Η αναμέτρηση με διαχρονικές παθογένειες του Δημοσίου

Το 1994, ο νόμος 2190 επί υπουργίας Πεπονή, προχωρούσε στη συγκρότηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), που θα επόπτευε τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα, η Ελλάδα έκανε την πρώτη θεσμική τομή για τη δημιουργία ενός κράτους, που δεν θα αποτελούσε απλώς την «αντανάκλαση» της εκάστοτε κυβέρνησης.

Ωστόσο, το σχέδιο δεν ήταν αμέσως επιτυχές, παρέμειναν “κενά”, αφού συμβασιούχοι και εποχικοί υπάλληλοι αποδείχθηκαν τρωτά σημεία, επιτυγχάνοντας τη νομιμοποίηση εκτός των διαγωνισμών και των προδιαγραφών του ΑΣΕΠ.

Ωστόσο, είχαν γίνει τα πρώτα βήματα που θα οδηγούσαν τελικά στη δημιουργία ενός διαφορετικού δημόσιου τομέα. Οι αλλαγές που επέφερε ο νόμος Πεπονή αφορούσαν τη “βάση” του δημόσιου τομέα και όχι την “κορυφή”, δηλαδή τον διοικητικό τομέα, ο οποίος παρέμενε προνομιακός χώρος του πολιτικού προσωπικού της χώρας.

Στις 28 Φεβρουαρίου, καθώς η τραγωδία των Τεμπών εξελισσόταν και το πρόσωπο του μοιραίου σταθμάρχη και η οδύσσεια μιας σύμβασης κυριαρχούσαν στα δελτία ειδήσεων, ο όρος “διαχρονικές παθογένειες του κράτους” επανήλθε στην πολιτική ατζέντα με έναν εξαιρετικά βίαιο και αιματηρό τρόπο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε τότε, κατά την προεκλογική περίοδο, για βαθιές τομές και αλλαγές στη δομή του κρατικού μηχανισμού.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση καθιερώνει μια διαδικασία σύμφωνα με την οποία το ΑΣΕΠ είναι ο “επικεφαλής” και ο ενδιαφερόμενος υπουργός λαμβάνει την τελική απόφαση, αλλά μέσω ενός προσώπου που επιλέγεται από τις ανεξάρτητες αρχές.

Ο νόμος της Νίκης Κεραμέως αφορά σε 620 φορείς του Δημοσίου, που πλέον διαχωρίζονται σε οργανισμούς πανελλαδικής εμβέλειας, τοπικής εμβέλειας και στα νοσοκομεία, που αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία.

Εκτός από τα ακαδημαϊκά προσόντα, οι υποψήφιοι αναμένεται επίσης να έχουν σχετική επαγγελματική εμπειρία στον τομέα τους, εμπειρία δοκιμών σε θέσεις ευθύνης και εξοικείωση με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Οι υποψήφιοι υποβάλλονται σε συστηματική δοκιμασία δεξιοτήτων που καλύπτει βασικές αρχές ικανότητας και διαχείρισης κρίσεων, ενώ προσωπικές συνεντεύξεις διεξάγονται από επιτροπή επιλογής για επτά από τους 15 επικρατέστερους υποψηφίους, βάσει κριτηρίων που έχει θέσει προηγούμενα το ΑΣΕΠ.

Δεδομένου ότι υπάρχουν τα λεγόμενα “on-off” κριτήρια και τα πρόσωπα που πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις πιστοποιούνται ως κατάλληλα για τη θέση, η διαδικασία επιλογής ουσιαστικά ξεκινά με τους υποψηφίους και επιλέγονται τρεις ως αποτέλεσμα του ΑΣΕΠ, από τους οποίους επιλέγει ο εκάστοτε υπουργός, ο οποίος έχει και την πολιτική ευθύνη. Σε μια προσπάθεια να απευθυνθεί στην αγορά και να προσελκύσει στελέχη του ιδιωτικού τομέα, η κυβέρνηση προσπαθεί ακόμη και να αυξήσει τον μισθό του διοικητή σε αυτόν του γενικού γραμματέα.

Ταυτόχρονα, όμως, θέτει το ίδιο πλαίσιο απόδοσης με αυτό του ιδιωτικού τομέα. Οι νέοι διοικητές, μαζί με τους πολιτικούς τους προϊσταμένους, υποχρεούνται να καταρτίζουν ετήσιο σχέδιο δράσης με μετρήσιμους στόχους, να δεσμεύονται από σύμβαση αξιολόγησης και να αξιολογούνται βάσει αυτής κάθε χρόνο. Οι διοικητές που επιτυγχάνουν ή υπερβαίνουν αυτούς τους στόχους λαμβάνουν μπόνους παραγωγικότητας, ενώ όσοι αποτυγχάνουν να κάνουν το αντίθετο απολύονται. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο νόμος ορίζει ότι ο υπουργός επιλέγει αντικαταστάτη διοικητή μεταξύ των δύο υπολοίπων που υποδεικνύονται από την ίδια επιτροπή επιλογής.

Προτεραιότητα στην πλήρωση των θέσεων, θα έχουν οι διοικήσεις των νοσοκομείων, για τα οποία η προκήρυξη θα εκδοθεί πριν το τέλος του χρόνου, για το σύνολό τους, μειώνοντας πλέον και τη γραφειοκρατία, που απαιτεί η διαδικασία επιλογής διοικήσεων.