Ο Ερντογάν και τα όρια της πολιτικής των ισορροπιών

Τα όρια της πολιτικής ισορροπιών και ακροβασιών του, αγγίζει ο Τ. Ερντογάν και αντιλαμβανόμενος πλέον ότι η πολιτική που υιοθέτησε στη σύγκρουση της Γάζας απειλεί να τον οδηγήσει σε πλήρη ρήξη των σχέσεων με τη Δύση, προσπαθεί να θολώσει τα νερά, κάνοντας ένα βήμα πίσω στο θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Ο Τούρκος ηγέτης μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας όπου επέμεινε να πατά σε δυο βάρκες και ενώ όλη η Δύση υφίσταται τις συνέπειες του πολέμου, η Τουρκία να επωφελείται και από τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές και να παραμένει προνομιακός συνομιλητής του Β. Πούτιν, θεώρησε ότι η κρίση στη Γάζα αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για τον ίδιο και το όραμα το οποίο έχει για την Τουρκία. Έτσι, χωρίς δεύτερη σκέψη βγήκε μπροστά ως ηγέτης της παγκόσμιας κινητοποίησης εναντίον του Ισραήλ εξαπολύοντας συγχρόνως μύδρους εναντίον των ΗΠΑ για τη στήριξή τους στο Ισραήλ αλλά κυρίως για την ανεπιθύμητη για την Τουρκία ενίσχυση της παρουσίας του στην Ανατολική Μεσόγειο.

Χθες, σε μήνυμά του για την 75η επέτειο από την ίδρυση του ΟΗΕ, ξεκίνησε ένα νέο παραλήρημα (προφανώς ξεχνώντας ότι η χώρα του είχε “παραδοθεί” στη γενοκτονία και ότι ο ίδιος τη διαπράττει εναντίον των Κούρδων), μιλώντας για τη “σφαγή στη Γάζα, η οποία είναι κοντά στη γενοκτονία”.

Η εμπρηστική ρητορική του Τ. Ερντογάν ξεπέρασε την κριτική στο Ισραήλ και έφτασε κοντά στον αντισημιτισμό. Παράλληλα, ενώ εμφανιζόταν ως υπερασπιστής του παλαιστινιακού λαού, απέφυγε να καταδικάσει συστηματικά τις τρομοκρατικές δολοφονικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ.

Η είδηση μάλιστα ότι ο ηγέτης της Χαμάς Ι. Χανιγιε ήταν στην Κωνσταντινούπολη την 7η Οκτωβρίου όταν εκδηλώθηκε η επίθεση της Χαμας, δεν διαψεύσθηκε από την Τουρκία και επιβάρυνε ακόμη περισσότερο το κλίμα. Και η Άγκυρα έσπευσε να διαψεύσει τις πληροφορίες ότι η ίδια ζήτησε από τον Χανίγιε και μέλη της Χαμάς να φύγουν από τη χώρα, ενώ η Χαμάς έκανε διαρροές ότι ήταν η Τουρκική κυβέρνηση που συνέστησε στην ηγεσία της να αναχωρήσει καθώς η ασφάλεια της θα ήταν σε κίνδυνο από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες.

Το αρχικό επιχείρημα του Ερντογάν ήταν ότι η Τουρκία θα μεσολαβούσε στην κρίση, με την ελπίδα ότι, όπως και με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Τουρκία θα αναδεικνυόταν σε σημαντικό παράγοντα για την επίλυση περιφερειακών συγκρούσεων, ενισχύοντας έτσι τον δικό της στρατηγικό ρόλο. Το σχέδιο αυτό έχει πλέον καταρρεύσει.

Εν τω μεταξύ, η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει καμία πρόθεση να βελτιώσει τον ρόλο της Τουρκίας και των ηγετών της και μέχρι πριν από λίγες ημέρες οι ΗΠΑ την κατηγορούσαν ότι ρίχνει λάδι στη φωτιά και δεν έχει καμία σχέση με τη Μέση Ανατολή, τη Συρία και την Ανατολική Μεσόγειο. Ο αποκλεισμός του Κατάρ και της Αιγύπτου από τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με τη Χαμάς για τους ομήρους, στην οποία είχαν τον πρώτο λόγο, προκάλεσε ανησυχία στην Άγκυρα. Ωστόσο, οι σχέσεις με τα αραβικά κράτη επίσης ελάχιστα βελτιώθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Το Κατάρ, με το οποίο είχε στενές σχέσεις τα τελευταία χρόνια, αγνόησε πλήρως την αντίδραση της Τουρκίας στην κρίση. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, οι οποίες είναι εχθρικές προς τη Χαμάς, που συνδέεται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, αντιμετώπισαν με μεγάλη καχυποψία την προβολή του Ερντογάν ως αδιαμφισβήτητου ηγέτη του σουνιτικού κόσμου και την επανάληψη του θεάτρου που έπαιξε κατά την Αραβική Άνοιξη.

Με τη σκληρή αντι-ισραηλινή του στάση, επεδίωξε επίσης να εκθέσει τα αραβικά καθεστώτα που είτε είχαν αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ είτε ετοιμάζονταν να τις εξομαλύνουν, αλλά είχαν υιοθετήσει πιο προσεκτική στάση κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η κρίση είναι συμβολικά πολύ σημαντική για τον Ερντογάν, ο οποίος φαντάζεται τον εαυτό του ως άμεσο κληρονόμο των οθωμανικών “δικαιωμάτων” στην Ιερουσαλήμ.

Ίσως η κρίση στη Γάζα δείξει στον Τ. Ερντογάν ότι η πολιτική των ακροβατισμών μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μεταξύ νομιμότητας και διεθνούς παρανομίας έχει φθάσει τα όρια της. -