Η φετινή ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της απογραφής απ’ την ΕΛΣΤΑΤ δεν έκρυβε εκπλήξεις. Πιστοποίησε με συγκεκριμένους αριθμούς αυτό που αναμενόταν: μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας κατά περίπου 400.000 κατοίκους. Στη συνέχεια, η πρόσφατη δημοσιοποίηση των στοιχείων για γεννήσεις και θανάτους έδειξε ξεκάθαρα ότι η τάση επιδεινώνεται. Τα λιγότερα παιδιά που γεννήθηκαν θα γεννήσουν ακόμα λιγότερα στα επόμενα χρόνια, επιταχύνοντας τη δημογραφική γήρανση της Ελλάδας.
Στην αυγή του 21ου αιώνα, το 2001, καταγράφηκε ο μεγαλύτερος πληθυσμός στην ιστορία του ελληνικού κράτους, μια ανάσα απ’ τα 11 εκατομμύρια. Η επόμενη απογραφή μάς βρήκε ελαφρώς λιγότερους, κατά 0,8%. Από το 2011 έως το 2021 o ρυθμός μείωσης εκτινάχθηκε στο 3,5%, με τους κατοίκους της χώρας να περιορίζονται περίπου στα 10,4 εκατομμύρια.
Ο υπερ-τετραπλασιασμός του ρυθμού μείωσης του πληθυσμού σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, είναι εξαιρετικά ανησυχητικός. Σίγουρα η δύσκολη δεκαετία που πέρασε, με τα μνημόνια και τη βαθιά οικονομική κρίση, έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Η οικονομική ανασφάλεια περιόρισε τις γεννήσεις, ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι και νέες, εγκατέλειψαν τη χώρα, αναζητώντας στο εξωτερικό καλύτερες συνθήκες εργασίας. Αυτό το τελευταίο φαινόμενο ως brain drain έχει συζητηθεί εκτενώς. Απ’ ό,τι φαίνεται πρέπει ν’ αρχίσουμε να συζητάμε και για τις δημογραφικές του επιπτώσεις, τώρα αλλά και σε βάθος χρόνου.
Χωρίς την επιστροφή στην Ελλάδα των νέων αυτών ανθρώπων, η επόμενη απογραφή, το 2031, θα δείξει ακόμη ταχύτερο ρυθμό μείωσης του πληθυσμού. Αν όλοι αυτοί οι συνομήλικοί και νεότεροί μου κάνουν οικογένειες στο εξωτερικό και μεγαλώσουν εκεί τα παιδιά τους, θα χαθεί για την Ελλάδα μεγάλο κομμάτι μιας ολόκληρης γενιάς. Τέτοιες δημογραφικές απώλειες συνήθως καταγράφονται μετά από μεγάλες πολεμικές περιπέτειες και τέτοιες δεν είχαμε στην Ελλάδα τα τελευταία 80 χρόνια.
Η πληθυσμιακή αυτή μείωση σημαίνει τη συγκριτικά μεγαλύτερη μείωση των οικονομικά ενεργών Ελλήνων και Ελληνίδων. Οι συνέπειες αυτού για το ασφαλιστικό σύστημα είναι εξαιρετικά σοβαρές, όσο ανατρέπεται η αναλογία εργαζομένων—συνταξιούχων. Μια κοινωνία στην οποία θα παράγουν όλο και λιγότεροι για να συντηρήσουν όλο περισσότερους δύσκολα ισορροπεί και πάλι δημογραφικά, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η αντιμετώπιση του δημογραφικού καθίσταται αυτονόητα εθνικός στόχος. Κι ως εθνικός χρειάζεται ευρύτατη συναίνεση στη λήψη αποφάσεων. Ακόμη περισσότερο καθώς δεν πρόκειται για ένα θέμα που λύνεται σε μια ή δύο τετραετίες. Θα χρειαστούν ίσως και δεκαετίες για να μπορούμε να δούμε τα πρώτα σημάδια αντιστροφής των δημογραφικών μεγεθών. Επομένως οι πολιτικές που χαράσσονται θα είναι μακροπρόθεσμες και θα πρέπει να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια σε αυτές.
Εδώ λοιπόν θα κριθεί η αποτελεσματικότητα όλου του πολιτικού συστήματος στο κατά πόσον μπορεί να χαράσσει εθνικές μακροπρόθεσμες πολιτικές παρά τις επιμέρους διαφωνίες. Η κυβέρνηση, ήδη από την προηγούμενη τετραετία έχει κάνει την αρχή. Σε αυτή την τετραετία όπως είπε και ο πρωθυπουργός θα προχωρήσουμε ακόμα πιο αποφασιστικά. Είναι η ώρα και για τα κόμματα της αντιπολίτευσης να στηρίξουν κριτικά αλλά και παραγωγικά αυτή την προσπάθεια. Το στοίχημα είναι μεγάλο και από την έκβασή του θα κριθεί το μέλλον όχι μόνο το δικό μας αλλά και των παιδιών μας.
Αλέξανδρος Μαρκογιαννάκης, Βουλευτής Χανίων ΝΔ