Ασκήσεις ισορροπίας σε καιρό πολέμου

Η ελληνική κυβέρνηση έκανε μια σαφή επιλογή από τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου. Καταδίκασε με κατηγορηματικό τρόπο την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών πολιτών, ζήτησε την απελευθέρωση των ομήρων και τάχθηκε υπέρ του δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, θέτοντας, ωστόσο, ως πλαίσιο τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και περιέγραψε την ανάγκη αποτροπής της ανθρωπιστικής κρίσης και προστασίας των αμάχων τόσο στο Ισραήλ, όσο και στη Λωρίδα της Γάζας.

Σε αυτή τη στάση, η Αθήνα αυτοπροσδιορίστηκε στη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτοντας το διεθνές δίκαιο ως αφετηρία σε όλες τις τοποθετήσεις, επιμένοντας στο ρόλο ενός “έντιμου συνομιλητή” και ενός πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μετέβη στο Ισραήλ, όπου συναντήθηκε με τον Ισραηλινό ομόλογό του Μπενιαμίν Νετανιάχου και συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Μαχμούντ Αμπάς, τον αρχηγό της Παλαιστινιακής Αρχής.

Οι εξελίξεις των επόμενων ημερών, με αποκορύφωμα την ένταση των ισραηλινών επιδρομών τα τελευταία 24ωρα, τις χερσαίες επιχειρήσεις και την κατάσταση, που διαμορφώνεται στη Λωρίδα της Γάζας -με αναφορές για ελλείψεις σε πόσιμο νερό, φάρμακα, ιατροφαρμακευτικό υλικό, μαζί με τον απολογισμό των χιλιάδων νεκρών, ανάμεσά τους και χιλιάδες παιδιά- έχει μετατοπίσει πλέον τη διεθνή ατζέντα πέρα από το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, στην ανάγκη αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης στα παλαιστινιακά εδάφη, με τις εκκλήσεις να επιτραπεί η είσοδος ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, να εντείνονται σε κάθε επίπεδο. 

Αυτή η εικόνα, που αποστέλλεται από το Παλαιστινιακό έδαφος, δημιουργεί επίσης ένα νέο γεγονός στη διπλωματική σκακιέρα, σε ένα κράτος που υποστηρίζει το Ισραήλ, το οποίο καλείται να επιτύχει ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος αυτοάμυνας και των δικαιωμάτων των αμάχων. Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση δεν απαλλάσσεται από την άσκηση αυτής της ισορροπίας. Μπαράζ αντιδράσεων στο εσωτερικό προκάλεσε η στάση της Ελλάδας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ προς ψήφισμα για “ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός”. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με 120 ψήφους υπέρ και 14 Κατά, με 45 χώρες να απέχουν, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης καταδίκασαν την αποχή, η κυβέρνηση αιτιολόγησε τη στάση της, σημειώνοντας ότι αποχή δεν σημαίνει καταψήφιση, με το σκεπτικό ότι πουθενά δεν αναφερόταν η καταδίκη στις ενέργειες της Χαμάς και η σχετική τροπολογία του Καναδά δεν πέρασε, ενώ σημείωνε ότι τη στάση της αποχής επέλεξε και η πλειοψηφία των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Απαντώντας στις αιτιάσεις, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος μίλησε για «σωστή και επιβεβλημένη στάση», ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών απέρριψε τις αναφορές ότι η Ελλάδα επιχειρεί να διατηρήσει «ίσες αποστάσεις», δηλώνοντας ότι τηρεί στάση, που συνάδει με το Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές της εξωτερικής της πολιτικής.

Προς αυτή την κατεύθυνση, λίγες ώρες αργότερα, διπλωματικές πηγές επεσήμαναν ότι η Ελλάδα διερευνά τη δυνατότητα δημιουργίας ανθρωπιστικού θαλάσσιου διαδρόμου για τη μεταφορά αγαθών πρώτης ανάγκης στην περιοχή, σχέδιο ιδιαίτερα σύνθετο, στο οποίο έχει αναφερθεί και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν την Παρασκευή. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η ελληνική Κυβέρνηση συζητάει με τους άμεσα ενδιαφερόμενους, καθώς και με Ευρωπαίους εταίρους και διεθνείς οργανισμούς για τις δυνατότητες υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου.

Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης υποστηρίζει μια ουδέτερη θέση για την ανάπτυξη της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα, η χώρα έχει ενισχύσει το ελληνοκυπριακό-ισραηλινό τριμερές σχήμα συνεργασίας, κυρίως στους τομείς της ενέργειας, της ασφάλειας, της άμυνας και της πολιτικής προστασίας τα τελευταία χρόνια.

Ταυτόχρονα, η Ελλάδα στηρίζει σταθερά τα αιτήματα των Παλαιστινίων για τη δημιουργία δύο κρατών, διαχωρίζοντας εντελώς την Παλαιστινιακή Αρχή από τη Χαμάς. Αυτό το πλέγμα δημιουργεί, από μόνο του, μια δύσκολη εξίσωση που απαιτεί σαφώς λεπτή και στοχευμένη ισορροπία, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι σχέσεις με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε τη θέση της Ελλάδας σε Ευρωπαίους αξιωματούχους και εκπροσώπους αραβικών χωρών καθ ‘ οδόν προς το Κάιρο, συμμετέχοντας σε διεθνή ειρηνευτική διάσκεψη που συγκάλεσε η Αίγυπτος. Παρόμοια θέση εξέφρασε και ο Έλληνας πρωθυπουργός κατά τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα.

Την ίδια στιγμή, η Αθήνα ενδιαφέρεται και για τις αλυσιδωτές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεδομένης της στάσης της Άγκυρας και της ολοένα και πιο έντονης ρητορικής του Ρευζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τη Δύση. Ο συνεχιζόμενος ελληνοτουρκικός διάλογος είναι κάτι που θέλουμε να προστατεύσουμε και να προστατεύσουμε ενώ συγκρατούμε τη βούληση της τουρκικής πλευράς να μην επηρεαστεί η πορεία του διαλόγου από τις πολεμικές αναταραχές στη Μέση Ανατολή.