Σήμερα, σύμφωνα με το εορτολόγιο, έχουν γιορτή οι:
Ανδρέας, Αντρέας, Ανδρίκος, Αντρίκος, Ανδριάνα, Ανδρούλα, Ανδριανή, Άντρια
Άγιος Ανδρέας ο Απόστολος, ο Πρωτόκλητος
Ο Ανδρέας (ή Ανδρεύς ή Ανδρείας) ήταν αδελφός του Σίμωνα Πέτρου και ένας από τους δώδεκα Αποστόλους του Χριστού. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ήταν ο πρώτος που κλήθηκε από τον Χριστό να γίνει Απόστολος, γι’ αυτό και στην ορθόδοξη παράδοση συχνά αποκαλείται «Πρωτόκλητος».
Η Καινή Διαθήκη δεν δίνει πολλές πληροφορίες για το πρόσωπό του, ενώ οι σχετικές παραδόσεις και θρύλοι πολλαπλασιάζονται από τον 3ο αιώνα και ιδιαίτερα κατά τον 8ο και 9ο αιώνα. Κατά την ορθόδοξη παράδοση, θεωρείται ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου (μετέπειτα Κωνσταντινούπολης) και οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως διάδοχοί του.
Σήμερα, σύμφωνα με το εορτολόγιο, έχουν γιορτή οι:
Ανδρέας, Αντρέας, Ανδρίκος, Αντρίκος, Ανδριάνα, Ανδρούλα, Ανδριανή, Άντρια Άγιος Ανδρέας ο Απόστολος, ο Πρωτόκλητος Ο Ανδρέας (ή Ανδρεύς ή Ανδρείας) ήταν αδελφός του Σίμωνα Πέτρου και ένας από τους δώδεκα Αποστόλους του Χριστού. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ήταν ο πρώτος που κλήθηκε από τον Χριστό να γίνει Απόστολος, γι’ αυτό και στην ορθόδοξη παράδοση συχνά αποκαλείται «Πρωτόκλητος».
Η Καινή Διαθήκη δεν δίνει πολλές πληροφορίες για το πρόσωπό του, ενώ οι σχετικές παραδόσεις και θρύλοι πολλαπλασιάζονται από τον 3ο αιώνα και ιδιαίτερα κατά τον 8ο και 9ο αιώνα. Κατά την ορθόδοξη παράδοση, θεωρείται ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου (μετέπειτα Κωνσταντινούπολης) και οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως διάδοχοί του.Ωστόσο στη Δύση αναπτύχθηκε μια παράδοση ότι ο Ανδρέας σταυρώθηκε σε έναν χιαστό σταυρό, της μορφής που ονομάζεται crux decussata, υποτίθεται κατόπιν αιτήματός του, καθώς θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο να σταυρωθεί στον ίδιο τύπο σταυρού με τον Ιησού. Πάντως η εικονογραφία του μαρτυρίου του Ανδρέα σε σταυρό σε σχήμα Χ δεν φαίνεται παγιώθηκε παρά στον ύστερο Μεσαίωνα.
Πολιούχος Πάτρας
Ο Απόστολος Ανδρέας είναι πολιούχος της Πάτρας.
Ο παλιός ναός του οικοδομήθηκε στο διάστημα 1836-1843 στη θέση όπου θεωρείται ότι μαρτύρησε. Δίπλα στον παλιό ναό είναι το πηγάδι του Αγίου Ανδρέα.
Ο νέος ναός εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1974 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ. Μπροστά και δεξιά του ναού, κοντά στο Άγιο Βήμα, βρίσκεται ο μαρμάρινος τάφος του Αποστόλου.
Οι δύο ναοί του πολιούχου της Πάτρας, Αγίου Ανδρέα, αποτελούν πανελλήνιο και πανορθόδοξο προσκύνημα.
Στη θέση του παλαιού ναού προϋπήρχε πηγή της Δήμητρας, στην οποία λειτουργούσε και μαντείο μόνο για αρρώστους, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.
Η περιοχή της μαντικής πηγής ήταν ο τόπος όπου δίδασκε ο Απόστολος Ανδρέας.
Σύμφωνα με την παράδοση, δίπλα σε αυτή την πηγή σταυρώθηκε.
Η λατρεία του συσχετίστηκε με τη λατρεία της θεάς Δήμητρας με διάφορους τρόπους.
Μια λατρευτική πρακτική ήταν η διανυκτέρευση στο ναό και η αναμονή για εμφάνιση του Αγίου σε όνειρο.
Πρόκειται για την αρχαία πρακτική της «κατ’ όναρ επιφανείας του θείου» (incubatio), η οποία εφαρμοζόταν και στη λατρεία της Δήμητρας, στην εορτή των Επιφανίων και συνεχίστηκε και στον χριστιανισμό. Πιστεύεται ότι με αυτή την λατρευτική παράδοση συνδέεται και η μαρτυρία σε επιγραφή που βρέθηκε στο Ασκληπιείο στην Αθήνα, το οποίο καταστράφηκε από τους Χριστιανούς περί το 485: η αρχαία λατρεία συνέχισε στην χριστιανική εκκλησία, αφιερωμένη σύμφωνα με επιγραφή στον άγιο Ανδρέα και η στοά όπου γινόταν η incubatio, η ιερή πηγή και το καταγώγειον διατηρήθηκαν. Ο Γρηγόριος Τουρώνης (538-594) αναφέρει ότι από τον τάφο του Αποστόλου Ανδρέα έβγαινε «μάννα» με τη μορφή αλεύρου και λάδι με ευχάριστο άρωμα.
Η ποσότητά τους αποκάλυπτε στους κατοίκους αν η συγκομιδή της χρονιάς θα ήταν καλή.
Επισημαίνει μάλιστα ότι το λάδι έτρεχε μέχρι το μέσον της εκκλησίας, μια πρώιμη αναφορά στο μύρο. Η σύνδεση της λατρείας του Ανδρέα με την θαυματουργή εμφάνιση αλεύρου φαίνεται ότι συνδυάζει δύο παραδόσεις:
α) του ρόλου του Ανδρέα στο θαύμα του πολλαπλασιασμού των άρτων και β) των λατρευτικών παραδόσεων της θεάς Δήμητρας, θεάς της γεωργίας, την λατρεία της οποίας διαδέχθηκε στη θέση του ιερού της η λατρεία του Ανδρέα. Είναι γνωστό ότι η Δήμητρα ήταν θεά του σίτου και της γεωργίας, ως θεά Εύνοστος λατρευόταν ως προστάτης των μύλων. Συνεπώς, στα τέλη του 6ου αιώνα η λατρεία του αγίου Ανδρέα στην Πάτρα είχε αφομοιώσει στοιχεία παλαιότερης λατρείας της θεάς Δήμητρας και η φήμη του ως θεραπευτή αγίου είχε πλατειά διάδοση. Η μαρτυρία του Γρηγορίου Τουρώνης είναι σημαντική, διότι επιβεβαιώνει έμμεσα την παράδοση ότι ο παραθαλάσσιος βυζαντινός ναός του Αγίου Ανδρέα ήταν κτισμένος στη θέση του ναού της θεάς Δήμητρας με την μαντική πηγή.