Οι 11 στις 100 οικογένειες πληρώνουν το 68% του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων

Οι 11 στις 100 οικογένειες πληρώνουν το 68% του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων. Το 4% των προσωπικών εταιρειών –Ο.Ε., Ε.Ε. κ.λπ.– καταβάλλει τον μισό φόρο εισοδήματος της συγκεκριμένης κατηγορίας επιχειρήσεων, ενώ το 6% των νομικών προσώπων πληρώνει το 82% του συνολικού φόρου που καταβάλλουν ανώνυμες εταιρείες, ΙΚΕ και ΕΠΕ. Συμπέρασμα: Το 73% των συνολικών εσόδων της χώρας από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων –ήτοι 10 από τα 13,5 δισ. ευρώ– εξαρτάται από 718.000 νοικοκυριά και 17.100 επιχειρήσεις.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το στατιστικό εύρημα αυτό αποκαλύπτει το πόσο «δομικό» είναι στην Ελλάδα το πρόβλημα της κατανομής των φορολογικών βαρών. Οσο μεγαλύτερος ο βαθμός συγκέντρωσης των βαρών, τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος για τα κρατικά έσοδα: μερικές εκατοντάδες μετεγκαταστάσεις, αλλαγή… ψυχολογίας και φορολογικής συμπεριφοράς σε μερικές χιλιάδες «υποζύγια» και η δημοσιονομική «τρύπα» γίνεται αμέσως αισθητή. Οταν 3,2 εκατ. νοικοκυριά –είναι περίπου τα μισά– καταβάλλουν για φόρο εισοδήματος από 0 έως 60 ευρώ, όταν το 65% των νομικών προσώπων εμφανίζει μηδενικό κέρδος ή και ζημίες πληρώνοντας 150 εκατ. ευρώ από τα 4,7 δισ. ευρώ, είναι επόμενο ο συντελεστής συγκέντρωσης των φορολογικών βαρών να εκτοξεύεται στα ύψη.

Το πρόβλημα ξεφεύγει πέρα από τον τρόπο φορολόγησης των αυτοαπασχολούμενων. Οι στατιστικές αποτυπώνουν τα χαμηλά εισοδήματα μισθωτών και συνταξιούχων, τα «μαύρα» εισοδήματα σε όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες, την εκτεταμένη φοροδιαφυγή στον κόσμο των επιχειρήσεων, αλλά και τις επιπτώσεις από την εφαρμογή υψηλών φορολογικών συντελεστών που δρουν ως ισχυρό αντικίνητρο για τη δήλωση εισοδημάτων πάνω από ένα όριο. H ανισοκατανομή αποτυπώνεται σε όλες τις επιμέρους στατιστικές: στην αναλογία των φόρων που πληρώνουν οι διαφορετικές επαγγελματικές ομάδες αλλά και εντός των «κόλπων» των ίδιων κατηγοριών. Αποκαλυπτικά είναι τα ακόλουθα στατιστικά ευρήματα:

1. Οι μισθωτοί καταβάλλουν το 43% του συνολικού φόρου εισοδήματος, δηλαδή περίπου 3,8 δισ. ευρώ από το σύνολο των 8,9 δισ. ευρώ. Επιπλέον 22% δίνουν οι συνταξιούχοι, που ουσιαστικά καταβάλλουν περίπου 2 δισ. ευρώ. Οι εισοδηματίες εισφέρουν με λιγότερο από 1 δισ. ευρώ (ή το 11% του συνολικού φόρου εισοδήματος), ενώ το ποσοστό για τους αγρότες πέφτει στο 3%, με συνολικό φόρο 277 εκατ. ευρώ. Από τη συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα –εδώ συμπεριλαμβάνονται και τα μερίσματα– το κράτος εισπράττει το 21% του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων.

2. Φόρο εισοδήματος μεγαλύτερο των 100 ευρώ τον μήνα (ήτοι 1.200 ευρώ τον χρόνο) πληρώνουν 1,7 εκατ. νοικοκυριά, δηλαδή ποσοστό λίγο μεγαλύτερο από το 30%. Είναι όμως αυτοί που πληρώνουν τελικώς το 90% του συνολικού φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων. Αν ανεβάσουμε τον πήχυ στα 500 ευρώ τον μήνα (ή 6.000 ευρώ τον χρόνο), τότε ο αριθμός των φορολογουμένων περιορίζεται ακόμη περισσότερο, σε 269.357 άτομα. Αυτοί είναι και οι καλύτεροι «πελάτες» της εφορίας, που πληρώνουν το 46,8% των φόρων, πάνω από 4 δισ. ευρώ. Το 4% των φορολογουμένων να πληρώνει το 47% του φόρου είναι δείκτης και μεγάλων εισοδηματικών ανισοτήτων και ισχυρής φοροδιαφυγής. Αυτό συμβαίνει διότι σχεδόν ο ένας στους δύο στην Ελλάδα –περίπου 3 εκατ. νοικοκυριά– δεν πληρώνει απολύτως τίποτα.

3. Φορολογική δήλωση υποβάλλουν περίπου 311.000 νομικά πρόσωπα. Συνολικά πληρώνουν 4,7 δισ. ευρώ. Το 1% αυτών των νομικών προσώπων –περίπου 2.550 επιχειρήσεις με τα μεγαλύτερα κέρδη– δίνει το 60% των φόρων. Από την άλλη, 203.000 νομικά πρόσωπα ή οι δύο στις τρεις εταιρείες δεν εισφέρουν καν το 3% των συνολικών φορολογικών εσόδων, καθώς δηλώνουν ή ζημίες ή μηδενικό αποτέλεσμα. Τώρα, επομένως, που το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών προετοιμάζει τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου για όσους δηλώνουν συστηματικά ζημίες, γνωρίζει ότι θα πρέπει να «ξεσκονίσει» πάνω από 200.000 ΑΦΜ νομικών προσώπων, κάτι που προφανώς δεν είναι εφικτό εντός της περιόδου παραγραφής (5ετία).

4. Αντίστοιχη είναι η κατανομή των φορολογικών βαρών και στις προσωπικές εταιρείες, δηλαδή τις ομόρρυθμες και τις ετερόρρυθμες. Σε ένα σύνολο 111.000 ΑΦΜ της συγκεκριμένης κατηγορίας, οι συνολικοί φόροι είναι 772 εκατ. Εκ πρώτης όψεως, λοιπόν, προκύπτει πόσο περιορισμένη είναι η συμμετοχή των προσωπικών εταιρειών στα φορολογικά βάρη. Από εκεί και πέρα, η κατανομή οδηγεί σε ανάλογα συμπεράσματα: Με το 47% του συνόλου των επιχειρήσεων ζημιογόνο και το 35% να δηλώνει μηδενικό αποτέλεσμα ή κέρδη μέχρι 30.000 ευρώ, το 82% των επιχειρήσεων πληρώνει μόλις το 20% των φόρων. Και ανάποδα: Η μία στις πέντε επιχειρήσεις φτάνει να πληρώνει το 80% των φόρων.

Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, έχουν πέσει διάφορα σχέδια στο τραπέζι. Εκτός από το νέο σύστημα φορολόγησης των αυτοαπασχολούμενων και τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (έλεγχος σε ζημιογόνες εταιρείες, συνδέσεις POS κ.λπ.), εξετάζεται και το φορολογικό καθεστώς των ενοικίων, ώστε να πάψει το φαινόμενο η συντριπτική πλειονότητα των ιδιοκτητών να μην ξεπερνά το όριο εφαρμογής του συντελεστή 15%, ήτοι τις 12.000 ευρώ τον χρόνο.