Οι νέες προειδοποιήσεις Νετανιάχου και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

Σε ένα νέο γύρο προειδοποιήσεων προβαίνει ο Μπένιαμιν Νετανιάχου, ο οποίος, μετά τη Χαμάς και τους Παλαιστινίους, θέτει στο “κάδρο” των στρατιωτικών και πολεμικών προετοιμασιών τη Χεζμπολάχ. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ θα ήταν, αναμφίβολα, πειστικότερος εάν διέκρινε κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό και σε κάθε ευκαιρία τη Χαμάς από τους Παλαιστινίους και, συμμετρικά, τη Χεζπολάχ από τον άμαχο λιβανέζικο λαό.

Πιο συγκεκριμένα, μετά το νέο χτύπημα της τρομοκρατικής οργάνωσης του Λιβάνου, Μπέντζαμιν Νετανιάχου προειδοποίησε πριν από λίγο την Χεζμπολάχ κατά του ανοίγματος ενός δεύτερου πολεμικού μετώπου με το Ισραήλ, δηλώνοντας ότι αν αυτό συμβεί, θα επιφέρει ισραηλινές επιδρομές ως αντίποινα με “ασύλληπτο” μέγεθος, που θα προκαλέσουν “καταστροφή” στο Λίβανο.

Σε ένα επίσημο αντίγραφο της ενημέρωσης που έκανε ο Νετανιάχου σε άντρες των ειδικών δυνάμεων του Ισραήλ κοντά στα σύνορα με το Λίβανο, ο ίδιος τόνισε: “Δεν μπορώ να σας πω τώρα αν η Χεζμπολάχ θα αποφασίσει να εισέλθει πλήρως στον πόλεμο της Γάζας”.

Ο πόλεμος αυτός άρχισε μετά από μία καταστροφική συνοριακή επίθεση που έκανε η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, ενώ είναι ζήτημα “ζωής ή θανάτου” για το Ισραήλ, πρόσθεσε ο Νετανιάχου.

Κινούμενος στην ίδια γραμμή σκέψης και δράσης, ο Νετανιάχου απαντά ,ε συνεχείς βομβαρδισμούς και πλήρη αποκλεισμό της Γάζας στις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς, τη στιγμή που τίθεται όλο και πιο συχνά, ιδιαίτερα μεταξύ των ευρωπαϊκών κύκλων, το Τί επιτρέπεται και τί απαγορεύεται με βάση το Διεθνές Δίκαιο και, πιο ειδικά, το Δίκαιο του Πολέμου.

Τα θεσμικά όρια στο δικαίωμα αυτοάμυνας: η διάκριση πολεμικών και πολιτικών στόχων

Ο πόλεμος είναι μία κτηνωδία, εξ ορισμού. Διότι βασίζεται στην άσκηση οργανωμένης βίας για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Μόνο το Διεθνές Δίκαιο μπορεί να θέσει όρια στην αχαλίνωτη βία. Αλλά τί ακριβώς συνεπάγεται αυτό για την απάνθρωπη καθημερινότητα που επικρατεί σήμερα στο Ισραήλ και τη Γάζα; 

Όσον αφορά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, όταν οι αποκαλούμενοι «μαχητές» της Χαμάς σκότωσαν περισσότερους από 1.300 ανθρώπους μέσα σε μία μέρα και απήγαγαν άλλους 200, η εικόνα είναι μάλλον σαφής. Δικαιολογημένα γίνεται λόγος για μία «μαζική δολοφονία».  Μάλιστα, η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν από μόνη της τόσο ασυνήθιστη σε έκταση και ένταση ώστε το δημόσιο διεθνές δίκαιο τη θεωρεί ένοπλη σύρραξη, ανεξαρτήτως των όσων είχαν προηγηθεί.

Βέβαια, δεν επιδέχεται αμφισβήτηση το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί σε μία ένοπλη επίθεση, επικαλούμενο το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο θέτει όρια στο δικαίωμα αυτοάμυνας. Κα μία από τις θεμελιώδεις επιταγές του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου είναι η κρίσιμη διάκριση μεταξύ ενόπλων και αμάχων, μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών στόχων, κάτι που σημαίνει ότι οι άμαχοι δεν μπορούν να θεωρούνται στόχος εκ προθέσεως, απαγορεύεται να χτυπηθούν με δόλο.

Τί συμβαίνει όμως όταν η Χαμάς ή η Χεζμπολάχ τοποθετεί εκτοξευτές πυραύλων σε κατοικημένες περιοχές; Σε αυτή την περίπτωση, το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να χτυπήσει τους εκτοξευτές πυραύλων, ακόμη και αποδεχόμενο τον κίνδυνο να προκύψουν παράπλευρες απώλειες στον άμαχο πληθυσμό. Απώλειες που μπορεί να είναι βαρύτατες, ανάλογα με την έκταση των πολεμικών επιχειρήσεων.

Το πρόβλημα είναι ωστόσο ότι θεωρείται πολύ δύσκολος, αλλά όχι αδύνατος, ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών στόχων στη Λωρίδα της Γάζας, μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη. Πολλές φορές τα τούνελ της Χαμάς ή της Χεζμπολάχ διέρχονται κάτω από πολυκατοικίες για τον άμαχο πληθυσμό, ενώ οι εγκαταστάσεις τους είναι πιθανό να καταλαμβάνουν ιδιωτικές κατοικίες και κτίρια γραφείων.  Το Διεθνές Δίκαιο δύσκολα βρίσκει απάντηση σε μία τέτοια ιδιομορφία, καίτοι, αν η Χαμάς ή όποια άλλη εξτρεμιστική οργάνωση κρύβεται σε σχολεία, τεμένη και νοσοκομεία, τα κτίρια αυτά είναι θεμιτοί στρατιωτικοί στόχοι», ενώ αν εισβάλλει σε κατοικημένα κτίρια για να εγκαταστήσει εκεί στρατιωτικό εξοπλισμό, θεωρείται ένοχη για εγκλήματα πολέμου.