The Green Brief: Οι ΗΠΑ υπερασπίζονται τα ενεργειακά τους συμφέροντα απέναντι στην ΕΕ

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: οι ΗΠΑ έγιναν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στον κόσμο πέρυσι, καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό το κενό που προκάλεσε η Ρωσία, της οποίας οι εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν μειωθεί μετά τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία .

Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη έχει γίνει επίσης ο κορυφαίος προορισμός για τις εξαγωγές LNG των ΗΠΑ, αντιπροσωπεύοντας το 64% του συνόλου το 2022, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ, από 23% το προηγούμενο έτος.

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν να επαναλάβουν αυτή την επιτυχία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας πιέζοντας για μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες ( SMRs ) που κατασκευάζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες που θα παραδοθούν στην Ευρώπη από έρμα.

Δεν υπάρχουν ακόμη λειτουργικά SMR στον κόσμο, αλλά η τεχνολογία θεωρείται πολλά υποσχόμενη και περιλαμβάνεται στον κανονισμό της Κομισιόν για ένα μηδενικό κλάδο που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Το κύριο πλεονέκτημά τους είναι ότι μπορούν να συναρμολογηθούν και να παραδοθούν στο εργοστάσιο οπουδήποτε στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων απομακρυσμένων περιοχών όπου η κάλυψη δικτύου είναι περιορισμένη.

Αρκετές εταιρείες έχουν αναπτύξει ιδέες SMR, ιδίως η γαλλική εταιρεία Nuward, θυγατρική της δημόσιας εταιρείας EDF, και η αμερικανική εταιρεία NuScale.

Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πιο γρήγορες και πιο αποφασιστικές από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά την εμπορία SMR σε πιθανούς αγοραστές στην Ανατολική Ευρώπη.

Σε μια σύνοδο κορυφής στο Βουκουρέστι τον περασμένο μήνα, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ υποστήριξε την πολιτική πυρηνική συμμαχία με τη Ρουμανία, τονίζοντας τα σχέδια για την κατασκευή ενός μικρού αρθρωτού αντιδραστήρα εκεί μέχρι το 2029.

Ομοίως, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε συνομιλίες με την Τσεχική Δημοκρατία για την ανάπτυξη αμερικανικής κατασκευής SMR εκεί «  μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2020  », είπε ο Pyatt, νωρίτερα από την ημερομηνία του 2032 που είχε αρχικά προγραμματίσει η Πράγα.  

Τα έργα SMR της Τσεχίας και της Ρουμανίας αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου των ΗΠΑ, που ονομάζεται «Project Phoenix”, που στοχεύει στην αντικατάσταση των ρυπογόνων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη με SMR που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ. Η Σλοβακία και η Πολωνία έχουν επίσης επιλεγεί για να συμμετάσχουν στο Project Phoenix, ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ στις 7 Σεπτεμβρίου. 

Το Project Phoenix ανακοινώθηκε για πρώτη φορά στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα (COP27) πέρυσι από τον John Kerry, τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για την κλιματική αλλαγή.

Ο κ. Pyatt αναγνώρισε, ωστόσο, ότι το Project Phoenix υπερβαίνει τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, λέγοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τα θέματα ενεργειακής ασφάλειας ως ”  κρίσιμο στοιχείο της διατλαντικής μας ασφάλειας  “.

«  Θέλουμε να υποστηρίξουμε τους συμμάχους και τους εταίρους μας  », είπε. Και αυτό «  ξεκινά από το διατλαντικό πλαίσιο όπου έχουμε ένα τόσο πυκνό δίκτυο συμμαχιών, μεταξύ άλλων μέσω του ΝΑΤΟ  », εξήγησε ο κ. Pyatt.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει όντως συνειδητοποιήσει πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι τα ενεργειακά ζητήματα έχουν μια διάσταση ασφάλειας που υπερβαίνει τις παραδοσιακές σφαίρες της οικονομίας της αγοράς ή της περιβαλλοντικής πολιτικής.

Ο ίδιος ο κ. Pyatt μίλησε ειλικρινά για το θέμα, δηλώνοντας ότι ο στρατηγικός στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ανατολική Ευρώπη ήταν να αντιμετωπίσουν τις «  ρωσικές προσπάθειες να εξοπλίσει την ενέργεια μέσω της πίεσης εναντίον των συμμάχων μας στην Ευρώπη  .

«  Έχουμε ανταγωνιστές και αντιπάλους σε όλο τον κόσμο. Θέλουν να κυριαρχήσουν στις αλυσίδες εφοδιασμού, θέλουν να περάσουν και να αμφισβητήσουν τα κυρίαρχα σύνορα, θέλουν να ασκήσουν πίεση στους γείτονές τους  », είπε ο κ. Pyatt.

Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες «  έχουν ένα πολύ διαφορετικό όραμα  » που βασίζεται στις συμμαχίες, συνέχισε ο κ. Pyatt. «  Η δύναμή μας και η εθνική μας ασφάλεια βασίζονται στους συμμάχους και τις συνεργασίες μας  », είπε, τοποθετώντας το πρόγραμμα SMR των ΗΠΑ σε ένα γεωπολιτικό και παγκόσμιο πλαίσιο ασφάλειας.

Η ενεργειακή ασφάλεια «  είναι το απόλυτο παγκόσμιο ζήτημα  », συνόψισε ο Αμερικανός αξιωματούχος.

Στην Ευρώπη, ωστόσο, τέτοιες γεωπολιτικές εκτιμήσεις είναι ακόμα αδιανόητες όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια.

Για αρχή, η Γερμανία και η Αυστρία αντιτίθενται στα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ πυρηνικά προγράμματα, ακόμη και για αντιδραστήρες SMR, που θεωρούνται ασφαλέστερα από τους παραδοσιακούς μεγάλους πυρηνικούς σταθμούς. Για αυτούς, η ΕΕ θα πρέπει να συμμετέχει μόνο στη διάδοση καθαρών τεχνολογιών, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Για τους Γάλλους υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, το σχέδιο του Φένιξ προκαλεί τόσο φθόνο όσο και ανησυχία.

«  Οι Αμερικανοί έχουν δίκιο που λένε ότι η ενέργεια είναι στρατηγική και γεωπολιτική  », δήλωσε ο Christophe Grudler, Γάλλος βουλευτής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από την κεντρώα ομάδα Renew, που συνδέεται με τη γαλλική προεδρική πλειοψηφία.

Από ευρωπαϊκή προοπτική, ο Grudler είπε ότι το ζήτημα θα μπορούσε να τεθεί με απλά λόγια: «  να έχουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας και να μην εξαρτόμαστε από άλλους — χθες από το ρωσικό αέριο, σήμερα από το αμερικανικό LNG  ».

Μια απάντηση σε επίπεδο ΕΕ είναι οι Κανονισμοί Net Zero Industry Regulations (NZIA), που εισήχθη τον Μάρτιο, ο οποίος κατατάσσει τα SMR μεταξύ μιας σειράς τεχνολογιών που θεωρούνται βασικές για τη μετάβαση της Ευρώπης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Ως μέρος της διευθέτησης, ο Grudler πιέζει για υποστήριξη της ΕΕ για τεχνολογίες SMR τρίτης και τέταρτης γενιάς, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα αποτρέψει την Ευρώπη από το να «  εγκλωβιστεί στην αμερικανική τεχνολογία που θα μας άφηνε σε κατάσταση εξάρτησης  ».

Ο Γάλλος βουλευτής απέρριψε οποιουσδήποτε ισχυρισμούς περί απομονωτισμού, λέγοντας ότι στόχος της Ευρώπης πρέπει να είναι να σφυρηλατήσει «  ισορροπημένες συνεργασίες  » με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο κινητήρας LEAP, που αναπτύχθηκε από την αμερικανική εταιρεία GE και τη γαλλική εταιρεία Safran, που εξοπλίζει αεροσκάφη Boeing και Airbus.

Για να γίνει αυτό  , πρέπει πρώτα να δημιουργήσουμε μια ευρωπαϊκή βιομηχανία SMR. Αυτός είναι ο λόγος που πιέζω για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής συμμαχίας SMR  », είπε ο Grudler στο Euractiv.

Η Nuclear Europe, μια εμπορική ένωση, υποστηρίζει αυτήν την πρωτοβουλία: «  Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι η ΕΕ επικεντρώνεται στην ενεργειακή ανεξαρτησία και τη βιομηχανική κυριαρχία. »

Από πολιτική άποψη, η έναρξη μιας ευρωπαϊκής συμμαχίας για τα SMR θα είναι περίπλοκη, παραδέχτηκε ο κ. Γκρούντλερ, τονίζοντας τους διαχωρισμούς για την πυρηνική ενέργεια στην Ευρώπη.

Ωστόσο, είπε ότι η οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής βιομηχανίας SMR είναι απαραίτητη για τη «  στρατηγική αυτονομία  » της ΕΕ, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι οι χώρες στα ανατολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξοπλίζονται ήδη με αμερικανική τεχνολογία.

Η ειρωνεία, σύμφωνα με τον κ. Grudler, είναι ότι η αμερικανική εταιρεία NuScale δεν έχει τα χρήματα για να χτίσει το γιγάντιο εργοστάσιό της που σχεδιάζεται στη Γιούτα και βασίζεται σε συμβόλαια με χώρες της Ανατολικής Ευρώπης για τη χρηματοδότησή του.

Ως εκ τούτου, η  στρατηγική τους συνίσταται στην υπογραφή συμβάσεων στην Ευρώπη για την απόκτηση των απαραίτητων κεφαλαίων για την κατασκευή του εργοστασίου τους SMR. Και εμείς ως Ευρωπαίοι πρέπει να το χρηματοδοτήσουμε; Αυτό δεν έχει νόημα – ως Ευρωπαίοι θα πρέπει να προωθήσουμε τη δική μας βιομηχανία  », είπε ο Γκρούντλερ.

Η Ευρώπη έχει σίγουρα πολλά μαθήματα να μάθει από την Αμερική για το πώς να διαχειριστεί μια κρίση. Όσον αφορά την ενέργεια, τα ζητήματα ασφάλειας και ανεξαρτησίας πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των ανησυχιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία προετοιμάζεται για μια διμερή σύνοδο κορυφής με τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ουάσιγκτον αυτήν την Παρασκευή (20 Οκτωβρίου).