Μπροστά στον πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, οι αραβικές χώρες που συνήψαν τα τελευταία χρόνια διπλωματικές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος καλούνται να παίξουν ρόλο ισορροπιστή για να μη δυσαρεστήσουν ούτε τον νέο τους εταίρο ούτε την αραβική κοινή γνώμη που τάσσεται με τους Παλαιστίνιους.
Ωστόσο, η θέση τους κινδυνεύει να γίνεται όλο και πιο άβολη με την εκστρατεία βομβαρδισμού της Λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ που προβλέπεται μακροχρόνια και πολύ φονική, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Την επομένη της επίθεσης της ισλαμιστικής οργάνωσης που διοικεί τη Γάζα κατά του Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η πρώτη χώρα του Κόλπου που συνήψε διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ το 2020 στο πλαίσιο των συμφωνιών του Αβραάμ, ξεχώρισαν από τους Aραβες εταίρους τους καταδικάζοντας με δριμύτητα την επίθεση της Χαμάς.
«Είμαστε ευγνώμονες προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για τη θέση τους», δήλωσε ο γενικός πρόξενος του Ισραήλ στο Ντουμπάι Λίρον Ζασλάνσκι χαιρετίζοντας την τοποθέτηση των φίλων της χώρας του «στο πλευρό της».
Με την έναρξη του ισραηλινού βομβαρδισμού της Λωρίδας της Γάζας και την επιβολή καθολικής πολιορκίας στα 2,3 εκατομμύρια κατοίκους της, η πλούσια χώρα του Κόλπου έσπευσε παράλληλα να ανακοινώσει ανθρωπιστική βοήθεια 20 εκατομμυρίων δολαρίων προς τους Παλαιστίνιους.
Περιορισμένα περιθώρια ελιγμών
Οι χώρες που έχουν υπογράψει τις συμφωνίες του Αβραάμ (τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο) διαθέτουν «αρκετά στενά» περιθώρια ελιγμών για να μη θέσουν σε κίνδυνο τη σχέση τους με το Ισραήλ, ούτε όμως και να δυσαρεστήσουν την φιλοπαλαιστινιακή αραβική κοινή γνώμη, εξηγεί ο Τζόζεφ Μπαχούτ, διευθυντής του Ινστιτούτου Fares Δημόσιας Πολιτικής και Διεθνών Υποθέσεων της Βηρυτού.
Βρίσκονται σε μία «πολύ άβολη» κατάσταση και προς το παρόν επικεντρώνονται στην προστασία των αμάχων, σύμφωνα με τη Σίνθια Μπιάνκο του European Council on Foreign Relations (ECFR, Conseil européen pour les relations internationales).
Για τον Τζόζεφ Μπαχούτ όμως, «η στάση αυτή δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ απέναντι στα ισραηλινά αντίποινα που θα είναι πολύ βίαια».
Στο Μπαχρέιν και στο Μαρόκο, που επίσης αρκέσθηκαν να καταγγείλουν τις απώλειες μεταξύ των αμάχων, οργανώθηκαν διαδηλώσεις υποστήριξης προς τους Παλαιστίνιους κατά τις πρώτες ημέρες της επίθεσης.
Αυτές οι κινητοποιήσεις δεν μπορεί παρά να αυξηθούν αν ο πόλεμος διαρκέσει, προειδοποιεί ο αναλυτής Αντρέας Κριγκ του King’s College του Λονδίνου.
«Ακόμη και χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου δεν υπάρχει πραγματική κοινωνία των πολιτών, πρέπει να φροντίσουν ώστε η υποστήριξη του κοινού προς την παλαιστινιακή υπόθεση να συμβαδίζει με την πολιτική και την δημόσια στάση της κυβέρνησης».
Πέραν της ρητορικής της αλληλεγγύης, η κλιμάκωση της σύγκρουσης θέτει σε αμφισβήτηση ένα από τα επιχειρήματα πίσω από την υπογραφή των συμφωνιών του Αβραάμ που προωθήθηκαν από τον Ντόναλντ Τραμπ.
«Τα τελευταία χρόνια η εγκαθίδρυση σχέσεων με το Ισραήλ υπαγορεύθηκε από εθνικά συμφέροντα, αλλά εν μέρει παρουσιάσθηκε ως πρωτοβουλία που θα μπορούσε να βγάλει την παλαιστινιοϊσραηλινή διένεξη από το αδιέξοδο», σύμφωνα με τον κουβεϊτιανό αναλυτή Μπάντ αλ-Σαΐφ. «Είναι η ώρα αυτά τα κράτη να χρησιμοποιήσουν το κεφάλαιο που διαθέτουν απέναντι στο Ισραήλ για τον κατευνασμό της κατάστασης και για να υπάρξει στροφή προς μία ειρήνη, ακριβώς όπως άλλες χώρες καλούνται να κάνουν το ίδιο με τη Χαμάς».
Την ώρα που οι άλλες αραβικές χώρες θέτουν ως όρο για την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, οι συμφωνίες του Αβραάμ δεν έθιξαν τα θεμελιώδη θέματα που αποτελούν τις πηγές της αστάθειας στη Μέση Ανατολή, όπως η κατοχή παλαιστινιακών εδαφών, ο εποικισμός, το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, η κατανομή των υδάτινων πόρων και το θέμα των προσφύγων, σύμφωνα με τους αναλυτές.
«Η ιδέα μίας οικονομικής ειρήνης, της ντε φάκτο αλληλεγγύης που θα δημιουργείτο και θα οδηγούσε σε μία πολιτική ειρήνη αποδείχθηκε ουτοπική», δηλώνει ο Καρίμ Μπιτάρ του IRIS (Institut de Relations Internationales et Stratégiques).
Η πολεμική κλιμάκωση θα θέσει υπό πίεση κυρίως τη Σαουδική Αραβία, ηγέτιδα δύναμη των αραβικών χωρών του Κόλπου, η οποία πιέζεται τους τελευταίους μήνες από την αμερικανική κυβέρνηση να υπογράψει επίσης συμφωνία «εξομάλυνσης» με το Ισραήλ.
«Οι συμφωνίες του Αβραάμ είναι εδώ για να μείνουν. Αλλά κάθε νέα διαδικασία εξομάλυνσης ανάμεσα στις αραβικές χώρες και το Ισραήλ έχει διακοπεί για το προσεχές μέλλον», σύμφωνα με τη Ράντα Σλιμ του Middle East Institute της Ουάσιγκτον.