Το σχέδιο της κυβέρνησης για τον πέμπτο τραπεζικό πόλο

Eνίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών, με ενδυνάμωση του πέμπτου τραπεζικού πόλου και διεύρυνση του πλαισίου αδειοδότησης για την παροχή δανείων, σχεδιάζει η κυβέρνηση, όπως εξήγγειλε ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ και εξειδίκευσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης.

Αντιμέτωπη με την απόλυτη κυριαρχία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, που ελέγχουν το 95% του εγχώριου χρηματοπιστωτικού κλάδου, και τη διαρκή επιδείνωση των συνθηκών δανεισμού νοικοκυριών και επιχειρήσεων εν μέσω ραγδαίας νομισματικής σύσφιξης, η κυβέρνηση πατά “γκάζι” στην εδραίωση του μη συστημικού τραπεζικού πόλου, ενώ επεξεργάζεται συγκεκριμένα μέτρα εισόδου μη τραπεζικών παικτών στην αγορά των πιστώσεων.

“Θέλουμε να στηρίξουμε τον πέμπτο τραπεζικό πυλώνα. Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα για παροχή δανείων σε μη τραπεζικούς φορείς − είναι σημαντικό να έχουμε περισσότερο ανταγωνισμό στη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων”, δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Θεσσαλονίκη, παραδεχόμενος ότι η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα είναι “σχετικά περιορισμένη”.

Σημειώνεται ότι, σε διάστημα 14 μηνών, το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει εκτιναχθεί κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες, στο 4%, γεγονός που δυσχεραίνει τους όρους δανεισμού, αποθαρρύνοντας τη ζήτηση νέων δανείων τόσο από τους ιδιώτες όσο και από τις επιχειρήσεις. Οι επιπτώσεις από το ράλι των επιτοκίων στην πιστωτική επέκταση των εγχώριων τραπεζών είναι καταλυτικές, καθώς έχει αναγκάσει τις διοικήσεις να αναθεωρήσουν πτωτικά τους στόχους τους για το 2023.

Ταυτόχρονα, βέβαια, ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα −και συνολικά στην Ευρώπη− καταγράφει πρωτοφανή κέρδη χάρη στη διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου, αφού σε όλες τις χώρες, σε άλλες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο, παρατηρείται υστέρηση στις αυξήσεις των καταθετικών επιτοκίων − κάτι που δεν ισχύει για τα επιτόκια των δανείων. Αυτό το άνοιγμα της ψαλίδας είναι που έχει επιφέρει στις ελληνικές τράπεζες κέρδη 3,6 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση −επίπεδα που αναμένεται να διατηρηθούν και το τρέχον έτος−, παρά την πιστωτική συρρίκνωση ή έστω στασιμότητα που διαπιστώνεται στον κλάδο.

Προσέλκυση νέων παικτών, εξυγίανση των υφιστάμενων

Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε προ ημερών ο κ. Χατζηδάκης, παρουσίασε τους πέντε άξονες της κυβερνητικής πολιτικής για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Σε αυτούς περιλαμβάνεται η διεύρυνση του θεσμικού πλαισίου με νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί άμεσα προς ψήφιση στη Βουλή, το οποίο θα προβλέπει την αδειοδότηση εταιρειών παροχής πιστώσεων για παροχή δανείων υψηλότερων ποσών, όπως τα στεγαστικά δάνεια. Οι εν λόγω −μη τραπεζικοί− φορείς θα λειτουργούν υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος, που συμμετέχει ενεργά, όπως είναι αναμενόμενο, στη σύνταξη του σχετικού νομοσχεδίου.

Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται ενίσχυση και ενδυνάμωση των εταιρειών μικροπιστώσεων, όπως η ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, η Microsmart και η ΑΦΗ Microfinance A.E., που λειτουργούν σήμερα, με στόχο την ενίσχυση του ανταγωνισμού σε μικρότερα ποσά χορηγήσεων, που −συνήθως− δεν συνοδεύονται από εμπράγματες εξασφαλίσεις.

Ένας επιπλέον πυλώνας της κυβερνητικής στρατηγικής είναι η ενίσχυση −μέσω εξυγίανσης− των υφιστάμενων μη συστημικών τραπεζών, και συγκεκριμένα της Attica Bank και της Παγκρήτιας Τράπεζας. Τόσο οι δύο διοικήσεις όσο και ο κοινός τους μέτοχος, Thrivest −συμφερόντων Μπάκου, Καϋμενάκη, Εξάρχου−, έχουν εξαγγείλει τα σχέδιά τους για συγχώνευση των δύο τραπεζών εντός του 2024, με προϋπόθεση την εξυγίανση του ισολογισμού τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία ανέρχονται σήμερα περίπου στο 60% επί του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου.

“Κλειδί” για την επιτυχία του φιλόδοξου σχεδίου είναι η ενεργοποίηση εκ νέου του προγράμματος τιτλοποιήσεων με κρατικές εγγυήσεις “Ηρακλής”, με στόχο να συμπεριληφθούν τα “κόκκινα” χαρτοφυλάκια των μη συστημικών τραπεζών. Όπως διευκρίνισε ο κ. Χατζηδάκης, το Υπουργείο βρίσκεται σε διαδικασία διαβούλευσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε το νέο σχέδιο να κατατεθεί εντός του επόμενου τριμήνου, σύμφωνα, πάντα, με τις αυστηροποιημένες απαιτήσεις της Eurostat όσον αφορά τις κρατικές εγγυήσεις.

Νέα τράπεζα στο Χρηματιστήριο 

Η ενίσχυση του πέμπτου τραπεζικού πόλου, πάντως, έρχεται και με την είσοδο νέων τραπεζών, όπως η Optima Bank. Τις προηγούμενες ημέρες η μη συστημική τράπεζα έλαβε το “πράσινο φως” για την είσοδό της στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με έγκριση του σχετικού Ενημερωτικού Δελτίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς την Πέμπτη. Πρόκειται για το πρώτο τραπεζικό ίδρυμα που περνά το κατώφλι του Χρηματιστηρίου μετά τη 10ετή κρίση που έφερε ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών και βίαιη συρρίκνωση του εγχώριου κλάδου.

Έπειτα από τέσσερα χρόνια ισχυρής αναπτυξιακής πορείας, με μηδενικά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων, η Optima Bank δίνει νέα πνοή στον κλάδο αλλά και στη χρηματιστηριακή αγορά. Στόχος της διοίκησης είναι να “δανείσει κάθε επιχειρηματία που επιβίωσε στη 10ετή κρίση”, με ιδιαίτερη έμφαση στις μικρομεσαίες και μεσαίες επιχειρήσεις.

Ενδεικτικά της ευρωστίας της είναι τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοίνωσε για το πρώτο εξάμηνο του 2023, με τα κέρδη σε επίπεδο ομίλου να ανέρχονται σε 44,1 εκατ. ευρώ, υπερβαίνοντας τα ετήσια κέρδη για το 2022. Τα κέρδη αυτά αντιστοιχούν σε 29,6% απόδοση ιδίων κεφαλαίων σε ετησιοποιημένη βάση. Το σύνολο του ενεργητικού της ανήλθε σε 3,2 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 601 εκατ. ευρώ έναντι του 2022, ενώ οι καταθέσεις της στο α’ εξάμηνο του έτους ξεπερνούν τα 2,8 δισ. ευρώ. Ως προς τα δάνεια, αυτά υπερέβησαν τα 2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 351 εκατ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2022.

Σύμφωνα με το Ενημερωτικό Δελτίο, στόχος της τράπεζας είναι να αντλήσει νέα κεφάλαια ύψους 150 εκατ. ευρώ, εν των οποίων τα 72,5 εκατ. ευρώ θα ενισχύουν απευθείας τα κεφάλαιά της. Με τη ρευστότητα που θα αντλήσει μέσω του IPO, η Optima θα συνεχίσει την ισχυρή αναπτυξιακή της πορεία, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας, υποστηρίζοντας την επιχειρηματικότητα μέσω της χορήγησης δανείων για βιώσιμα επενδυτικά σχέδια, που σέβονται το περιβάλλον, προάγουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη και συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Όσον αφορά τα επόμενα βήματα για ενίσχυση της φυσικής της παρουσίας, η Optima σκοπεύει να ανοίξει τρία νέα καταστήματα σε Πάτρα, Ιωάννινα και Χανιά, επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από ίδια κεφάλαιά της. Ταυτόχρονα, σημαντικές επενδύσεις καταγράφει σε επίπεδο ψηφιακών καναλιών, συνδυάζοντας ισορροπημένα την ψηφιακή με τη φυσική παρουσία.