Σχέδιο ύψους 3 δισ. ευρώ για την απολιγνιτοποίηση της Βόρειας Μακεδονίας

Σχέδιο ύψους 3 δισ. ευρώ για την απεξάρτηση της Βόρειας Μακεδονίας από την ηλεκτροπαραγωγή με καύση άνθρακα στηρίζει ομάδα διεθνών δανειστών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπως αποκάλυψε μιλώντας στο Reuters η επικεφαλής της EBRD.

Η συμφωνία, η οποία αναμένεται να ανακοινωθεί στις συνομιλίες για το κλίμα στο πλαίσιο της COP28 στο Ντουμπάι, που αρχίζουν στις 30 Νοεμβρίου, θα καθορίζει ένα σχέδιο για το κλείσιμο των δύο σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα της χώρας και την αντικατάστασή τους με 1,7 γιγαβάτ ανανεώσιμης ενέργειας.

«Ο άνθρακας στη Βόρεια Μακεδονία αντιπροσωπεύει το 40% της πηγής ενέργειας, οπότε είναι πολύ μεγάλη, πολύ σημαντική [εξέλιξη]», δήλωσε στο Reuters η πρόεδρος της EBRD Odile Renaud-Basso.

«Είναι ένα παράδειγμα από αυτά που θα θέλαμε να παρουσιάσουμε στο COP, [να παρουσιάσουμε] αυτή την προσέγγιση και τι μπορεί να προσφέρει, καθώς και τη δέσμευση της χώρας».

View this post on Instagram

A post shared by Καλλιόπη Βέττα (@kalliopi_vetta)

Ενεργειακή μετάβαση

Το σχέδιο που ονομάστηκε «Επενδυτικό Πρόγραμμα Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης» και ακολουθεί παρόμοιες προσπάθειες για την ταχύτερη απόσυρση ανθρακικών μονάδων στη Νότια Αφρική, την Ινδονησία, το Βιετνάμ και τη Σενεγάλη, με την υποστήριξη κυβερνήσεων, δημόσιων τραπεζών και ιδιωτών επενδυτών.

Το ύψος της χρηματοδότησης, που αντιστοιχεί σε 1.500 ευρώ για κάθε έναν από τα 2 εκατομμύρια κατοίκους της βαλκανικής χώρας – υπογραμμίζει τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν πολλές μικρές ή χαμηλού εισοδήματος χώρες στη χρηματοδότηση της μετάβασης σε καθαρότερη ενέργεια. Τα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισαν το 2018 την πρωτεύουσα της Βόρειας Μακεδονίας, τα Σκόπια, την πόλη με την υψηλότερη ρύπανση στην Ευρώπη. Η χώρα εργάζεται εδώ και χρόνια για να απομακρυνθεί από τον άνθρακα. Αλλά το 2021, άνοιξε ξανά τον αδρανή σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα REK Oslomej για να μειώσει τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με το Reuters και οι δύο σταθμοί της με καύση άνθρακα είναι γερασμένοι, απαρχαιωμένοι και λειτουργούν με λιγνίτη, τον πιο ρυπογόνο τύπο άνθρακα.

Ο σχεδιασμός

Εκπρόσωπος των Ταμείων Επενδύσεων για το Κλίμα (CIF) της Παγκόσμιας Τράπεζας επιβεβαίωσε ότι η Βόρεια Μακεδονία διεκδικεί έως και 85 εκατ. δολάρια σε χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους και δήλωσε ότι το επενδυτικό σχέδιο, συμπεριλαμβανομένου του συγκεκριμένου χρηματικού ποσού, θα υποβληθεί στο διοικητικό όργανο του CIF για έγκριση στις αρχές του επόμενου έτους.

Η Βόρεια Μακεδονία προσχώρησε στη Συμμαχία Powering Past Coal, μια ομάδα χωρών που δεσμεύονται να καταργήσουν σταδιακά την ηλεκτροπαραγωγή με καύση άνθρακα, το 2021. Αφού αρχικά είχε θέσει ως στόχο για την απανθρακοποίηση το 2027, τον περασμένο Ιανουάριο μετέθεσε το εν λόγω ορόσημο για το 2030.

Η καθυστέρηση αυτή, καθώς και τα σχέδια για το άνοιγμα δύο νέων ανθρακωρυχείων εν μέσω ανησυχιών για την ενεργειακή ασφάλεια που προκλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αντανακλούν διεργασίες που έλαβαν χώρα και σε άλλη κράτη της ΕΕ την ίδια περίοδο.