Βαρύ είναι το κόστος που καλούνται να καταβάλλουν τα νοικοκυριά για τη στέγασή στην Ελλάδα

Βαρύ είναι το κόστος που καλούνται να καταβάλλουν τα νοικοκυριά για τη στέγασή τους στη χώρα μας.

Όπως προκύπτει από την τελευταία Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδας (Νοέμβριος 2023), το ποσοστό του εισοδήματος που ξοδεύουν οι Έλληνες για στέγαση είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε. και έφτασε το 2022 στο 34,2% (ακολουθεί η Ολλανδία, η Δανία και η Γερμανία), όταν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ξοδεύουν κατά μέσο όρο το 19,9%.

Σύμφωνα με την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, η Ελλάδα κατατάσσεται στη δυσμενέστερη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης σε ό,τι αφορά το κόστος στέγασης.

Πιο συγκεκριμένα, το κόστος στέγασης ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε 34,2% για το 2022, έναντι 19,9% κατά μέσο όρο για την Ευρώπη των 27. Ομοίως, ο δείκτης υπερβολικής επιβάρυνσης λόγω κόστους στέγασης λαμβάνει για την Ελλάδα την υψηλότερη τιμή μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ, καθώς για το έτος 2022 το 27% του πληθυσμού της χώρας επωμίστηκε κόστος στέγασης που αναλογούσε σε ποσοστό άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του, όταν το αντίστοιχο ποσοστό πληθυσμού στη ζώνη του ευρώ διαμορφώθηκε σε 9,4%.

Αύξηση 5,9% στα ενοίκια Σημαντική αύξηση κατά μέσο όρο 5,9% σημειώνουν το 2023 τα ενοίκια κατοικιών σε ολόκληρη την επικράτεια, σε σύγκριση με το περασμένο έτος, επιβεβαιώνοντας τις αρχικές εκτιμήσεις ότι κατά την τρέχουσα χρονιά, η αγορά των ακινήτων θα συνεχίσει να κινείται ανοδικά σε όλα τα επίπεδα.

Με βάση τα στοιχεία ολοκληρωμένων συναλλαγών που έχουν πραγματοποιηθεί από τα γραφεία του δικτύου της RE/MAX Ελλάς, τα μισθώματα κατοικιών στην Αττική παρουσίασαν αύξηση κατά 5,3%, ενώ στη Θεσσαλονίκη παρατηρείται άνοδος των ενοικίων κατά 6,2% και στην περιφέρεια κατά 4,6%.

H αυξητική τάση συνδέεται ξεκάθαρα με την περιορισμένη προσφορά νεόδμητων κατοικιών προς ενοικίαση, την αύξηση των επενδυτικών ροών, την άνοδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης για ακόμα μια χρονιά και την έλλειψη ποιοτικών επιλογών σε μεταχειρισμένα ακίνητα. Σε όλους τους παραπάνω παράγοντες, αν προστεθεί και η δυσκολία έκδοσης στεγαστικών δανείων με ευνοϊκούς όρους, τότε δικαιολογείται απόλυτα η συνακόλουθη ζήτηση να ξεπερνάει κατά πολύ την υφιστάμενη προσφορά.

Την ίδια στιγμή, από τα στοιχεία της έρευνας της RE/MAX Ελλάς, προκύπτει πως οι περισσότεροι ενοικιαστές επέλεξαν κατοικίες ηλικίας 16 έως 20 ετών, ενώ στην περιφέρεια το ενδιαφέρον στρέφεται σε ακίνητα μικρότερης επιφάνειας.

Σε κάθε περίπτωση οι τιμές των ενοικίων διαφοροποιούνται ανάλογα με την περιοχή αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του κάθε ακινήτου, με σημαντικότερους παράγοντες το αν μία κατοικία είναι ανακαινισμένη ή όχι, αν διαθέτει ασανσέρ, θέρμανση φυσικού αερίου, πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς κ.τ.λ.

Γιατί αυξήθηκαν τα ενοίκια Η σωρευτική αύξηση των ενοικίων από το 2018 έως και το 2022 κυμάνθηκε από 37,2% έως και 42,1% αν αφορά κατοικία κατάλληλη για οικογένεια. Υψηλότερες αυξήσεις καταγράφονται κυρίως σε μικρότερα ακίνητα, κατάλληλα για φοιτητές. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία, οι ζητούμενες τιμές μίσθωσης φοιτητικής κατοικίας αυξήθηκαν κατά 53% στην Αθήνα και στην Πάτρα, όπου καταγράφεται η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση, 49,23%.

Ένας βασικός λόγος της ραγδαίας αύξησης των ενοικίων είναι η συσσώρευση πολλών ετών της υποαπόδοσης των κατοικιών, που οδήγησε πολλούς ιδιοκτήτες στην απότομη αύξηση των ζητούμενων ενοικίων, προκειμένου να περιορίσουν τις ζημίες των χρόνων της οικονομικής κρίσης.

Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι τράπεζες, οι οποίες από το 2009 και μετά έπαψαν να χρηματοδοτούν την αγορά κατοικιών με αποτέλεσμα να σταματήσει κάθε οικοδομική δραστηριότητα, ενώ η ζήτηση παρέμενε σταθερή.

Παράλληλα, τα τραπεζικά ιδρύματα πλέον, για τη χορήγηση στεγαστικού δανείου, ζητούν το 25%-30% της αξίας του ακινήτου ως ίδια συμμετοχή από τον δανειολήπτη, τη στιγμή που εν μέσω μνημονιακών χρόνων ελάχιστοι κατάφεραν να αποταμιεύσουν ποσά της τάξεως των 40.000-50.000 ευρώ (για αγορά ακινήτου αξίας 160.000 ευρώ).

Σύμφωνα με την ΤτΕ, το α΄ εξάμηνο 2023:

(α) Οι εκταμιεύσεις δανείων με εξασφάλιση οικιστικά ακίνητα διαμορφώθηκαν σε 507,8 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 1,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ωστόσο, παραμένουν χαμηλές τόσο ως απόλυτο μέγεθος όσο και σε σύγκριση με τo επίπεδο προ της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

(β) Η αύξηση των εκταμιεύσεων δεν συνοδεύτηκε από χαλάρωση των πιστοδοτικών κριτηρίων.

Οι συνολικές εκταμιεύσεις δανείων με εξασφάλιση οικιστικά ακίνητα ανήλθαν σε 241,5 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 10,7% σε σχέση με το β΄ τρίμηνο 2022, και υπεγράφησαν 3.097 νέες δανειακές συμβάσεις. Το β΄ τρίμηνο 2023 η μέση εκταμίευση δανείου ανήλθε σε 78,0 χιλ. ευρώ. Το μερίδιο αγοράς των τεσσάρων σημαντικών πιστωτικών ιδρυμάτων όσον αφορά τις εκταμιεύσεις δανείων με εξασφάλιση οικιστικά ακίνητα ανήλθε σε 91,5%.

Τέλος, σημαντικό ρόλο στην αύξηση των ενοικιών έπαιξε και η μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας τα χρόνια της κρίσης στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι επενδύσεις για την ανέγερση νέων κατοικιών στην Ελλάδα κατέγραψαν συνολική πτώση της τάξεως του 95% το διάστημα από το 2007 μέχρι το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2016, ενώ η πτώση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας την περίοδο από το 2005 έως το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016 άγγιξε το 93%. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες σε αυτό το διάστημα ως ποσοστό του ΑΕΠ, μειώθηκαν από το 10,8% το 2007 σε 0,8% το 2015.