Το δίκτυο δημοσιογράφων έρευνας ICIJ, δημοσίευσε στοιχεία που προέκυψαν από έγγραφα και μαρτυρίες που αφορούν στον ρόλο της Κύπρου στην υποβοήθηση Ρώσων ολιγαρχών, ώστε αποκρύψουν περιουσιακά στοιχεία, αποφεύγοντας τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και από την περίοδο της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας. Ουσιαστικά επιβεβαιώνονται όσα κατά καιρούς γράφτηκαν για χρησιμοποίηση της Κύπρου από τη Ρωσία, μέσω αδιαφανών οικονομικών δοσοληψιών. Στο επίκεντρο της έρευνας του δικτύου είναι ο ελεγκτικός οίκος PWC (κυπριακό παράρτημα).
Όπως αναφέρεται στον φάκελο «Cyprus Confidential», του ICIJ ερευνήθηκαν τα αρχεία έξι κυπριακών εταιρειών παροχής εταιρικών υπηρεσιών και μιας εταιρείας στη Λετονία, η οποία διαθέτει κυπριακά έγγραφα εταιρικού μητρώου μέσω ενός site που ονομάζεται i-Cyprus. Η ICIJ διαπιστώνει ότι κυπριακές εταιρείες παρείχαν υπηρεσίες σε εταιρείες που ανήκαν ή ελέγχονταν από 96 Ρώσους εναντίον των οποίων είχαν επιβληθεί κυρώσεις. Σε 25 από αυτούς, οι κυρώσεις είχαν επιβληθεί πριν από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου 2022, λόγω της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας το 2014
Σύμφωνα με την έρευνα του ICIJ «η Κύπρος, στο ανατολικό άκρο της Μεσογείου, πολύ κοντά στη Τουρκία, τη Συρία και τον Λίβανο, παίζει τον ρόλο του κράτους υποδοχής βρώμικου χρήματος για εξυπηρέτηση του αυταρχικού καθεστώτος του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και άλλων δικτατόρων και παραγόντων υπονόμευσης της δημοκρατίας στις χώρες τους. Μεταξύ αυτών το καθεστώς Άσαντ της Συρίας. Η κρατική εταιρεία πετρελαίου της χώρας προσπάθησε να αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ που απαγόρευαν κάθε συναλλαγή με αμερικάνικες οντότητες, χρησιμοποιώντας τη Κύπρο για να προμηθευτεί εξοπλισμό γεωτρήσεων από το Χιούστον. Επίσης συνεργάτες του Κρεμλίνου διοχέτευαν μέσω Κύπρου χρήματα σε διάσημο Γερμανό δημοσιογράφο για να γράφει βιβλία υπέρ του Βλαντιμίρ Πούτιν».
Η έρευνα σύμφωνα με τον ICIJ, αποκαλύπτει τις βαθιές ρίζες της ρωσικής επιρροής στην οικονομία και τη πολιτική της Κύπρου και εξηγεί πώς η ΕΕ «απέτυχε να ασκήσει έλεγχο στη Κύπρο, ή να χαλιναγωγήσει το υπερμέγεθες τραπεζικό σύστημα λόγω του μαύρου χρήματος. Η έρευνα, σύμφωνα πάντα με ICIJ, «δείχνει πως όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, η ελεγκτική εταιρεία PWC Κύπρου, βοήθησε Ρώσους ολιγάρχες να προστατέψουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να υπονομεύσουν τις δυτικές κυρώσεις που είχαν σκοπό να διακόψουν τη χρηματοδότηση του πολέμου από τον Πούτιν. Καθώς τα δυτικά έθνη χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο οικονομικές κυρώσεις για να εμποδίσουν τη ροή χρημάτων που χρησιμοποιούν αντιδημοκρατικά καθεστώτα, η Κύπρος έγινε πεδίο οικονομικής μάχης με μανδύα και στιλέτο».
Κρυμμένη χλιδή
Ο ICIJ αναφέρει πως μελετήθηκαν συνολικά, τα 3,6 εκατομμύρια έγγραφα, τα οποία αντιπροσωπεύουν ένα μικρό κλάσμα των αρχείων που αφορούν τη Κύπρο και αποκαλύπτουν ότι ένα κράτος μέλος της ΕΕ υπήρξε ένας τεράστιος οικονομικός κόμβος για την εξυπηρέτηση της Ρωσίας και του Πούτιν. Τα έγγραφα κατά τον ICIJ δίνουν επίσης μια γεύση για τον προκλητικά πλούσιο τρόπο ζωής των ολιγαρχών με σούπερ γιοτ, ανεκτίμητες συλλογές έργων τέχνης των Matisse, Monet και Lucian Freud αλλά και ιδιωτικές συναυλίες με την Amy Winehouse, τους Red Hot Chili Peppers και άλλους ροκ σταρ.
Porsche και πίτσα με χαβιάρι
Στην έρευνα του ICIJ αναφέρεται πως χάρη στις εισροές ρωσικών χρημάτων, η Κύπρος θεωρείται γενικά ως μια προηγμένη οικονομία που έχει ξεπεράσει πολλούς από τους γείτονές της στη Μέση Ανατολή. «Ακόμη και στο σκονισμένο κλίμα της Κύπρου, τα BMW και τα SUV της Porsche που συναντά κανείς συχνά στους αυτοκινητόδρομους είναι άψογα γυαλισμένα» επισημαίνεται χαρακτηριστικά. Το κείμενο του ICIJ συνεχίζει: «Ο πλούτος των Ρώσων τουριστών – και τα βαθιά πορτοφόλια τους – έχουν δώσει στην Λεμεσό το προσωνύμιο ”Μόσχα της Μεσογείου”. Εστιατόριο στη Λεμεσό προσφέρει μια πίτσα με χαβιάρι αξίας 1.050 δολαρίων που σερβίρεται με γαλλική σαμπάνια Dom Perignon. Στη μαρίνα της πόλης, που είναι γνωστή για τη φιλοξενία τεράστιων ρωσικών θαλαμηγών, μπορεί κάποιος να αγοράσει ένα πούρο 418 δολαρίων ή να πάρει από τα καταστήματα κοσμημάτων ένα διαμαντένιο κολιέ. Πολλοί Ρώσοι που μεσουρανούν στη χώρα τους έχουν γίνει πάμπλουτοι μέσω των στενών δεσμών τους με τον ίδιο τον Πρόεδρο Πούτιν».
Κυβερνητικός εκπρόσωπος: Από το 2013 αλλάξαμε
Απαντώντας σε ερωτήσεις του ICIJ, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κ. Λετυμπιώτης είπε ότι «από το 2013, η Κύπρος έχει καταβάλει επίμονες προσπάθειες και κατάφερε να σταθεροποιήσει τον τραπεζικό της τομέα και αυτό να αναγνωριστεί από όλους τόσο για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος όσο και για την εφαρμογή των κυρώσεων». Είπε ότι η Κύπρος έχει σήμερα «ένα ισχυρό και στιβαρό πλαίσιο ελέγχου και ο τραπεζικός μας τομέας εφαρμόζει ένα από τα αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια διεθνώς», μια άποψη που υποστηρίζεται από εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την ίδια θέση καταγράφουν και αξιολογήσεις του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, το οποίο μόλις πέρυσι, διαπίστωσε ότι ο «παραδοσιακός τραπεζικός τομέας της χώρας είναι σημαντικά λιγότερο ευάλωτος στο ξέπλυμα χρήματος από ό,τι πριν από λίγα χρόνια». Ο κ. Λετυμπιώτης σημείωσε τέλος πως το 2021 μόνο το 4% του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου ήταν εκτεθειμένο σε ρωσικές καταθέσεις.
Ο Αναστασιάδης και η δεκαετία του
Στην έρευνα του ICIJ γίνεται εκτεταμένη αναφορά στον τέως Πρόεδρι της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη λέγοντας πως πρόκειται για έναν δικηγόρο του οποίου το γραφείο προσέλκυε Ρώσους πελάτες, πολύ πριν ο ίδιος εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 2013. Γίνεται επίκληση παλαιότερης έρευνας (2019) του OCCRP, σύμφωνα με την οποία συνεταίροι του Νίκου Αναστασιάδη υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι της εταιρείες κέλυφος που συνδέονται με τεράστιες ύποπτες επιχειρήσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονται με συμμάχους του Πούτιν.
Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ως προέδρου, ο Νίκος Αναστασιάδης μεταβίβασε τις μετοχές του στις θυγατέρες του και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν και εξασφάλισε συμφωνίες που προωθούν στενότερους οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς Κύπρου – Ρωσίας.
PwC και ολιγάρχες
Η έρευνα, κατά το ICIJ αποκαλύπτει, πως ο παγκόσμιος λογιστικός κολοσσός PwC, έθεσε το γραφείο του στην Κύπρο και τους 1.100 υπαλλήλους του, στην υπηρεσία των ανθρώπων του Πούτιν εν μέσω της αιματηρής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η έρευνα εξηγεί πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομήχανους της Ρωσίας, να μεταβιβάσει περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να αποφύγει τις κυρώσεις της ΕΕ.
Το Κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών είναι ενήμερο για τις μεταβιβάσεις των μετοχών και διεξάγεται ποινική έρευνα, δήλωσε στο ICIJ αξιωματούχος του υπουργείου.
«Όλες οι πληροφορίες και οι κανονιστικές ειδοποιήσεις σχετικά με τη μεταβίβαση μετοχών αποκαλύφθηκαν δεόντως στις αρμόδιες αρχές και δημοσιοποιήθηκαν στον βαθμό που απαιτείται από το νόμο», ανέφερε σε γραπτή δήλωση η εκπρόσωπος του Mordashov, Anastasia Mishanina. «Ούτε μια φορά στη μακρόχρονη καριέρα του ο κ. Mordashov, ή οποιαδήποτε από τις εταιρείες που διευθύνει, δεν παραβίασε οποιονδήποτε νόμο, είτε στην Ευρώπη, είτε στη Ρωσία, είτε σε οποιαδήποτε άλλη δικαιοδοσία».
Περίπου την ίδια περίοδο, η PwC Κύπρου φέρεται να βοήθησε στη μεταφορά άλλων 100 εκατομμυρίων δολαρίων για ένα ζευγάρι Ρώσων ολιγαρχών τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο ενέταξε σε λίστα της ρωσικής ελίτ που θα βοηθούσε τον Πούτιν να χρηματοδοτήσει την εισβολή στην Ουκρανία.
Το ICIJ υποστηρίζει πως διαπίστωσε ότι η PwC Κύπρου συνεργάστηκε με τουλάχιστον 12 από τους 25 Ρώσους που υπόκεινται ήδη σε κυρώσεις από τις δυτικές κυβερνήσεις ή την Ουκρανία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014 και τον πόλεμο στο Ντονμπάς. Σημειώνεται πως η PwC χρειάστηκε λίγους μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 για να ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει τη Ρωσία και να διατάξει τις θυγατρικές της να σταματήσουν να εργάζονται για πελάτες που υπόκεινται σε κυρώσεις. «Οποιαδήποτε κύρωση σε συγκεκριμένες ρωσικές οντότητες ή άτομα που επιβάλλεται οπουδήποτε στον κόσμο θα εφαρμοστεί παντού στον κόσμο», ανέφερε η PwC στον ιστότοπό της.
Αμέσως μετά εταίροι της PwC Κύπρου εγκατέλειψαν την εταιρεία για να δημιουργήσουν μια νέα και ανέλαβαν επίσης τη διοίκηση εταιρειών που ελέγχονται από το ζευγάρι των ολιγαρχών που το Ηνωμένο Βασίλειο είχε περιλάβει σε λίστα με τους χρηματοδότες του Πούτιν. Η εταιρεία, κατά το ICIJ ονομάζεται Kiteserve, και συστεγάζεται στο ίδιο κτίριο με τα γραφεία της PwC στη Λεμεσό. Η Kiteserve διέκοψε τους δεσμούς μόνο αφού το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε κυρώσεις στο ζευγάρι των Ρώσων πέρυσι.
Χριστοδουλίδης: Πάνω από όλα το όνομα της Κύπρου
Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης κληθείς να σχολιάσει τα ευρήματα της έρευνας του ICIJ ανέφερε ότι όλα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας θα διερευνηθούν και μάλιστα με χρονικό ορίζοντα, τονίζοντας πως «κανείς μα κανείς δεν είναι υπεράνω της φήμης της χώρας μας».
Σε διευκρινιστική ερώτηση σε σχέση με τον χρονικό ορίζοντα διερεύνησης ο προέδρος Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε πως «θα πρέπει να τελειώνουμε με αυτό το θέμα», και σημείωσε ότι «η φήμη της χώρας μας, η αξιοπιστία της χώρας μας είναι καθοριστικής σημασίας μέσα στην προσπάθεια του συνόλου του κυπριακού λαού, έτσι ώστε να έχουμε μια ισχυρή και ανθεκτική οικονομία που θα μας επιτρέπει να έχουμε μια στοχευμένη κοινωνική πολιτική, και μια ισχυρή οικονομία που θα μας επιτρέπει να επενδύουμε στους τομείς της Υγείας, της Παιδείας και άλλους τομείς».
«Άρα, φυσικά είναι ένα θέμα που είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητες μας», συμπλήρωσε.
Επανέλαβε, ακόμη, για πολλοστή φορά, όπως ο ίδιος είπε, ότι «κανείς δεν μπορεί να είναι και δεν είναι πάνω από το όνομα και τη φήμη της χώρας μας και ότι όλα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας θα διερευνηθούν».
Οι υπόγειες συμφωνίες του Αμπράμοβιτς
Η εφημερίδα Guardian αποκάλυψε πως ένας εκ των ανθρώπων που λειτούργησαν στο παρασκήνιο για να προστατεύσουν την περιουσία τους ήταν και ο άλλοτε ιδιοκτήτης της Τσέλσι, Ρόμαν Αμπράμοβιτς.
«Φέρονται να δόθηκαν δεκάδες εκατομμύρια σε υπεράκτιες πληρωμές που πραγματοποίησε ο Ρομάν Αμπράμοβιτς κατά τη διάρκεια της ιδιοκτησίας του ποδοσφαιρικού συλλόγου Τσέλσι σε πράκτορες, σκάουτς και στελέχη συλλόγων που μπορεί να παραβίασαν τους αυστηρούς κανόνες ποδοσφαίρου» επισημαίνεται ειδικότερα.
«Αδιευκρίνιστες συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και τον υπερ-πράκτορα Πίνι Ζαχάβι να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών υπό αμφιλεγόμενες συμφωνίες ιδιοκτησίας τρίτων», αναφέρεται δε στο σχετικό δημοσίευμα.