Σκληρή προειδοποίηση Bundesbank για τα επιτόκια της ΕΚΤ

Σκληρή προειδοποίηση απεύθυνε ο επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας (Bundesbank), Χόακιμ Νάγκελ μιλώντας στο Forum Analysis στο Μιλάνο, σε σχέση με τις συνέπειες, τις οποίες θα είχε στην ευρωπαϊκή οικονομία μία ενδεχόμενη νέα μείωσης των επιτοκίων από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Συγκεκριμένα, ο Νάγκελ επισήμανε πως “η πρόωρη χαλάρωση θα μπορούσε να αποδειχθεί λάθος, καθώς ο πληθωρισμός θα μπορούσε να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα ή ακόμη και να αρχίσει να επιταχύνεται εκ νέου. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να σφίξουμε τη νομισματική πολιτική για άλλη μια φορά, και ο αποδυναμωτικός αντίκτυπος στην οικονομία θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερος από ό,τι θα ήταν διαφορετικά”.

Μ΄άλλα λόγια, ο πρόεδρος της Bundesbank λέει πως σε περίπτωση που πρέπει η ΕΚΤ και πάλι να μειώσει τα επιτόκια προεκιμε΄νου να κατεβάσει τον πληθωρισμό, η αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής οικονομίας θα είναι ακόμη μεγαλύτερη σε σύγκριση με την περίπτωση που δεν έπρεπε η ΕΚΤ να μειώσει και πάλι να μειώσει τα επιτόκια. “Έρευνες σχετικά με προηγούμενα επεισόδια πληθωρισμού έχουν δείξει ότι ορισμένες χώρες πράγματι πανηγύρισαν πρόωρα”, συμπλήρωσε ο ίδιος.

Στην αρχή της ομιλίας του ο Νάγκελ δήλωσε πως “όταν έγινε φανερό ότι η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα παροδικών σοκ που προκάλεσαν την αύξηση του κόστους, υπήρξε συμφωνία μεταξύ των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ ότι χρειαζόταν αποφασιστική δράση. Και τα καταφέραμε. Το Ευρωσύστημα ανταποκρίθηκε με την πιο απότομη σύσφιξη της πολιτικής του στην ιστορία του. Ο ίδιος επισήμανε πως “η κύρια επίδραση αυτής της σύσφιξης της πολιτικής στον πληθωρισμό δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί” και για αυτό “είμαστε αποφασισμένοι να διατηρήσουμε την πορεία μας και να πετύχουμε τον στόχο μας για σταθερότητα των τιμών”.

Ο επικεφαλής της Bundesbank έκανε μία μικρή αναδρομή για το πως φτάσαμε εδώ: “Πίσω στον Ιούνιο του 2022, ίσως συζητούσαμε αν θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει καθόλου αύξηση των επιτοκίων. Τώρα, μετά από δέκα αυξήσεις στη σειρά, θα μπορούσαμε αντ’ αυτού να συζητάμε αν τελειώσαμε με αυτές. Με άλλα λόγια, πολλά έχουν συμβεί από τότε. Επιτρέψτε μου να ρίξω μια πιο προσεκτική ματιά. Μετά από πολλά χρόνια σταθερά χαμηλού πληθωρισμού, ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ άρχισε να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς κατά τη διάρκεια του 2021. Τον Ιούλιο του 2021 έφτασε το 2,2% και έτσι ξεπέρασε τον μεσοπρόθεσμο στόχο μας. Μέχρι το τέλος του 2021, ο πληθωρισμός είχε ήδη φτάσει το 5%.

Εκείνη την εποχή, πολλοί εμπειρογνώμονες εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι η άνοδος του πληθωρισμού ήταν μόνο παροδική – αποτέλεσμα έκτακτων εξελίξεων που σχετίζονταν με την πανδημία COVID-19- και ότι σύντομα θα εξαφανιζόταν. Οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού και οι αλλαγές στη σύνθεση της ζήτησης θεωρούνταν προσωρινού χαρακτήρα.

Οι προσδοκίες για ταχεία πτώση υποστηρίχθηκαν επίσης από τις προβλέψεις. Αποδείχθηκε, ωστόσο, ότι οι προβλέψεις υποεκτίμησαν επανειλημμένα την τάση του πληθωρισμού. Ακόμη και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όταν οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων εκτινάχθηκαν στα ύψη, ορισμένοι υποστήριξαν ότι η νομισματική πολιτική δεν θα έπρεπε να ανταποκριθεί στην αύξηση του πληθωρισμού, καθώς αυτή οφειλόταν κυρίως σε σοκ από την πλευρά της προσφοράς”.

“Όμως, στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, συμφωνήσαμε ότι η νομισματική πολιτική έπρεπε να δράσει. Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο αυξημένου πληθωρισμού, βλέπαμε ότι υπήρχε σημαντικός κίνδυνος ο υψηλός πληθωρισμός να παγιωθεί”, τόνισε ο ίδιος.

“Ως εκ τούτου, το Διοικητικό Συμβούλιο άρχισε να σφίγγει τη νομισματική του πολιτική. Πριν αρχίσουμε να αυξάνουμε τα επιτόκια, σταματήσαμε να αγοράζουμε πρόσθετα περιουσιακά στοιχεία. Αυτή η αλληλουχία των γεγονότων ήταν σύμφωνη με την εμπροσθοβαρή καθοδήγηση του Διοικητικού Συμβουλίου.

Επιπλέον, εγκρίναμε το μέσο προστασίας της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument – TPI) ως εργαλείο για τη στήριξη της αποτελεσματικής μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής με αυστηρές προϋποθέσεις. Θα ενεργοποιούσαμε το ΤPI μόνο εάν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αποκλίνουν υπερβολικά, χωρίς θεμελιώδη αιτιολόγηση, και εάν αυτό θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα των τιμών. Από τον Ιούλιο του 2022 έχουμε αυξήσει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 450 μονάδες βάσης. Επιπλέον, έχουμε αρχίσει να μειώνουμε τον ισολογισμό μας.

Έχουμε σταδιακά καταργήσει την επανεπένδυση των περιουσιακών στοιχείων που λήγουν στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Και έχουμε αναπροσαρμόσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO III).

Τους τελευταίους δώδεκα μήνες, ο όγκος του ισολογισμού μας μειώθηκε κατά 1,7 τρισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο. Παρ’ όλα αυτά, θα χρειαστούν ακόμη πολλά χρόνια για να επανέλθει ο ισολογισμός σε ένα μέγεθος που να ανταποκρίνεται σε κανονικές εποχές.

Όσον αφορά τα βασικά επιτόκια, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θεωρεί επί του παρόντος ότι βρίσκονται σε επίπεδα που θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στον στόχο μας, υπό την προϋπόθεση ότι τα επίπεδα αυτά θα διατηρηθούν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές αν αυτός ο κύκλος ανόδου έχει πλέον τελειώσει. Αυτή η ακολουθία αυξήσεων των επιτοκίων ήταν η μεγαλύτερη και πιο απότομη στην ιστορία του ενιαίου νομίσματος. Είναι, λοιπόν, ακόμη πιο ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το τραπεζικό σύστημα της ζώνης του ευρώ έχει αντιμετωπίσει καλά τη στροφή των επιτοκίων μέχρι στιγμής. Οι εποπτικές και ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση έχουν σίγουρα συμβάλλει σε αυτό. Έχουν αυξήσει την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

Ελπίζουμε ότι η συμφωνηθείσα μεταρρύθμιση της συνθήκης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα επικυρωθεί σύντομα από όλα τα κράτη μέλη. Η μεταρρύθμιση θα προσδώσει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας μια νέα λειτουργία ως δημοσιονομικό στήριγμα για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (Single Resolution Fund) και, ως εκ τούτου, θα βελτιώσει το πλαίσιο διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων.