Με έντεκα ερωτήσεις και απαντήσεις το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας επιχειρεί να εξηγήσει το νομοσχέδιο για τους servicers, που παρουσίασε χθες στο υπουργικό συμβούλιο ο κ. Χατζηδάκης, με διακηρυγμένο στόχο τη διαφάνεια στις σχέσεις των δανειοληπτών με τα funds, την προστασία των ευάλωτων αλλά και, ταυτόχρονα, την ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα.
1.Τι αλλάζει στη ζωή μας με αυτό το νομοσχέδιο;
Οι στόχοι του νομοσχεδίου είναι: διαφάνεια στις σχέσεις των δανειοληπτών με τις εταιρίες διαχείρισης «κόκκινων» δανείων (servicers), προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών και ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα. Το νομοσχέδιο αφορά δυνητικά εκατομμύρια πολίτες που συναλλάσσονται με τις Τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, καθώς άπτεται της καθημερινότητάς τους. Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου κινούνται σε πέντε άξονες: 1. Θεσπίζονται υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών για τους servicers, 2. Διευρύνεται η προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους οφειλέτες, 3. Εκσυγχρονίζονται και βελτιώνονται οι ρυθμίσεις για τον εξωδικαστικό μηχανισμό, 4. Θεσπίζεται η δυνατότητα χορήγησης δανείων από μη τραπεζικούς φορείς για να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός προς όφελος των δανειοληπτών, 5. Επεκτείνονται οι συναλλαγές μέσω του συστήματος άμεσων πληρωμών (IRIS) που αφορούν συναλλαγές χωρίς προμήθειες.
2. Ποια είναι τα νέα δικαιώματα των δανειοληπτών στις συναλλαγές με τους servicers;
Το νομοσχέδιο υποχρεώνει τους servicers να παρέχουν, μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες, για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κλπ. Αυτή είναι η σημαντικότερη καινοτομία καθώς υπάρχει πληθώρα παραπόνων και καταγγελιών από δανειολήπτες ότι δεν βρίσκουν ανταπόκριση από την πλευρά των servicers, δεν τους ενημερώνουν για τις οφειλές, δεν ανταποκρίνονται στις προτάσεις τους. Ο οφειλέτης θα μπορεί να βλέπει όλα τα στοιχεία εισερχόμενος με χρήση του κωδικού του σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers, όπως κάνει σήμερα στο web banking της τράπεζάς του. Μέχρι να λειτουργήσει το νέο σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024, οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κλπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του σε προθεσμία 30 ημερών.
Επιπλέον σύμφωνα με τις προβλέψεις της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας 2021/2167 εισάγονται 5 νέες υποχρεώσεις ως προς την ενημέρωση, εξυπηρέτηση και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των καταναλωτών: 1. Η προστασία των προσωπικών στοιχείων και της ιδιωτικής ζωής των δανειοληπτών.
2. Η απαγόρευση παρενόχλησης, καταναγκασμού ή αθέμιτης επιρροής κατά την επικοινωνία του servicer με τον πολίτη.
3. Η έγγραφη γνωστοποίηση στον δανειολήπτη σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, του υπολοίπου της οφειλής μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης.
4. Η καθιέρωση διαφανών, άμεσων και δωρεάν διαδικασιών για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
5. Σύνδεση με τις προβλέψεις του Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ και σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών.
3. Ποιες κυρώσεις προβλέπονται για τους servicers για παραβίαση των υποχρεώσεών τους απέναντι στους πολίτες;
Οι ποινές περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης και φθάνουν μέχρι και σε ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους. Εισάγεται επομένως ένα αυστηρό πλαίσιο κυρώσεων για τους servicersοι οποίοι καλούνται πλέον να αντιμετωπίζουν τον δανειολήπτη ως Ευρωπαίο πολίτη.
4. Τι αλλάζει στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις με τις οποίες διευρύνεται η προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους δανειολήπτες και παράλληλα βελτιώνεται η λειτουργία του Εξωδικαστικού Μηχανισμού για όλους όσοι προσφεύγουν σε αυτόν. Υπενθυμίζεται ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός είναι διαδικασία στην οποία δεν παρεμβαίνει ανθρώπινο χέρι και το ποσοστό του κουρέματος καθορίζεται με αλγόριθμο. Ειδικότερα, από εδώ και πέρα: Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών(για τους οποίους έχει εκδοθεί η σχετική βεβαίωση) γίνεται κατ΄ αρχήν υποχρεωτικά αποδεκτή από τις Τράπεζες, τους servicers και το Δημόσιο. Από εδώ και στο εξής δεν θα μπορεί να απορρίπτει ένας υπάλληλος των τραπεζών ή των servicersτις προτάσεις του εξωδικαστικού, αλλά τόσο οι τράπεζες όσο και οι servicers θα πρέπει να προσφεύγουν δικαστικά(αναλαμβάνοντας και το κόστος της διαδικασίας) για να αμφισβητήσουν την πρόταση, εάν διαθέτουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο ευάλωτος δεν είναι πραγματικά ευάλωτος. Φυσικά ο δανειολήπτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία το 50 % των προτάσεων ρύθμισης χρεών ευάλωτων οφειλετών απορρίπτονται από τους servicers. Με το νέο καθεστώς οι πραγματικά ευάλωτοι οφειλέτες θα μπορέσουν να ρυθμίσουν τα χρέη τους.
5. Αυτή είναι η μόνη βελτίωση;
Όχι.
Α. Βελτιώνεται ο μαθηματικός τύπος – αλγόριθμος για δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση προκειμένου να αυξηθεί το «κούρεμα» της οφειλής για όλους τους δανειολήπτες και όχι μόνο τους ευάλωτους. β. Ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη το επιτόκιο για όλες τις ρυθμίσεις. Σήμερα το επιτόκιο για τα χρέη προς τράπεζες και servicers είναι euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές. Για τις ρυθμίσεις χρεών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν ήδη 3% σταθερό. γ. Επεκτείνεται η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό προσώπων που «κληρονόμησαν» οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος επιχειρήσεων που έχουν κλείσει.
6.Ποιό είναι το όφελος για τους δανειολήπτες από την αλλαγή στον αλγόριθμο του εξωδικαστικού;
Με τη νέα ρύθμιση το «κούρεμα» για τα δάνεια που καλύπτονται με εμπράγματη ασφάλεια αυξάνεται, έως και κατά 28 %, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς.
Παράδειγμα 1: σε οφειλή ύψους 100.000 ευρώ με υποθήκη ακίνητο αξίας 100.000, με τον εξωδικαστικό σήμερα ο οφειλέτης καλείται να πληρώσει 70.440 δηλαδή του γίνεται κούρεμα 29,6%. Με τη νέα ρύθμιση θα πληρώσει 65.000, δηλαδή η οφειλή του μειώνεται επιπλέον κατά 8%. Παράδειγμα 2: για οφειλή ύψους 100.000 ευρώ με ακίνητο αξίας 70.000 ευρώ σήμερα η οφειλή μειώνεται στα 55.308 ευρώ ενώ με το νέο καθεστώς πέφτει στα 45.500, δηλαδή 18 % μικρότερη.