Μέσα στις διαβόητες ιρανικές φυλακές Evin όπου κρατείται η φετινή νικήτρια του Νόμπελ Ειρήνης

Η Ιρανή Ναργκίς Μοχαμαντί, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών που τιμήθηκε σήμερα με το Νόμπελ Ειρήνης 2023, κρατείται από το 2016 στις διαβόητες φυλακές Evin.

Πρόκειται για ένα σωφρονιστικό κατάστημα, που βρίσκεται στους λόφους της βόρειας Τεχεράνης, χτίστηκε το 1971. Έγινε διεθνώς γνωστή όταν, κατά την ύστερη περίοδο της διακυβέρνησης του σάχη Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι στο Ιράν κρατήθηκαν σε φρικτές συνθήκες, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν εκεί υπό έλεγχο της μυστικής αστυνομίας του σάχη, SAVAK.

Μετά την επανάσταση του 1979, η νέα κυβέρνηση συγκέντρωσε εκεί όσους σχετίζονταν με τη μοναρχία, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν μετέφεραν σto Evin και εκείνους που είχαν υποστηρίξει την επανάσταση αλλά αργότερα θεωρήθηκαν ως απειλή για τη νέα Ισλαμική Δημοκρατία. Ίσως η πιο σκοτεινή περίοδος στην ιστορία των φυλακών Evin ήρθε στα τέλη του καλοκαιριού του 1988, όταν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι εκτελέστηκαν ύστερα από δίκες – εξπρές.

Το συγκρότημα, σε μια απόκοσμα όμορφη τοποθεσία για φυλακή, περιλαμβάνει δεκάδες πτέρυγες. Ενώ επίσημα τελεί υπό τον έλεγχο του Εθνικού Γραφείου Φυλακών, τα τελευταία αρκετά χρόνια, πολλές πτέρυγες της φυλακής έχουν ουσιαστικά παραδοθεί στο Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και στο Υπουργείο Πληροφοριών και Ασφάλειας.

Οι πολιτικοί κρατούμενοι στο σωφρονιστικό κατάστημα Evin αναφέρουν διαφορετικές εμπειρίες στη φυλακή από εκείνους που κατηγορούνται για κοινά εγκλήματα: βασανιστήρια, απειλές φυλάκισης αορίστου χρόνου, απειλές βασανισμού μελών της της οικογένειας, εξαπάτηση και ταπείνωση, πολλαπλές καθημερινές ανακρίσεις που διαρκούν έως και πέντε ή έξι ώρες, άρνηση ιατρικής περίθαλψης και άρνηση οικογενειακών επισκέψεων.

Ο Ανουσές Ασούρι, ένας Βρετανο-Ιρανός επιχειρηματίας που έμεινε έγκλειστος για περισσότερα από τέσσερα χρόνια στο Evin, μίλησε το 2022 στην DW για την εμπειρία του. Είχε συλληφθεί το 2017 ενώ επισκεπτόταν τη μητέρα του στο Ιράν, με την κατηγορία της «κατασκοπείας υπέρ του Ισραήλ».

«Ήμουν σε απόλυτο σοκ. Ήμουν μουδιασμένος από την κορυφή ως τα νύχια. Δεν ήξερα τι συνέβαινε και με πήραν με δεμένα τα μάτια», είπε για τη σύλληψή του. Μίλησε στη DW για τις άθλιες συνθήκες και την κακοποίηση που υπέστη κατά τη διάρκεια της κράτησής του στην πτέρυγα 7, αίθουσα 12. «Η κατάσταση στην αίθουσα 12 ήταν εξαιρετικά τραγική. Παλεύαμε με κοριούς, κατσαρίδες, τεράστιους αρουραίους και βρόμικο φαγητό. Έως και 70 άτομα στεγάζονταν στη συγκεκριμένη αίθουσα».

Ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια Η χειρότερη εμπειρία του ήταν οι 45 ημέρες που πέρασε στην απομόνωση, βιώνοντας αυτό που περιέγραψε ως «ψυχολογικά βασανιστήρια».

«Είχα έναν κύριο ανακριτή, αλλά τις περισσότερες φορές ένιωθα την παρουσία και άλλων σε αυτά τα μικρά δωμάτια ανάκρισης», είπε. «Απειλούσαν ότι θα βλάψουν τα μέλη της οικογένειάς μου», πρόσθεσε. Ένας προβολέας ήταν αναμμένος όλη μέρα και νύχτα, εμποδίζοντάς τον να κοιμηθεί. Άκουγε συνεχώς κραυγές από τα άλλα κελιά, ενώ ο πόνος και ο φόβος για την ασφάλεια της οικογένειάς του τον ανάγκασαν να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει.

«Σκέφτηκα πως αν δεν υπάρχω, η απειλή θα εξαλειφθεί», είπε. Ο Ασούρι έκανε επίσης απεργία πείνας 17 ημερών για να διαμαρτυρηθεί για την άδικη σύλληψή του. Τον Μάρτιο του 2022 πελευθερώθηκε από τη φυλακή Evin με παρέμβαση της βρετανικής κυβέρνησης.

Τέσσερα χρόνια πέρασε στην Avin και ο Λιβανέζος επιχειρηματίας Νίζαρ Ζάκα. Συνελήφθη το 2015 κατηγορούμενος για κατασκοπεία εκ μέρους των ΗΠΑ. «Με απήγαγε μία ομάδα ανδρών ενώ κατευθυνόμουν προς το αεροδρόμιο, λίγο αφότου είχα μιλήσει σε συνέδριο για την οικογένεια ύστερα από πρόσκληση της κυβέρνησης της Τεχεράνης». «Δεν μιλούσα τη γλώσσα, δεν είχα ιδέα τι συνέβαινε» είπε στην DW. Μοιραζόταν ένα δωμάτιο 5 τετραγωνικών μέτρων με 20 άτομα. Του ζητήθηκε να προβεί σε δημόσια ομολογία, με τηλεοπτικό μήνυμα και αρνήθηκε. «Ερχόταν ο ανακριτής. Όταν δεν απαντούσα στις ερωτήσεις, με έβαζαν να στέκομαι ή να κάθομαι σε εξαιρετικά άβολη στάση μέχρι να κουραστώ και να λιποθυμήσω. Στη συνέχεια άρχιζαν να περπατούν γύρω μου και να πατούν πάνω στο χέρι μου, ενώ κουβέντιαζαν μεταξύ τους» αφηγήθηκε. Και εκείνος πέρασε αρκετό χρόνο στην απομόνωση με τα φώτα πάντα ανοιχτά.