Πώς το Μεσανατολικό υπονομεύει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Η διάχυση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή είναι κάτι που απασχολεί ιδιαιτέρως την ελληνική πλευρά, καθώς στην ευρύτερη περιοχή η κινητικότητα είναι πολύ μεγάλη και όλα όσα συμβαίνουν δεν μπορεί να μην έχουν αντίκτυπο στις σχέσεις με την Τουρκία. 

Η αιματηρή σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, η “επιθετική ενέδρα” του Ιράν, η χρόνια εμπλοκή της Ρωσίας στη Συρία και η επιθυμία του Ερντογάν να καταστήσει την Τουρκία ηγετική δύναμη και “προστάτη” του μουσουλμανικού κόσμου έχουν περιπλέξει την κατάσταση. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει ήδη ανεβάσει τους τόνους απέναντι στη Δύση και το Ισραήλ, θυμίζοντας τη στάση του απέναντι στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ όταν η Ρωσία κήρυξε πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον συνεχίζει να υποστηρίζει την Ουκρανία παράλληλα με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.

Η Ελλάδα, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ κάνουν σαφή διάκριση μεταξύ των Παλαιστινίων αμάχων που σκοτώνονται και υποφέρουν από τον αποκλεισμό και των “μαχητών” της Χαμάς που σκορπούν το θάνατο. Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις για τη δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου για την παροχή βοήθειας στους αμάχους στη Λωρίδα της Γάζας. Το σχέδιο αυτό θα συγκεντρώνει και θα μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια μέσω θαλάσσης στους Παλαιστίνιους πολίτες που έχουν ανάγκη από τρόφιμα και φάρμακα.

Ένα ερώτημα είναι αν η συμφιλίωση με την Τουρκία και τα θετικά βήματα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής θα συνεχιστούν εν μέσω της αναταραχής που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή. Θα αδράξει ο Ερντογάν την ευκαιρία να αλλάξει και πάλι πορεία, λόγω των ιδεολογικών τάσεων του ΑΚΡ (φίλα διακείμενο προς την παλαιστινιακή υπόθεση), η τουρκική κυβέρνηση είναι σαφές ότι δεν διατηρεί ισορροπημένη στάση και ξεκινά ένα κρεσέντο απειλών κατά του Ισραήλ Η σύγκλιση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου παραμένει ένα σημαντικό ορόσημο μπροστά μας. Αυτό συμβαίνει αν όλα τα δεδομένα παραμείνουν τα ίδια. Ωστόσο, η συνάντηση είναι σίγουρη και άκρως αναμενόμενη. Οι μηχανισμοί μείωσης της έντασης βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και ο πολιτικός διάλογος και η θετική ατζέντα έχουν ήδη δρομολογηθεί. Η Αθήνα σκοπεύει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσει ότι οι ημέρες της έντασης και των συνεχών παραβιάσεων δεν θα επιστρέψουν.

Η πρώτη μεγάλη ανησυχία είναι ότι η εισροή προσφύγων θα θέσει την Ελλάδα υπό μεγάλη πίεση και θα γυρίσει το ρολόι πίσω στο 2015, όταν προκλήθηκε μια πρωτοφανής κρίση. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ανησυχητικά στοιχεία.

Η δεύτερη είναι ότι θα προκαλέσει νέες εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας. Η θέση του Ερντογάν δεν είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς θα μπορούσε να “προκαλέσει” τη στάση του Τζο Μπάιντεν. Ως προνομιακός συνομιλητής με όλες τις χώρες της περιοχής, ο ανοιχτός δίαυλος με την Τεχεράνη δεν μπορεί να ξεχαστεί. Θα συνεχίσουμε να περιμένουμε τα F-16, όπως και τη συμφωνία ανταλλαγής της Σουηδίας με την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αν υπάρξει “καταιγίδα” στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, ο κόσμος θα δει “καταιγίδα” στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας.

Ένα τρίτο ανησυχητικό στοιχείο του πολέμου στην περιοχή είναι ότι, για τη διεθνή κοινότητα, οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν αποτελούν πλέον προτεραιότητα. Τα λεγόμενα “ήρεμα νερά” είναι μια συμφέρουσα κατάσταση για να αναβληθεί η συζήτηση για πολύ αργότερα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το θέμα της Χάγης, το οποίο ο Κυριάκος Μητσοτάκης έβαλε στο τραπέζι. Ποιος θα ήθελε αυτή τη στιγμή ένα ανοιχτό μέτωπο στην ευρύτερη περιοχή; Κανείς. Δεν είναι εύκολο να αποκρυπτογραφήσει κανείς με ακρίβεια τις προθέσεις της Άγκυρας. Γι’ αυτό και η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται, όπως πάντα, σε “επιφυλακή” και παρακολουθεί στενά όλες τις εξελίξεις.