Οι πρώτες εκλογικές προειδοποιήσεις προς την κυβέρνηση

Παρότι δεν μπορεί να εξαχθεί ένα ενιαίο συμπέρασμα για τις αιτίες των κυβερνητικών απωλειών, εν τούτοις είναι φανερό ότι πολλοί οπαδοί της ΝΔ απλά δεν σηκώθηκαν αυτή την Κυριακή από τον καναπέ τους για να πάνε να ψηφίσουν.

Η μεγαλύτερη έκπληξη και η πιο ηχηρή απώλεια για τη ΝΔ είναι η ήττα του Κώστα Μπακογιάννη στον Δήμο Αθηναίων από τον Χάρη Δούκα, ο οποίος είχε τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, του Σύριζα και κάποιων αριστερών σχηματισμών. Έκπληξη είναι αφενός διότι η διαφορά μεταξύ των δύο διεκδικητών στον πρώτο γύρο είχε ξεπεράσει τις 27 μονάδες, και αφετέρου επειδή η θητεία του Μπακογιάννη δεν μπορεί να κριθεί ως αποτυχημένη. Τελικά όμως η πλειοψηφία των ψηφοφόρων της ΝΔ δεν προσήλθε στα εκλογικά κέντρα για να ψηφίσει τον Μπακογιάννη, ενώ αντιθέτως το ΠΑΣΟΚ και ο Σύριζα κατάφεραν να κινητοποιήσουν τους κομματικούς τους μηχανισμούς, αφού είχαν πιστέψει από την περασμένη Κυριακή ότι όντως ο Χάρης Δούκας του αρχικού 14% μπορούσε να κερδίσει τον Δήμο.

Στη Θεσσαλονίκη τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Υπήρχαν ήδη σοβαρά παράπονα από πολλούς δημότες για τα έργα και τις ημέρες του απερχόμενου δημάρχου Κωνσταντίνου Ζέρβα, κάτι που αποτυπώθηκε και στο χαμηλό ποσοστό 27% του πρώτου γύρου, συγκριτικά με τη δύναμη της ΝΔ στη συμπρωτεύουσα. Ο προερχόμενος από το ΠΑΣΟΚ Στέλιος Αγγελούδης κέρδισε καθαρά, διότι έπεισε ακόμη και Νεοδημοκράτες ότι θα είναι καλύτερος δήμαρχος από τον Ζέρβα.

Στις περιφέρειες κάθε περίπτωση είναι μεν διαφορετική, αλλά και εδώ υπήρξε το φαινόμενο της χαλαρής ψήφου από τους ψηφοφόρους της ΝΔ, όχι πάντως στο βαθμό που αυτό συνέβη στην Αθήνα. Στο Ιόνιο η απερχόμενη περιφερειάρχης Ρόδη Κράτσα είχε συγκεντρώσει σοβαρό βαθμό δυσαρέσκειας από τους πολίτες της περιφέρειας, και ειδικά της Κέρκυρας και έτσι η άνετη νίκη του προερχόμενου από τη ΝΔ Γιάννη Τρεπεκλή πρέπει να θεωρείται αναμενόμενη. Στη Δυτική Μακεδονία έπαιξαν σημαντικό ρόλο τοπικές ισορροπίες και οι σοβαρές ανησυχίες της τοπικής κοινωνίας για τις επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης και έτσι ο περιφερειάρχης Γιώργος Κασαπίδης έχασε καθαρά από τον πρώην βουλευτή της ΝΔ Γιώργο Αμανατίδη. Στην Ανατολική Μακεδονία-Θράκη ο περιφερειάρχης Χρήστος Μέτιος έχασε οριακά την περιφέρεια από τον νεοδημοκράτη Χριστόδουλο Τοψίδη. Εδώ φαίνεται να έπαιξαν ρόλο και οι πυρκαγιές του καλοκαιριού και η καταστροφή που έπληξε τον νομό Έβρου. Στη Θεσσαλία ο Κώστας Αγοραστός πλήρωσε το βαρύ τίμημα των πλημμυρών και την παραφιλολογία που αναπτύχθηκε από τα φιλικά στο Σύριζα μέσα ενημέρωσης γύρω από το ζήτημα απώλειας ευρωπαϊκών πόρων σε περίπτωση εκλογής του Δημήτρη Κουρέτα. Στο Βόρειο Αιγαίο τον κεντρικό ρόλο έπαιξε και πάλι το μεταναστευτικό, καθώς η πλειοψηφία της κοινωνίας φοβάται την αύξηση των ροών και θεωρεί -δικαίως ή αδίκως- πως η κυβέρνηση σταμάτησε την πολιτική της αποτροπής. Στην Πελοπόννησο αντίθετα, ο Δημήτρης Πτωχός κέρδισε την κούρσα έχοντας το προφίλ του νέου και άφθαρτου, όπως και την αμέριστη βοήθεια του δικτύου επιρροής του πρώην Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά.

Όποιες πάντως και να είναι οι επιμέρους αιτίες για τις ήττες των υποψηφίων της ΝΔ στις περιφέρειες και τους μεγάλους δήμους, το κεντρικό συμπέρασμα από τη δεύτερη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών είναι πως μετά τις μεγάλες φυσικές καταστροφές του καλοκαιριού αλλά και το επίμονο κύμα ακρίβειας και πληθωρισμού, άρχισαν να ηχούν κάποια προειδοποιητικά καμπανάκια για τη κυβέρνηση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε να αντιλαμβάνεται το διακύβευμα και είπε πως η κυβέρνηση οφείλει να λαμβάνει τα πολιτικά μηνύματα ανά πάσα στιγμή και να αγωνίζεται για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.

Απομένει πλέον να φανεί αυτό και στην πράξη, παρότι πλέον τα δημοσιονομικά περιθώρια για παροχές είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Απομένει να υπάρξει ξεκάθαρη μεταρρυθμιστική ατζέντα. Εάν πάντως κοιτάξει κανείς συνδυαστικά τα αποτελέσματα και των δύο Κυριακών, θα δει ότι η πολιτική ηγεμονία του Κυριάκου Μητσοτάκη και της ΝΔ δεν απειλείται. Προς το παρόν τουλάχιστον. Παρότι ο Σύριζα και το ΠΑΣΟΚ έχουν αναθαρρύσει μετά τα χθεσινά αποτελέσματα και θα προσπαθήσουν τους επόμενους μήνες να αμφισβητήσουν αυτή την ηγεμονία στις ευρωεκλογές του ερχομένου Ιουνίου. Μέχρι τότε βέβαια υπάρχει χρόνος για βελτιώσεις και αναπροσαρμογές. Και θα ήταν χρήσιμο να εξεταστεί πλέον σοβαρά και η θεσμοθέτηση της επιστολικής και της ηλεκτρονικής ψήφου. Έαν είχαμε και αυτές τις μορφές ψηφοφορίας, ίσως το χθεσινό αποτέλεσμα να ήταν διαφορετικό.