ΕΚΤ: Η σημασία του “παγώματος” των επιτοκίων για την πραγματική οικονομία

Αμετάβλητα διατήρησε τα επιτόκια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως ήταν εν γένει αναμενόμενο, με το επιτόκιο καταθέσεων να παραμένει στο 4%. Το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 4,50%, 4,75% και 4,00% αντιστοίχως.

Οι διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών της ζώνης του ευρώ και τα έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ συνεδρίασαν στο κεντρικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος και αποφάσισαν να βάλουν «φρένο» στην πιο επιθετική σειρά αύξησης των επιτοκίων στην ιστορία της. Αντιδρώντας στη διψήφια αύξηση του κόστους ζωής των Ευρωπαίων, τη μεγαλύτερη εδώ και μια γενιά, η ΕΚΤ αύξησε το κόστος δανεισμού σε 10 διαδοχικές συνεδριάσεις, ανεβάζοντας το βασικό επιτόκιο καταθέσεων από το ιστορικό χαμηλό του μείον 0,5% στο υψηλό ρεκόρ του 4%.

Κόστος χρήματος

Πρόκειται για απόφαση μεγάλης σημασίας που θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες και ασφαλώς και στην ελληνική, αφού σταθεροποιεί το κόστος του χρήματος αν και σε υψηλό επίπεδο, λόγω του επίμονου πληθωρισμού. Πληθωρισμού, που προκάλεσε η έλλειψη προσφοράς σημαντικών αγαθών όπως το πετρέλαιο, τα αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες απαραίτητες για την επιβίωση και την οικονομική διαδικασία παντού, η παραγωγή και διάθεση των οποίων μειώθηκε αρχικά σημαντικά λόγω της πανδημίας και στη συνέχεια το φαινόμενο επιδεινώθηκε σοβαρά με τον πόλεμο.

Η απόφαση αυτή είναι θετική, πρώτον, διότι το κόστος των κεφαλαίων για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις δεν θα αυξηθεί περαιτέρω και, δεύτερον, καθιστά σχετικά ευκολότερη την πρόβλεψη των μελλοντικών εξελίξεων για τους δυνητικούς δανειολήπτες, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις είτε για νοικοκυριά, αφενός, γνωρίζοντας ποιο θα είναι το κόστος των κεφαλαίων τους, εκτός αν προκύψουν απρόβλεπτες περιστάσεις, και μπορούν να αναπνεύσουν με ανακούφιση. Εάν τα επιτόκια δεν αυξηθούν περαιτέρω, υπάρχουν προνομιακά επενδυτικά δάνεια μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ.

Πληθωρισμός

Η απόφαση αυτή κατέστη δυνατή λόγω της πτώσης του πληθωρισμού στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να είναι μία από τις χώρες που πρωτοστατούν στην πτώση του πληθωρισμού. Έγινε επίσης δυνατή λόγω σαφών ενδείξεων επιδείνωσης της ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων σαφών ενδείξεων ύφεσης σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, ιδίως στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία. Οι τάσεις του πληθωρισμού θα καθορίσουν τη στάση της ΕΚΤ και άλλων κεντρικών τραπεζών. Η Fed των ΗΠΑ ήταν η πρώτη που αύξησε πρόσφατα τα επιτόκια.

Ο πληθωρισμός με τη σειρά του, είχε διογκωθεί από εξωγενείς παράγοντες από το σκέλος της προσφοράς και η ανησυχία στη συνέχεια είναι η πιθανότητα μίας ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, η οποία μπορεί να αυξήσει εκ νέου το κόστος της ενέργειας προκαλώντας και οικονομικά προβλήματα πέραν των θεμάτων ασφαλείας και των χαμένων ζωών που επιφέρει ο πόλεμος και η βία- πάντοτε ανεπιθύμητες εξελίξεις.

Υπάρχει επίσης πάντα ο κίνδυνος -διότι οι Κεντρικές Τράπεζες δεν μπορούν να είναι σίγουρες και να γνωρίζουν από πριν- κατά πόσον τα επιτόκια έχουν ήδη αυξηθεί πολύ με το ενδεχόμενο να επιφέρουν μεγάλη πτώση της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη ή και σε άλλες οικονομίες, ή να προκληθούν ανεπιθύμητα «ατυχήματα», όπως έγινε με την περίπτωση της Credit Suisse.

Οι κεντρικές τράπεζες, ιδίως η ΕΚΤ, διαθέτουν τα μέσα για να προετοιμαστούν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ωστόσο, αν η ανάπτυξη συνεχίσει να μειώνεται, αυτό είναι άλλο θέμα, και σε αντίθεση με την ΕΚΤ, της οποίας ο κύριος ρόλος είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού και της οποίας η εντολή είναι να “υπερασπίζεται, όχι να επιτίθεται”, δεν υπάρχει τουλάχιστον η δυνατότητα πρόκλησης παρέμβασης στις ΗΠΑ, όπου η Fed είναι επιφορτισμένη με την ασφάλεια. Αν και μπορεί να το κάνει και το έχει ήδη κάνει επί Ντράγκι, αλλά πάντα κατόπιν δυσάρεστων περιστατικών, ατυχημάτων κλπ.

Οι επιπτώσεις των αυξημένων επιτοκίων είναι δυνατόν να αργήσουν να φανούν και, υπό αυτή την έννοια, είναι επίσης θετική η παύση που αποφασίστηκε, με την ελπίδα ότι δεν θα βιώσουμε μια νέα αναζωπύρωση τύπου δεκαετίας ’70 των πληθωριστικών πιέσεων, εξαιτίας του πολέμου που μαίνεται στη Γάζα ανάμεσα στο Ισραήλ και την εξτρεμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς.