Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, σε συνεργασία με δύο φοιτητές, αξιοποίησαν την τεχνητή νοημοσύνη και κατόρθωσαν κάτι πραγματικά ασύλητο! Κατάφεραν να διαβάσουν την πρώτη λέξη από έναν πάπυρο που είχε καεί πριν 2000 σχεδόν χρόνια, χωρίς φυσικά να τον ξετυλίξουν. Πρόκειται για ένα απομεινάρι από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Αυτός, μαζί με άλλους πάπυρους, είχαν βρεθεί απανθρακωμένοι και θαμμένοι μέσα στη βιβλιοθήκη μιας πλούσιας βίλας στο Αρχαίο Ηράκλειο/ Ερκολάνο (γειτονική πόλη της Πομπηίας την τότε εποχή, καμία σχέση με το Ηράκλειο της Κρήτης) και διέφευγαν της κατανόησης για σχεδόν δύο χιλιετίες.
Ο καθηγητής Μπρεντ Σιλς, σε συνεργασία με μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, ξεκίνησε νωρίτερα φέτος την λεγόμενη ‘Πρόκληση του Βεζούβιου’, δίνοντας ως κίνητρο χρηματικές αμοιβές σε ενδιαφερόμενους ερευνητές, αν καταφέρουν να αποκαλύψουν τι είναι γραμμένο σε αυτά τα ιστορικά λείψανα. Με την υποστήριξη διαφόρων χορηγών από την Silicon Valley, η πρόκληση είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες τρισδιάστατες εικόνες ακτίνων Χ από τους πάπυρους. Πέρα από αυτά τα σκαναρίσματα, οι επιστήμονες ανέπτυξαν και ένα εξίσου εντυπωσιακό εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που είναι ικανό να αναγνωρίζει αρχαίες επιγραφές με βάση τις αποχρώσεις που προκαλούνται από το μελάνι στους παπύρους.
Οι αινιγματικοί αυτοί πάπυροι, που φυλάσσονται στο Ινστιτούτο της Γαλλίας στο Παρίσι, πιστεύεται ότι ανήκαν σε έναν υψηλόβαθμο Ρωμαίο πολιτικό, ενδεχομένως τον Lucius Calpurnius Piso Caesoninus, πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα. Σε μια αξιοσημείωτη ανατροπή, δύο φοιτητές πληροφορικής, ο Luke Farritor από τη Νεμπράσκα και ο Youssef Nader από το Βερολίνο, αναγνώρισαν ανεξάρτητα τον αρχαίο ελληνικό όρο “πορφύραc” (που μεταφράζεται ως “πορφύρα”), σε έναν από τους παπύρους. Η λέξη πυροδοτεί εικασίες πως ο πάπυρος αφορά συζητήσεις σχετικά με την «βασιλική» βαφή που προέρχεται από μαλάκια.
Οι προσπάθειες των φοιτητών φυσικά ανταμείφθηκαν αδρά, με τον Farritor και τον Nader να λαμβάνουν 40.000 και 10.000 δολάρια αντίστοιχα. Για την ώρα το πλήρες περιεχόμενο του παπύρου με τη λέξη “πορφύρα” παραμένει μυστήριο, αλλά αυτό δεν αναίρει τη σπουδαιότητα του επιτεύγματος. Ένας τυλιγμένος, καμένος και για χρόνια θαμμένος πάπυρος από σχεδόν 2000 χρόνια πριν, διαβάστηκε χάρη στην AI! Μάλιστα, η Δρ Φεντερίκα Νικολάρντι από το Πανεπιστήμιο της Νάπολης, αφήνει να εννοηθεί ότι σύντομα θα διακριθούν πρόσθετα τμήματα του κειμένου.
Για την ιστορία, οι πάπυροι του Ερκολάνο αντιπροσωπεύουν μια απαράμιλλη δεξαμενή αρχαίας σοφίας. Στο παρελθόν είχαν διαβαστεί αποσπάσματα που αποκάλυπταν πληροφορίες για την ελληνιστική ιστορία, ενώ αναγνωρίστηκαν μέχρι και γραπτά διάσημων φιλοσόφων. Ο καθηγητής Ρόμπερτ Φάουλερ από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ εξέφρασε την ελπίδα ότι θα αποκαλυφθούν και χαμένα λογοτεχνικά έργα, ακόμη και καθημερινά έγγραφα που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ανεκτίμητα ιστορικά αντικείμενα. Η νέα αυτή εξέλιξη αποτελεί σίγουρα λοιπόν ένα μνημειώδες βήμα σε αχαρτογράφητα εδάφη της ανθρώπινης κληρονομιάς.
