Ο δύσκολος ενεργειακός χειμώνας της Ευρώπης

Τον περασμένο χειμώνα, οι Ευρωπαίοι αντιμετώπισαν υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας, καθώς η γηραιά ήπειρος προσπαθούσε να απεξαρτηθεί γρήγορα από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αλλά τώρα ένας δεύτερος πόλεμος πρόκειται να διαταράξει την αγορά ενέργειας. Ο ένας πόλεμος διεξάγεται στην επικράτειά της στον βορρά, ενώ ο άλλος, στο νότο, κινδυνεύει να επεκταθεί και πέραν της Γάζας.

Η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς απειλεί να διαταράξει τις σχέσεις μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής και να εμπλέξει ακόμη και το Ιράν σε άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ και τους δυτικούς εταίρους του.

Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν πως η προετοιμασία που έχει γίνει είναι επαρκής. Η Eσθονή επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον επιμένει ότι η Ευρώπη είναι «εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τη στενότητα της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και ντίζελ». Στις Βρυξέλλες, λέει, οι αξιωματούχοι έχουν διδαχθεί από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και εργάζονται για να οικοδομήσουν «μια κατανόηση όλων των τρωτών μας σημείων για την καλύτερη αντιμετώπισή τους και για το πώς μπορούμε να είμαστε προετοιμασμένοι για τυχόν περιστατικά ή έκτακτες ανάγκες».

Οι ανησυχίες δεν αφορούν μόνο την ενεργειακή αυτάρκεια, αλλά και την κατάσταση εντός της ΕΕ. Η φιλοδοξία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να εξελιχθεί η ΕΕ σε “γεωπολιτική” υπερδύναμη δοκιμάζεται από αυτές τις δύο συγκρούσεις, οι οποίες δοκιμάζουν τα όρια της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Και αυτό δεν αφορά μόνο την Ουκρανία ή το Ισραήλ και τη Γάζα, αλλά και άλλες περιοχές έντασης, όπως η κατάσταση μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας, για να μην αναφέρουμε τη σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Θα είναι ένας δύσκολος διπλωματικός χειμώνας για την Ευρώπη.

Βέβαια, μια επανάληψη του 1973, όταν ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ που ξέσπασε μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του οδήγησε τις μεγάλες αραβικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, να απαγορεύσουν τις εξαγωγές προς τους συμμάχους του Ισραήλ, έχει μέχρι στιγμής αποφευχθεί. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν έχουν αναγνωρίσει την κυριαρχία του Ισραήλ στα πλαίσια των Αραβικών Συμφωνιών του 2020 και η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για παρόμοια αναγνώριση.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι χώρες μέλη μείωσαν την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά σχεδόν 20% μέχρι τον περασμένο χειμώνα, καθώς η βιομηχανία επιβράδυνε την παραγωγή και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έπαιξαν μεγαλύτερο ρόλο στην παραγωγή ενέργειας. Παρ’ όλα αυτά, η κατανάλωση αυξήθηκε τον Οκτώβριο για πρώτη φορά στη μεταπολεμική περίοδο, σημάδι ότι οι εταιρείες προσπαθούν να ανακτήσουν τη χαμένη παραγωγικότητα.

Ωστόσο, ενώ τα αποθέματα φυσικού αερίου του μπλοκ γεμίζουν περισσότερο από 99% νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα, οι τιμές παραμένουν υψηλές σε όλη την Ευρώπη σε σύγκριση με άλλες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι κινδυνεύουν περισσότερο από τις βραχυπρόθεσμες αυξήσεις του ενεργειακού κόστους, και αν οι λογαριασμοί γίνουν μη βιώσιμοι, η βιομηχανία θα μπορούσε να αναγκαστεί να επιβραδύνει και πάλι.

Ταυτόχρονα, ο χειμώνας της Ευρώπης διαφέρει από τα προηγούμενα χρόνια: σύμφωνα με τον Οργανισμό Copernicus της ΕΕ, τους τελευταίους τέσσερις μήνες καταγράφηκαν θερμοκρασίες ρεκόρ σε όλο τον κόσμο και ο περασμένος χειμώνας ήταν ο δεύτερος θερμότερος χειμώνας που έχει καταγραφεί ποτέ στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αυτό μπορεί να είναι καλά νέα για τις πηγές ορυκτών καυσίμων που είναι επιρρεπείς σε συγκρούσεις βραχυπρόθεσμα, αλλά δυσάρεστα νέα για σχεδόν όλους τους άλλους.