40 χρόνια Αρχέλων: Παράδειγμα ευθύνης στην προστασία της θαλάσσιας πανίδας
ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ 11 '
Πηγή Φωτογραφίας: ZANTETIMES.GR
Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 ο φυσικός Δημήτρης Μαργαριτούλης κάνει διακοπές με την σύζυγο του ‘Αννα και τα παιδιά τους στη Ζάκυνθο. Είναι η στιγμή που ανακαλύπτουν δίπλα στις ομπρέλες, τις ψάθες και τις πετσέτες τους, έναν ζωντανό θησαυρό: Φωλιές από χελώνες. Είναι η στιγμή που γεννιέται μια από τις πιο τολμηρές ιδέες (για εκείνη την εποχή στην Ελλάδα) προστασίας θαλάσσιου είδους που παρότι πέρασε από 40 κύματα, φτάνει σήμερα να συμπληρώνει 40 χρόνια ζωής.
Η αρχή των… πάντων Ο αγώνας του φυσικού Μαργαριτούλη να ‘στρατολογήσει’ νεαρούς βιολόγους που αποφοιτούσαν από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για να περιφρουρήσουν τις περιοχές ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας στην Ελλάδα δεν άργησε να βρει ανταπόκριση στο νεανικό ενθουσιασμό και σε ανθρώπους που ο ίδιος σήμερα αποκαλεί ήρωες: «Οι πρώτοι εθελοντές μας ζούσαν σαν Ροβινσώνες, έμεναν στην ερημιές, χωρίς καμιά δυνατότητα να επικοινωνούν με εμένα ή μεταξύ τους και τα βράδια έχοντας τσακάλια να ουρλιάζουν στους από πάνω λόφους. Ήταν άνθρωποι που έκαναν τρομερή δουλειά και ο Σύλλογος δεν θα υπήρχε χωρίς αυτούς. Άνθρωποι που έχουν πλέον διαπρέψει σε ερευνητικά κέντρα και άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις» εξηγεί σήμερα με συγκίνηση ο κ. Μαργαριτούλης, βλέποντας το προσωπικό του όραμα να έχει συσπειρώσει μερικές χιλιάδες ανθρώπων στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Βλέποντας πως ο «Αρχέλων» έχει πια γίνει το σήμα κατατεθέν για την διάσωση της careta και την προστασία του υδάτινου σπιτιού της, του μεσογειακού κόλπου.
Ενδιαμέσως, χρειάστηκε τιτάνια προσπάθεια και κάποιοι φωτισμένοι σύμμαχοι ακόμα και στο σημείο εκκίνησης – το νησί της Ζακύνθου – που από τότε δεχόταν τεράστια πίεση για τουριστική ανάπτυξη. Στο πλευρό του νεογέννητου Αρχέλων στάθηκε η παλαιότερη περιβαλλοντική οργάνωση της χώρας, η Ελληνική Εταιρεία Προστασία της Φύσης, η WWF International και αργότερα το ελληνικό της γραφείο WWF Ελλάς (με δική τους χορηγία αγοράστηκαν εκτάσεις παραλιών ωοτοκίας στο νησί), η Νίκη Γουλανδρή, ιδρύτρια του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας – μαζί με τον σύζυγο της Άγγελο Γουλανδρή – και ο πρώτος διορατικός υπουργός Περιβάλλοντος που γνώρισε η χώρα, ο Αντώνης Τρίτσης. Ο Δημήτρης Μαργαριτούλης θυμάται ακόμα τη συνάντηση μαζί του, όπου του υπέδειξε στο ζακυνθινό χάρτη τα σημεία ωοτοκίας της careta και ο ίδιος, με ένα μαρκαδόρο στο χέρι απομόνωσε το μισό νησί ως χώρο προστασίας.
Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς πως ο «Αρχέλων» διένυσε τέσσερις δεκαετίες δράσης πεδίου – όχι μόνο στη Ζάκυνθο μα και στη συνέχεια σε όλη την Κυπαρισσιακή ακτογραμμή, στο Λακωνικό κόλπο και στην Κρήτη – χιλιάδων επεμβάσεων σε διασώσεις και περιθάλψεις χελωνών, καλλιέργειας πνεύματος εθελοντισμού (στην Ελλάδα μα και σε τουρίστες που έρχονταν εδώ από όλο τον κόσμο) κι ενός πρωτοπόρου (τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του) εκπαιδευτικού προγράμματος που έθετε την χελώνα ως ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και υπό προστασία άγρια ζώα της ελληνικής πανίδας στην συλλογική συνείδηση. Στα 40 χρόνια παρουσίας της, έχοντας αξιοποιήσει κονδύλια του Πράσινου Ταμείου μόνο από το 2017 και μετά – γεγονός που σημαίνει πως το κόστος του έργου της στηριζόταν αποκλειστικά σε δωρεές και εθελοντισμό – καλύφθηκε από νομικό πλαίσιο μόλις πριν μερικά χρόνια επί υφυπουργίας Περιβάλλοντος του Γιώργου Αμυρά.
Η περίπτωση του «Αρχέλων» είναι ένα σοβαρό παράδειγμα για την αποτελεσματικότητα μιας σοβαρής εθελοντικής επιστημονικής προσπάθειας, αφού τα προγράμματα δράσης στην Ζάκυνθο και την Κυπαρισία είναι – όπως υπενθυμίζει ο κ. Αράπης – ένα από τα μακροβιότερα παγκοσμίως ενώ το Κέντρο Διάσωσης που έχει δημιουργηθεί στη Γλυφάδα είναι το μεγαλύτερο νοσοκομείο για την χελώνα careta στη Μεσόγειο. Ο Αρχέλων επιβλέπει, προστατεύει και καλλιεργεί την ενσυναίσθηση της προστασίας και στην κοινότητα σε 100 χιλιόμετρα ακτών ωοτοκίας στην Ελλάδα βοηθώντας στην απελευθέρωση έως και 55.000 νεογέννητων χελώνων στη θάλασσα κατά τις πιο «γόνιμες» χρονιές. «Ο Αρχέλων είναι η απόδειξη πως μια μικρή προσπάθεια κατάφερε να εξελιχθεί σε κομμάτι συλλογικής ευθύνης».
Στα 40 χρόνια έργου, από το 1983 μέχρι σήμερα, πολλές φωτογραφίες και βίντεο μπορούν να αντληθούν από το αρχείο του ως απόδειξη της καθοριστικής συμβολής του στην ζωή της careta στη Μεσόγειο· αλλά οι ανθρώπινοι διάδρομοι που προστατεύουν τα χελωνάκια να βρουν ασφαλή δρόμο προς τη θάλασσα και οι εικόνες επανένταξης τραυματισμένων χελωνών στο φυσικό τους περιβάλλον είναι ο λόγος για να συνειδητοποιήσει κανείς πως η προστασία της άγριας ζωής – και εν προκειμένω της θαλάσσιας – δεν είναι μόνο σκοπός ζωής κάποιων ‘καλών’ εθελοντών αλλά υποχρέωση όλων μας.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο
Το σχόλιο σας