Νέο σύστημα επιλογής διοικήσεων δημόσιων φορέων: Μία κρίσιμη τομή για τη δημόσια διοίκηση

Ήδη από το 1952 η Έκθεση Βαρβαρέσου για τη δημόσια διοίκηση είχε επισημάνει την ανάγκη της στελέχωσης των θέσεων ευθύνης στον δημόσιο τομέα σύμφωνα με την αρχή της αξιοκρατίας ως αναγκαίο βήμα εκσυγχρονισμού. Ανάλογες επισημάνσεις για την ανάγκη αποπολιτικοποίησης της δημόσιας διοίκησης συναντάμε και σε εκθέσεις του ΟΟΣΑ και των Ευρωπαϊκών Θεσμών. Αναμφίβολα η λογική χρησιμοποίησης του κράτους ως “λάφυρο” από την εκάστοτε κυβέρνηση είναι μία λογική που έφερε σε αδιέξοδο τη δημόσια διοίκηση. Συνέπεια αυτού ήταν συχνά η έλλειψη αξιολόγησης, η ασυνέπεια και το έλλειμμα συνέχειας στις δημόσιες πολιτικές, η αναξιοκρατία και ο νεποτισμός με προφανή αντίκτυπο στις υπηρεσίες του κράτους προς τους πολίτες.

Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο εισηγήθηκε η Υπουργός Εσωτερικών κα Νίκη Κεραμέως και η Υφυπουργός κα Βιβή Χαραλαμπογιάννη ψηφίσθηκε αυτή την εβδομάδα από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, συνιστά μία κρίσιμη τομή για τη δημόσια διοίκηση θεσπίζοντας ένα πλαίσιο για την αξιοκρατική στελέχωση της “διοικητικής κορυφής”.  Το νομοσχέδιο αφορά περισσότερες από 600 διευθυντικές θέσεις στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα. Κρατικά νοσοκομεία, οργανισμοί που αφορούν την οικονομία, τον αγροτικό κόσμο, την ασφάλεια, την άμυνα, τον πολιτισμό και την παιδεία υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του νέου νόμου και οι επικεφαλής τους θα τοποθετούνται μέσα από μία ανοικτή και αξιοκρατική διαδικασία.

Η όλη διαδικασία επιλογής τίθεται υπό το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και θεσμοθετούνται φίλτρα αντικειμενικότητας, διαφάνειας και λογοδοσίας. Για τους υποψήφιους διοικητές καθιερώνονται αυξημένες απαιτήσεις και αυστηρά ελάχιστα προσόντα (π.χ. πτυχίο και εργασιακή εμπειρία σε συνάφεια προς το αντικείμενο δραστηριότητας του φορέα ή την άσκηση διοίκησης), ώστε να εξασφαλίζεται πως όσοι επιλέγονται θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στα καθήκοντά τους. Επιπλέον, γίνεται ομαδοποίηση τω φορέων ανά κατηγορία ώστε να γίνεται πιο γρήγορα και πιο στοχευμένα η διαδικασία επιλογής, ενώ εισάγονται ψηφιακά εργαλεία αξιολόγησης (τεστ δεξιοτήτων), για πρώτη φορά οριζοντίως στον Δημόσιο Τομέα, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ τυπικών και ουσιαστικών προσόντων. Σημειωτέον ότι τα τεστ αυτά χρησιμοποιούνται ήδη στον δημόσιο τομέα σε περισσότερες από 50 χώρες, σε διεθνείς οργανισμούς καθώς και σε μεγάλες εταιρείες διεθνώς.

Σημαντικό κεφάλαιο του νομοσχεδίου αποτελεί το σύστημα αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των διοικήσεων. Προβλέπονται, συγκεκριμένα, ετήσια σχέδια δράσης για κάθε φορέα, τα οποία περιλαμβάνουν απολογισμό και προγραμματισμό δράσεων, με ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους, και τα οποία θα εγκρίνονται από τον αρμόδιο Υπουργό. Από την αρχή της θητείας τους οι διοικήσεις θα συνάπτουν με τον αρμόδιο Υπουργό συμβόλαια απόδοσης που θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα του εποπτεύοντος Υπουργείου. Οι διοικήσεις θα αξιολογούνται ετησίως και, ανάλογα με την επίτευξη ή μη των τεθέντων στόχων, προβλέπεται η δυνατότητα ανταμοιβής (bonus παραγωγικότητας) ή άμεσης λήξης της θητείας τους και αντικατάστασής τους.

Με το εν λόγω νομοσχέδιο έγινε ένα σημαντικό βήμα για μία νέα Δημόσια Διοίκηση που ανταποκρίνεται στις πολυδιάστατες προκλήσεις της εποχής μας και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Η νέα αυτή Δημόσια Διοίκηση δεν μπορεί να διαμορφωθεί χωρίς την κατάλληλη επένδυση στον ανθρώπινο παράγοντα, που αποτελεί τον πιο καταλυτικό συντελεστή της. Η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τις μεταρρυθμιστικές της πρωτοβουλίες επιδιώκει ο δημόσιος τομέας να προσελκύει τους καλύτερους επιστήμονες, ταλαντούχα και αφοσιωμένα στελέχη, και να αναπτύξει σε όλο το ανθρώπινο δυναμικό του μια νέα κουλτούρα επαγγελματισμού, ακεραιότητας και καινοτομίας. Σταθερή πυξίδα μας οι καλύτερες υπηρεσίες για όλους τους πολίτες.

*Ο Δημήτρης Κιρμικίρογλου είναι Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Διοίκησης Υπουργείου Εσωτερικών