Η κλιματική αλλαγή, ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα αυξημένα κόστη ενέργειας έχουν εκτοξεύσει στα ύψη τις τιμές των τροφίμων δημιουργώντας μεγάλα κοινωνικά –και πολιτικά- προβλήματα, αναγκάζοντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα.
Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία επιδιώκουν με συμφωνίες μεταξύ κυβερνήσεων παραγωγών και σουπερμάρκετ, με μειώσεις φόρων αλλά και με απειλές να μειώσουν τις τιμές προϊόντων –ειδικά τροφίμων πρώτης ανάγκης- την ώρα που ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη καλπάζει.
Ο πληθωρισμός των τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε το 10,68% τον Αύγουστο σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2022, σύμφωνα με επεξεργασία στοιχείων της Eurostat από την Trading Economics. Σύμφωνα με χωριστή πίνακα της ίδιας εταιρείας, στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 10,75% για τον ίδιο μήνα σε ετήσια βάση σε σύγκριση με 12,35% την προηγούμενη περίοδο (Ιούλιο).
Τα οικονομικά επιτελεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες βρίσκονται πλέον σε συναγερμό. Στην Ισπανία ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες αποφάσισε πριν μήνες να μηδενίσει ή να μειώσει το ΦΠΑ σε αρκετά τρόφιμα για περίοδο έξι μηνών με στόχο να γίνουν αυτά πιο φθηνά για το μέσο καταναλωτή. Η πολιτική αυτή ακολουθείται μέχρι και σήμερα με ισχύ έως το τέλος του έτους.
Οι προσπάθειες αυτές είχαν μέχρι τώρα μεικτά αποτελέσματα, καθώς αρκετά τρόφιμα δεν έχουν περιληφθεί στις συμφωνίες, η κερδοσκοπία συνεχίζεται, ή απλά ο υψηλός πληθωρισμός δεν αφήνει πολλά περιθώρια αφού αυξάνονται τα πάντα, από την παραγωγή μέχρι τις πωλήσεις και τις μεταφορές λόγω και υψηλού κόστους ενέργειας. Είναι ενδεικτικό ότι οι τιμές του πετρελαίου έχουν φτάσει ξανά στην Ευρώπη τα 95 δολάρια το βαρέλι.
Στην Ιταλία η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προχώρησε σε ευθείες απειλές εναντίον εταιρειών τροφίμων και σουπερμάρκετ ζητώντας μειώσεις στις τιμές της τάξης του 10% περίπου. Τελικά από την 1η Οκτωβρίου ξεκίνησε περίοδος τριών μηνών κατά την οποία Ρώμη και κλάδος τροφίμων της Ιταλίας συμφώνησαν να βάλουν καπάκι στις τιμές για σειρά βασικών προϊόντων από τρόφιμα μέχρι είδη προσωπικής υγιεινής και είδη για μωρά.
Στη Γαλλία ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ είχε συναντήσεις με εκπροσώπους από 75 εταιρείες τροφίμων και σουπερμάρκετ απαιτώντας να υπάρξουν μειώσεις ή να παγώσουν τιμές σε βασικά διατροφικά αγαθά όπως ζυμαρικά, πουλερικά και βρώσιμα έλαια. Η μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ Carrefour μάλιστα έφτασε σε σημείο να κολλήσει δικές της ετικέτες πάνω σε προϊόντα πολυεθνικών όπως οι Unilever και Nestle προειδοποιώντας για μειώσεις σε όγκο και βάρος τροφίμων χωρίς αντίστοιχη μείωση τιμής (“shrinkflation”). Η κίνηση αυτή αποδιδόταν από διεθνή μέσα ενημέρωσης και στις καλές σχέσεις που φέρεται να έχει ο επικεφαλής της Carrefour, Αλεξάντερ Μπομπάρ, με την κυβέρνηση του Μανουέλ Μακρόν η οποία θέλει να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος των ανατιμήσεων.
Στην Ισπανία η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι τα βασικά τρόφιμα με φορολογικό συντελεστή 4% θα απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ και άλλα που φορολογούνται με 10% θα έχουν ΦΠΑ 5%. Βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί, το αλεύρι, το γάλα, το τυρί, τα αυγά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες και τα δημητριακά είχε αποφασιστεί να μην έχουν ΦΠΑ. Άλλα τρόφιμα, όπως τα λάδια και τα ζυμαρικά, αποφασίστηκε να έχουν ΦΠΑ 5% αντί για 10%. Παρά τις κινήσεις αυτές πάντως, δεν αποφεύχθηκαν αυξήσεις στις τιμές από τις αρχές του έτους, τουλάχιστον για τα μισά από τα 1.000 σχεδόν είδη τροφίμων που παρακολουθεί η καταναλωτική οργάνωση της χώρας, Facua.