Ο πόλεμος κλονίζει τις αγορές

Τι κάνουν οι αγορές όταν έχουν να διαχειριστούν μία εμπόλεμη κατάσταση, σε μία περιοχή που μοιάζει με πυριτιδαποθήκη; Με 10 πτωτικές στις τελευταίες 15 συνεδριάσεις, ο κορυφαίος χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 αντανακλά την ανησυχία των παγκόσμιων αγορών για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Ο πόλεμος και ο κίνδυνος συμμετοχής και του Ιράν, έχουν ενισχύσει την αβεβαιότητα γύρω από τις οικονομικές και χρηματιστηριακές προοπτικές. Παρ’ όλα αυτά, στα περισσότερα σενάρια που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για την εξέλιξη των εχθροπραξιών, οι μεγαλύτερες αγορές δε φαίνεται να δέχονται ισχυρό πλήγμα. Την ίδια ώρα, τα κακά νέα συγκεκριμένα για τις αγορές είναι ότι ακόμη και στο καλό σενάριο, αυτό του τερματισμού των βομβαρδισμών από Ισραήλ, Χαμάς και Χεζμπολάχ, οι προβλέψεις κάνουν λόγο για δύσκολο δρόμο προς ένα νέο ανοδικό ράλι.

Για άλλη μια φορά, το κλίμα επιδεινώθηκε και οι αβεβαιότητες υπερίσχυσαν των παραγόντων που ενθάρρυναν την αισιοδοξία. Τα πρώτα σημάδια αποστροφής κινδύνου ήταν εμφανή από την ημέρα της επίθεσης της Χαμάς. Η τιμή του χρυσού, ασφαλούς καταφυγίου σε περιόδους αναταραχής για πολλούς, αυξήθηκε κατά 9%, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης να ξεπερνούν το όριο των 2.000 δολαρίων.

Ταυτόχρονα, η τιμή του χρυσού αποσυνδέθηκε από τις αποδόσεις των TIPS (ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου που προστατεύονται από τον πληθωρισμό) και του δολαρίου ΗΠΑ. Το ελβετικό φράγκο, ένα άλλο περιουσιακό στοιχείο που αποτελεί ασφαλές καταφύγιο, αυξήθηκε σε υψηλά σχεδόν όλων των εποχών έναντι του ευρώ, ενώ ο δείκτης VIX (δείκτης φόβου) αυξήθηκε κατά περίπου 22% την ίδια περίοδο.

Όλα αυτά, όμως, δεν είναι σημάδια πανικού αλλά ανησυχίας. Όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές σε γεωπολιτικές κρίσεις, οι αγορές εμφανίζονται στην αρχή ανθεκτικές γιατί πολύ απλά δεν προεξοφλούν το χειρότερο σενάριο και αναμένουν τις εξελίξεις. Βέβαια, δε συνέβη το ίδιο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, διότι τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα και ήταν δεδομένο ότι θα υπήρχαν προβλήματα με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Παραδοσιακά, εξάλλου, οι τιμές της ενέργειας είναι το κανάλι μέσω του οποίου μεταδίδονται οι γεωπολιτικοί φόβοι στις διεθνείς αγορές. 

Η ρωσική εισβολή οδήγησε σε υψηλότερες τιμές ενέργειας, οι οποίες συνέβαλαν στην πτώση των ομολόγων και των μετοχών πέρυσι. Η ενεργειακή κρίση είχε ξεκινήσει πριν από την ουκρανική σύγκρουση, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια. Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπισε η Ευρώπη με τον εφοδιασμό σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο προκάλεσαν έντονη πτώση των ευρωπαϊκών περιουσιακών στοιχείων (π.χ. μετοχές, ευρώ).

Οι ειδικοί εκτιμούν πως για να φτάσουμε σε επίπεδο πανικού, ανάλογου με της περίοδο μετά τη ρωσική εισβολή θα πρέπει να γενικευτεί ο πόλεμος και να εμπλακεί το Ιράν. Σε αυτό το σενάριο οι προβλέψεις θέλουν το Brent να ξεπερνάει εύκολα σε πρώτη φάση τα 100 δολάρια και να ξεπερνάει ακόμη και τα 150 δολάρια. Το φυσικό αέριο μπορεί σε πρώτη φάση να φτάσει έως τα 200 ευρώ και θα μπορούσε να γράψει νέα ιστορικά υψηλά αν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ.