνεργασίας Αθήνας – Ριάντ μεταξύ των υπουργείων Ενέργειας των δύο χωρών και για τη δημιουργία του Saudi Greek Interconnection, με τη σύσταση μάλιστα κοινής εταιρείας, κάτι που δεν συνηθίζουν να κάνουν οι Σαουδάραβες, εντάσσεται σε αυτήν ακριβώς την προσπάθεια της Ελλάδας να γίνει μέρος του διαδρόμου.

Η Saudi Greek Interconnection, όπως θα λέγεται, με μετόχους 50% – 50% τον Έλληνα Διαχειριστή ΑΔΗΜΕ και την κρατική εταιρεία National Grid S.A- Saudi Electricity Company, αποτελεί το πρώτο, επί της ουσίας βήμα για την ωρίμανση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας σε συνέχεια όσων είχαν συμφωνήσει πέρυσι το καλοκαίρι ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρίγκιπα διάδοχο του θρόνου, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Είναι η μετεξέλιξη του διμερούς μνημονίου για τη μεταφορά προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, μεγάλων όγκων ενέργειας από φωτοβολταϊκά πάρκα, όπου το κόστος παραγωγής εκεί είναι περίπου 1,5 σεντ η κιλοβατώρα, 50% χαμηλότερα του ελληνικού.

Στην πράξη, με τη χθεσινή κίνηση, που δεν προδικάζει τη συνέχεια, ωστόσο δίνει ένα στίγμα για τις προθέσεις μας, η Ελλάδα δείχνει την επιδίωξή της να εξασφαλίσει ότι θα γίνει μέρος του γεωπολιτικού διαδρόμου India-Middle East-Europe Economic Corridor (IMEC), στο τελικό του κομμάτι, από τη Σ. Αραβία προς τη Μεσόγειο και από εκεί προς την Ευρώπη, καθώς αυτό θα έχει όχι μόνο στρατηγική υπεραξία αλλά και τεράστια οικονομική σημασία για τη χώρα.

Στο μείζον θέμα των χωρών διέλευσης, τα πάντα εξαρτώνται από το κατά πόσο οι Σαουδάραβες θα επιλέξουν να αξιοποιήσουν το προτεινόμενο σχέδιο για να ομαλοποιήσουν περαιτέρω τις σχέσεις τους με το Ισραήλ. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η διασύνδεση Saudi Greek Interconnection θα ακολουθήσει τη διαδρομή Σ. Αραβία – Ιορδανία – Ισραήλ – Ελλάδα, με πιθανή ενδιάμεση στάση την Κύπρο. Διαφορετικά, εφόσον δεν προχωρήσει τόσο γρήγορα η εξομάλυνση των διμερών σχέσεων στο πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ», το σουνιτικό βασίλειο θα μπορούσε και να επιλέξει μια μακρύτερη διαδρομή, δηλαδή την Σ. Αραβία – Αίγυπτο – Ελλάδα. Τη διαδρομή αυτή, δηλαδή μέσω Σουέζ, αφήνοντας εκτός το Ισραήλ, όπως προέβλεπε και η αρχική περυσινή συμφωνία με το Ριάντ.

Έκτοτε, ωστόσο, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Την Τρίτη είχαμε την πρώτη επίσημη επίσκεψη ισραηλινού υπουργού στη Σ. Αραβία, (του υπ. Τουρισμού Χαΐμ Κατζ), ενώ αυτό που λειτουργεί ως πραγματικός game changer και σαν την πλέον σημαντική εμπορική και τεχνολογική γέφυρα μεταξύ των τριών γεωγραφικών περιοχών (Ασία – Μ. Ανατολή – Ευρώπη), είναι ο ινδικός διάδρομος, με κατάληξη μέσω Σ. Αραβίας και Ιορδανίας στο λιμάνι της Χάιφας. Ένα σχέδιο που εξυπηρετεί το ευρύτερο πλάνο των ΗΠΑ, όχι μόνο για να φρενάρει την κινεζική επιρροή σε μια τεράστια περιοχή, αλλά και για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σ.Αραβίας, μέσα από τη διασύνδεση και αλληλεξάρτηση που θα δημιουργήσει ο IMEC.

Κομμάτια από το ίδιο παζλ

Για την Ελλάδα, το ελληνο-σαουδαραβικό σχέδιο αναδεικνύει πώς όλες οι σχεδιαζόμενες ηλεκτρικές διασυνδέσεις που διέρχονται από τη χώρα μας είναι τμήματα του ίδιου παζλ. Της οριζόντιας διασύνδεσης Ευρώπης – Ασίας.

Τα τρία πλέον έργα, το Saudi Greek Interconnection, το Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ (Euroasia Interconnector) και το Ελλάδα – Αίγυπτος (GREGY), αποτελούν κομμάτια ενός διηπειρωτικού ενεργειακού άξονα πολλών χιλιάδων χιλιομέτρων, με πολλές επιμέρους διασυνδέσεις, εταιρείες ειδικού σκοπού, διαφορετικούς μετόχους, αλλά ένα κοινό στόχο.

Τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από χώρες με πλούσιο πράσινο δυναμικό και φθηνές τιμές προς την Κ. Ευρώπη, που ως οριζόντιος άξονας, έχει το πλεονέκτημα ότι όταν εδώ είναι βράδυ, στην Ασία είναι ημέρα. Επομένως, η φωτοβολταϊκή ενέργεια που θα παράγεται πχ. στην Σαουδική Αραβία θα καλύπτει ευρωπαϊκές ανάγκες το βράδυ, όταν δηλαδή δεν υπάρχει παραγωγή από ηλιακά συστήματα και δεν επαρκούν οι αποθηκευμένες σε μπαταρίες ποσότητες.

Τα τρία αυτά έργα επιχειρείται να ενωθούν με ένα τέταρτο άξονα, αυτή τη φορά κάθετο, τον διάδρομο Ελλάδας – Γερμανίας (Green Aegean), ο οποίος θεωρείται μονόδρομος, προκειμένου να βρουν διέξοδο όλοι αυτοί οι τεράστιοι όγκοι ενέργειας που επιδιώκεται στο μέλλον να περάσουν από Μ. Ανατολή και Β. Αφρική μέσω Ελλάδας.

Η Ελλάδα είναι σαν ένα ενεργειακό μπουκάλι με εξαιρετικά στενό στόμιο για να εξυπηρετήσει όλες αυτές τις ποσότητες. Ο μόνος τρόπος για να απορροφηθούν είναι να φτάσουν στα μεγάλα κέντρα κατανάλωσης της Ευρώπης, τα οποία διψούν για πράσινη ενέργεια. Το σχέδιο Ελλάδα – Γερμανία, αρχικής δυναμικότητας 3 GW με στόχο να φτάσει σταδιακά στα 9 GW, με δύο εναλλακτικές διαδρομές, μια χερσαία μέσω Δ. Βαλκανίων και από εκεί στην Αυστρία και μια υποθαλάσσια προς τη Σλοβενία και από εκεί στην Κ. Ευρώπη, αυτόν ακριβώς το στόχο εξυπηρετεί. Το «Green Aegean» έχει πάρει τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης καθώς είχε παρουσιαστεί από τον Κυρ. Μητσοτάκη στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Μαρτίου, αλλά πρέπει να πάρει και τις ευλογίες από τον καγκελάριο Σολτς.

Συνεχής ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των διαχειριστών καθώς και των υπηρεσιών των υπουργείων των δύο χωρών και τεχνικές διαβουλεύσεις δίνουν τον τόνο ενός δύσκολου εγχειρήματος. Εκτός από τον συντονισμό δυο κυβερνήσεων, πέντε διαχειριστών (η Γερμανία έχει τέσσερις), και ρυθμιστικών αρχών, πρέπει να βρεθεί και χρηματοδότηση από διάσπαρτα ευρωπαϊκά προγράμματα, ώστε να στηθεί ένα «European Grid Facility» για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων των βαλκανικών χωρών απ’ όπου θα διέλθει.

Τις επόμενες ημέρες πάντως ο ΑΔΜΗΕ καταθέτει την πρόταση για το «Ελλάδα – Γερμανία» στο 10ετές πλάνο του ENTSO-E, του ευρωπαϊκού φορέα που εκπροσωπεί τους διαχειριστές και των 27 χωρών. Όταν ένα έργο εντάσσεται σε αυτό, θεωρείται το πρώτο βήμα για να υποβληθεί στη συνέχεια αίτημα ένταξης στα συγχρηματοδοτούμενα κοινοτικά projects PCI/ PMI.

Σημασία δεν έχουν οι δυσκολίες όλων αυτών των έργων, όσο ότι ανοίγει ένα νέο τεράστιας οικονομικής και γεωπολιτικής σημασίας παιχνίδι και η Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει εκτός.

Αποτελεί στρατηγικής σημασίας επιδίωξη να εξασφαλίσει η Αθήνα ότι θα ενταχθεί σε αυτούς τους διαδρόμους, οι οποίοι συνιστούν τους νέους άξονες ασφάλειας και σταθερότητας σε μια εκτεταμένη και δύσκολη για τα εθνικά μας θέματα περιοχή, και στους οποίους επιδιώκει πάση θυσία να μπει η Τουρκία.

Το γνωρίζουν καλά η υφυπ. Ενέργειας, Αλ. Σδούκου, ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ Μ. Μανουσάκης και ο επικεφαλής της Διυπουργικής Επιτροπής Ενεργειακής Συνεργασίας, Δρ. Θεόδωρος Τσακίρης, οι οποίοι έχουν δουλέψει σιωπηλά, επί μήνες και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, πάνω στην ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας.