ΣΒΠΕ: Νέες ευκαιρίες στον κλάδο των πλαστικών από την κυκλική οικονομία

Ειδικότερα η Νέα Οικονομία των Πλαστικών προτείνει μια νέα προσέγγιση που αφορά την αποτελεσματική οικονομία των πλαστικών μετά τη χρήση τους και τη βελτίωση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης των υλικών, τη δραστική μείωση της διαρροής πλαστικών στο περιβάλλον, ιδίως στους ωκεανούς, την αποσύνδεση των πλαστικών από τις ορυκτές πρώτες ύλες με την ανάπτυξη και υιοθέτηση πρώτων υλών από ανανεώσιμες πηγές.

Με τον τρόπο αυτό ανοίγονται νέες ευκαιρίες για τον κλάδο των πλαστικών, με νέες χρήσεις. Τα πλαστικά υλικά θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή των ΑΠΕ, αφού θα χρησιμοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό στα μεγάλα υπεράκτια αιολικά πάρκα που προωθεί και η ελληνική κυβέρνηση για να κατασκευαστούν μέχρι το 2040. Όπως τονίζει ο ΣΒΠΕ, τα πλαστικά και η πλαστική συσκευασία αποτελούν αναπόσπαστο και σημαντικό μέρος της οικονομίας, είναι υλικό-κλειδί για διαφορετικούς κλάδους όπως η συσκευασία, οι κατασκευές, οι μεταφορές, η υγεία και τα ηλεκτρονικά και συνδυάζουν χαμηλό κόστος, ανθεκτικότητα και μικρό βάρος.

Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του ΣΒΠΕ, Βασίλης Γούναρης, στο συνέδριο Plastainability2023, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα «το γραμμικό μοντέλο αποδεικνύεται μη βιώσιμο σε βάθος χρόνου, ενώ η Κυκλική Οικονομία, που έχει τις λύσεις για το περιβάλλον και την αειφορία, δεν προχωρά στη χώρα μας με τον ρυθμό που θα έπρεπε. Απόδειξη οι χαμηλοί δείκτες ανακύκλωσης. Είμαστε μπροστά σε μια υπόθεση που απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών και η βιομηχανία πλαστικών επιθυμεί να συμβάλει αποφασιστικά. Το Συνέδριο Plastainability, που φέτος ξεκινά, θέλει να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο. Είναι η απόδειξη της αφοσίωσης του κλάδου μας να αποτελέσει μέρος της λύσης».

Οι επιχειρήσεις του κλάδου τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο ζητούν την παροχή κινήτρων για την επιτάχυνση των αναγκαίων επενδύσεων που θα διασφαλίσουν την ανακυκλωσιμότητα όλων των πλαστικών συσκευασιών, θα ωθήσουν την επαναχρησιμοποίηση των υλικών σε πολλές εφαρμογές και θα αυξήσουν το ανακυκλωμένο περιεχόμενο. Το 95% της ανακύκλωσης υλικών στη χώρα προέρχονται από τα συστήματα της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), ενώ τα ανακτώμενα πλαστικά (εκ των οποίων το 60% διατίθενται εντός Ελλάδας) πωλούνται σε υψηλές τιμές.

Πολύ σημαντικά βήματα το επόμενο διάστημα δρομολογούνται από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ). Όπως ανακοίνωσε η Δρ. Αλεξάνδρα Σοφία Τόγια, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Οργανισμού, μερικά από τα βήματα αφορούν το Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού για τα γεωργικά πλαστικά, την επαναξιολόγηση της ΚΥΑ για την πλαστική σακούλα και την Ειδική Σήμανση στις Βιοαποικοδομήσιμες σακούλες. Η κ. Τόγια έδωσε μια σειρά διευκρινίσεις για τη νομοθεσία, τα τέλη και τις εισφορές, ενώ ανέφερε ότι στην Ελλάδα το 2022 η κατανάλωση πλαστικής σακούλας ανά κάτοικο πήγε καλά και ανήλθε στον αριθμό 89 (με στόχο 90), ενώ χρειάζονται να γίνουν σοβαρά βήματα για να πιάσει η Ελλάδα το στόχο των 40 πλαστικών σακουλών ανά κάτοικο το 2025.

Συσκευασία, 190 κιλά αποβλήτων συσκευασίας παράγει ο κάθε Ευρωπαίος το χρόνο

Στο μεταξύ τους νέους κανόνες για τη διαχείριση των συσκευασιών ψήφισε πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι ευρωβουλευτές υπερψήφισαν την έκθεση, η οποία αποτελεί την εντολή του Κοινοβουλίου για διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις των κρατών μελών, με 426 ψήφους υπέρ, 125 κατά και 74 αποχές. Στόχος είναι οι λιγότερες περιττές συσκευασίες και απορρίμματα, αλλά και η απαγόρευση των «παντοτινών χημικών ουσιών» στις συσκευασίες τροφίμων (υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλικές ουσίες ή «PFAS» και της δισφαινόλης Α). Στόχος του Κοινοβουλίου είναι επίσης να αποσαφηνιστούν οι προϋποθέσεις για την επαναχρησιμοποίηση ή την επαναπλήρωση των συσκευασιών. Επιπλέον η νέα νομοθεσία απαιτεί όλες οι συσκευασίες να είναι ανακυκλώσιμες και να πληρούν αυστηρά κριτήρια που θα καθοριστούν μέσω των επακόλουθων κανόνων για την εφαρμογή της. Προβλέπονται ορισμένες προσωρινές εξαιρέσεις, για παράδειγμα για ξύλινες συσκευασίες τροφίμων και συσκευασίες από κερί.

Οι ευρωβουλευτές θέλουν οι χώρες της ΕΕ να διασφαλίσουν ότι το 90% των υλικών που περιέχονται στις συσκευασίες (πλαστικά, ξύλο, σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο, γυαλί, χαρτί και χαρτόνι) συλλέγονται ξεχωριστά έως το 2029. Όπως τονίζεται κάθε Ευρωπαίος παράγει περίπου 190 κιλά απορριμμάτων συσκευασίας κάθε χρόνο. Εκτός από τους στόχους συνολικής μείωσης των συσκευασιών που προτείνονται στον κανονισμό (5% έως το 2030, 10% έως το 2035 και 15% έως το 2040), οι ευρωβουλευτές θέλουν να θέσουν συγκεκριμένους στόχους για τη μείωση των πλαστικών συσκευασιών (10% έως το 2030, 15% έως το 2035 και 20% έως το 2040). Ζητούν την απαγόρευση της πώλησης πολύ λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς (κάτω των 15 μm), εκτός εάν αυτό απαιτείται για λόγους υγιεινής ή αν χρησιμοποιούνται για μη συσκευασμένα τρόφιμα, με στόχο την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων.

Προτείνουν επίσης να περιοριστεί σημαντικά η χρήση ορισμένων μορφών συσκευασίας μίας χρήσης, όπως μικροσυσκευασίες ξενοδοχείων για προϊόντα ατομικής περιποίησης και το περιτύλιγμα για βαλίτσες στα αεροδρόμια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρώπης το 2018, οι συσκευασίες παρήγαγαν κύκλο εργασιών 355 δισ. ευρώ στην Ε.Ε. Ωστόσο, όπως τονίζεται το σύνολο των αποβλήτων συσκευασίας στην Ε.Ε. αυξήθηκε από 66 εκατ. τόνους το 2009 σε 84 εκατ. τόνους το 2021. Το 2021, κάθε Ευρωπαίος πολίτης παρήγαγε 190 κιλά απορριμμάτων συσκευασίας ετησίως, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σε 209 κιλά το 2030 αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα.

Από την πλευρά του ο ελληνικός Σύνδεσμος Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ), μέλος του αντίστοιχου ευρωπαϊκού συνδέσμου EUROPEN, τονίζει πως «πολλά μέρη του κειμένου χρήζουν βελτίωσης και αφορούν κυρίως τους εναπομείναντες αυθαίρετους περιορισμούς και μέτρα για την Ευρωπαϊκή αγορά της συσκευασίας».