Ενέργεια: Η Ελλάδα μπροστά σε ένα δυσοίωνο χειμώνα

Η Ευρώπη υποδέχεται τον χειμώνα με μπρεντ πάνω από 91 δολάρια και φυσικό αέριο σταθερά καρφωμένο στα 40 ευρώ η μεγαβατώρα.

Το ρωσικό μονοπώλιο στην τροφοδοσία της αποτελεί παρελθόν, αλλά η εξάρτησή της άνω του 70% από τη σποτ αγορά του LNG, παρά από μακροπρόθεσμα συμβόλαια, την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη σε οποιαδήποτε διαταραχή.

Η ευρωπαϊκή ηγεσία δηλώνει καθησυχαστική, καθώς οι αποθήκες είναι γεμάτες άνω του 95%, ωστόσο οι ισορροπίες παραμένουν εύθραυστες, οι αγορές νευρικές, και κάθε φορά που συμβαίνει ένα αρνητικό γεγονός, η επίπτωση στις τιμές είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη της σημασίας του.

Η Ελλάδα υποδέχεται τον φετινό χειμώνα χωρίς ειδικό αποθεματικό στον προϋπολογισμότου 2024 απέναντι σε τυχόν μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις. Το γιατί συνδέεται με τη γενικότερη εκτίμηση ότι τα χειρότερα πέρασαν, αλλά και με τους λόγους που επέβαλαν το τέλος στα μέτρα οριζόντια στήριξης.

Δεν θα υπάρχει επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης στην αντλία, όπως πέρυσι, τουλάχιστον όχι με πόρους του προϋπολογισμού, δεν προβλέπεται οριζόντια ενίσχυση στο φυσικό αέριο, ενώ από τον Ιανουάριο τελειώνει η οριζόντια στήριξη στο ρεύμα. Τόσο γιαδημοσιονομικούς λόγους, όσο και γιατί το προτάσσει επιτακτικά το Eurogroup και η ΕΚΤ που ζητά να μπει τέλος στα μέτρα στήριξης που ακυρώνουν την προσπάθεια της να μειώσει τον πληθωρισμό, ο προϋπολογισμός ρίχνει αλλού το βάρος του.

Οι συνθήκες ωστόσο στη διεθνή ενεργειακή αγορά δεν προοιωνίζονται έναν χειμώνα «από τα παλιά», πόσο μάλλον όταν η τιμή στο αέριο βρίσκεται 50% υψηλότερα από τον μέσο όρο της προ εισβολής στην Ουκρανία εποχή.

Η κρίση εξακολουθεί να υπάρχει αν κοιτάξει κανείς τις τιμές. «Η διπλάσια τιμή αερίου (σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα) σήμερα δεν είναι φυσιολογική», όπως παραδέχτηκε προ ημερών ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θ. Σκυλακάκης, «ούτε η τετραπλάσια τιμή του CO2 που αλλάζει την εξίσωση για αρκετές τεχνολογίες, όπως ο λιγνίτης».

Ενόψει χειμώνα, τα δεδομένα δείχνουν στην περίπτωση της Ελλάδας, πετρέλαιο θέρμανσης στα 1,50 ευρώ / λίτρο, αν έβγαινε σήμερα, με το επίδομα να παραμένει στα περσινά επίπεδα  (350 ευρώ), τα εισοδηματικά κριτήρια διευρυμένα για οικογένειες με παιδιά, αλλά χωρίς ενίσχυση στην αντλία όπως πέρυσι.

Στο φυσικό αέριο, η τιμή για μια κιλοβατώρα διαμορφώνεται κοντά στα 8 λεπτά, χωρίς να διαφαίνεται ότι θα υπάρξει επιδότηση, όπως πέρυσι από την ΔΕΠΑ.

Και στο ρεύμα, η μέση τιμή μετά την επιδότηση του 1,5 λεπτού/κιλοβατώρα, που ανακοίνωσε προ ημερών το ΥΠΕΝ για τον Οκτώβριο, διαμορφώνεται στα 14,5 λεπτά/κιλοβατώρα, ωστόσο το ερωτηματικό είναι τι θα συμβεί από τον Ιανουάριο του 2024. Τότε που τελειώνει η οριζόντια στήριξη, καταργείται ο μηχανισμός επιδότησης που εξασφάλιζε σταθερή τιμή κιλοβατώρας από τον Αύγουστο του 2022, και επανέρχεται η «κανονικότητα» με τιμολόγια τα οποία θα εμπεριέχουν ρήτρες αναπροσαρμογής.

Από το νέο έτος, οι καταναλωτές θα είναι πλέον εκτεθειμένοι στις όποιες χρηματιστηριακές μεταβολές του αερίου, άρα και των χονδρεμπορικών τιμών στο ρεύμα, χωρίς μηχανισμό επιδοτήσεων. Μπορεί το 2023, οι τιμές χονδρικής στην Ελλάδα να μειώθηκαν μεσοσταθμικά στα περίπου 100 ευρώ έναντι των 230 ευρώ /μεγαβατώρα το 2022, αλλά παραμένουν διπλάσιες σε σχέση με το 2019. Και η Ελλάδα, ήταν στο 9μηνο του 2023 στις τρεις ακριβότερες ηλεκτρικές αγορές της Ευρώπης, πίσω από Ιταλία και Ιρλανδία.

Είναι νωρίς για κινδυνολογικά σενάρια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι βεβαιότητες στο ενεργειακό πλέον δεν υπάρχουν. Ο φετινός χειμώνας μπορεί να είναι εξίσου απρόβλεπτος και αν πιστέψουμε τους ειδικούς, θα πρέπει από εδώ και πέρα να φοράμε μονίμως τις ζώνες ασφαλείας. Ο «σούπερ αυτός κύκλος» αναμένεται να έχει πολλά σκαμπανεβάσματα, συνυπολογίζοντας και τον κίνδυνο περαιτέρω περικοπών στην παραγωγή από τον ΟΠΕΚ+, και το ντόμινο που θα μπορούσε να προκαλέσει.