Ερντογάν: Ο νέος γεωπολιτικός στόχος στην Ανατολική Μεσόγειο

Η απόφαση του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να εμφανισθεί ως προασπιστής της οργάνωσης Χαμάς, την οποία σύσσωμη η Δύση χαρακτηρίζει ανοιχτά τρομοκρατική οργάνωση συσχετίζοντας τη δράση της με το Ισλαμικό Κράτος, δεν ήταν τυχαία ή συναισθηματικά φορτισμένη.

Πρόκειται για έναν τακτικό ελιγμό που στοχεύει στην τουρκική κοινή γνώμη, στην εκλογική βάση του ΑΚΡ και στις δυτικές χώρες που ανησυχούν για την πιθανή περιφερειακή διάσταση του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς. Σε εσωτερικό επίπεδο, πολύ πριν από το περιστατικό του Μαβί Μαρμαρά τον Μάιο του 2010, η κυβέρνηση Ερντογάν είχε αποφασίσει να αποενοχοποιήσει τα θεμελιώδη θρησκευτικά αισθήματα πολλών μελών της τουρκικής κοινωνίας που επιθυμούσαν να διατηρήσουν τις παραδοσιακές θρησκευτικές αξίες.

Το φαινόμενο «Χαμάς», μία οργάνωση που αρχικά προέβαλε πλούσιο κοινωνικό έργο, και που αργότερα μετασχηματίσθηκε σε πολιτικό φορέα, θέλοντας να συμμετάσχει στη διακυβέρνηση του παλαιστινιακού λαού μετά τον θάνατο του ιστορικού του ηγέτη, Γιασέρ Αραφάτ, έπεισε για την προθυμία της να εφαρμόσει τις ηθικές της αξίες στη δημόσια ζωή.

Το ΑΚΡ και ο Ερντογάν αυτοπροσδιορίστηκαν με παρόμοιους τρόπους σε μια τουρκική κοινωνία που βίωσε μια σειρά από κομματικές αλλαγές και πολλά σκάνδαλα διαφθοράς. Η προσήλωσή τους στις παραδοσιακές αξίες και το κοινό τους σύνθημα για την “επιστροφή της ηθικής στην πολιτική ζωή” στην τουρκική και παλαιστινιακή κοινωνία αντίστοιχα, οδήγησαν το ΑΚΡ και τη Χαμάς να αναπτύξουν κοινά ιδεολογικά πρότυπα, τα οποία υλοποιήθηκαν μετά το περιστατικό του Μαβί Μαρμαρά τον Μάιο του 2010.

Οι πρόσφατες εικόνες του βομβαρδισμένου νοσοκομείου Αλ-Άχλι στη Γάζα αποτέλεσαν αφορμή για τη διακυβέρνηση Ερντογάν να αποκαταστήσει στα μάτια της τουρκικής κοινής γνώμης το «ηθικό πλεονέκτημα» της Χαμάς, που επλήγη σοβαρά μετά τις βαρβαρότητες που διέπραξε η παλαιστινιακή οργάνωση σε ισραηλινούς οικισμούς στην μεθόριο της Γάζας. Η υπενθύμιση του Ερντογάν προς την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του ότι «η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική, αλλά απελευθερωτική οργάνωση» αποκατέστησε το πολιτικό αφήγημα δεκαετιών, το οποίο, σε εγχώριο τουρκικό επίπεδο, ενίσχυε το «ηθικό πλεονέκτημα» του ΑΚΡ έναντι της δυτικότροπης διεφθαρμένης ελίτ του CHP.

Εν τω μεταξύ, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν που αποφάσισε να “σπάσει τον πάγο” με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, τον οποίο συνάντησε στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα. Το μήνυμά του τότε ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξο και μάλιστα ανακοίνωσε ότι επίκειται κοινή τουρκοϊσραηλινή εξόρυξη στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και η ισραηλινή κυβέρνηση δεν το σχολίασε ούτε το επιβεβαίωσε ποτέ (υπήρχαν τότε αμφιβολίες σε Αθήνα και Λευκωσία), ο πρωθυπουργός Νετανιάχου και άλλοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι δεν έκρυψαν την ικανοποίησή τους για τη βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία.

Δεδομένης της ιδιοσυγκρασίας του Τούρκου Προέδρου, ήταν λίγο πολύ αναμενόμενο ότι θα έβρισκε τρόπο να δείξει ότι δεν είχε ξεχάσει τους δεσμούς του με τη Χαμάς. Γιατί όμως επέλεξε να υποστηρίξει μια τόσο θετική θέση, όταν η Δύση στο σύνολό της έχει υιοθετήσει μια διαμετρικά αντίθετη άποψη; Οι λόγοι θα μπορούσαν να είναι οι εξής: όταν αποφασίζει τι θα κάνει με το νέο περιφερειακό καθεστώς ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο μετά το τέλος της σύγκρουσης στη Γάζα, η Τουρκία δεν θέλει ποτέ να αγνοηθεί. Το Ισραήλ έχει έναν δύσκολο στόχο να εξαλείψει τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ από τη Γάζα μετά τον πόλεμο, αλλά ο στόχος αυτός μπορεί να μην επιτευχθεί. Ακόμη και αν επιτευχθεί, ο λαός της Γάζας πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει και να ξαναχτίσει τη ζωή του.