Πέθανε ο κορυφαίος λογοτέχνης Βασίλης Βασιλικός

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών ο βραβευμένος συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός.

Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1934 στη συνοικία των Ποταμουδίων Καβάλας. Οι γονείς του κατάγονταν από τη Θάσο. Πατέρας του ήταν ο δικηγόρος Νικόλαος Βασιλικός, που πολιτεύθηκε και εξελέγη βουλευτής Καβάλας το 1936, και μητέρα του η Καίτη Βασιλικού. Η αδελφή του, η Έλζα Βασιλικού, υπήρξε πρωταθλήτρια του πινγκ πονγκ.

Ο Βασίλης Βασιλικός αποφοίτησε από το Λύκειο Καρυωτάκη στην Καβάλα, τη Σχολή Βαλαγιάννη (Θεσσαλονίκη) και το Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια. Στη συνέχεια σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σκηνοθεσία τηλεόρασης στη δραματική σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ (Drama School – SRT) στο Νιου Χέιβεν του Κονέκτικατ (ΗΠΑ).

Από το 1967 μέχρι το 1994 έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Νέα Υόρκη, τα πρώτα επτά χρόνια εξόριστος από τη χούντα), με ένα τριετές διάλειμμα (1981-1984), κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ.

Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής (Dr.) σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte (1990-1993), δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Συνεργάστηκε με τον Νίκο Κούνδουρο και διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO.

Ο Βασίλης Βασιλικός τοποθετήθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι-Δημοκρατική Αριστερά στις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθώς και στις βουλευτικές εκλογές του 2019, αυτήν τη φορά με τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, με τον οποίο εξελέγη.

Ο Βασίλης Βασιλικός είναι ανάμεσα στους 10 πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς και ο τέταρτος πιο διαβασμένος Έλληνας στον κόσμο, μετά τους Καζαντζάκη, Ρίτσο και Καβάφη.

Έμεινε, ωστόσο, στην ιστορία της λογοτεχνίας και αναγνωρίστηκε παγκοσμίως χάρη στο μυθιστόρημά του «Ζ», το οποίο αφορούσε τον Γρηγόρη Λαμπράκη και τη δολοφονία του το 1963. Το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963), ένα βιβλίο-σύμβολο, ένα μυθιστόρημα-σταθμός στην ελληνική λογοτεχνία.

Γραμμένο σχεδόν παράλληλα με την εξέλιξη των γεγονότων και της δίκης που συντάραξε την Ελλάδα, το «Ζ» εκδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα της ταραγμένης δεκαετίας του 1960. «Λογοτεχνικό ρεπορτάζ» ή «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος», κατά τον ίδιο τον Βασίλη Βασιλικό, κινείται στα όρια μεταξύ λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας, με τον συγγραφέα να ενορχηστρώνει το δημοσιογραφικό και το προανακριτικό υλικό της υπόθεσης Λαμπράκη.

Το «Ζ» ακόμη και σήμερα συνεχίζει να προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον, γιατί παραμένει ανοικτό και διαθέσιμο σε νέες ερμηνείες και σηματοδοτήσεις (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Το έργο γράφτηκε σχεδόν αμέσως μετά τα γεγονότα και πρωτοδημοσιεύθηκε σε συνέχειες στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» το 1966. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις Εκδόσεις Θεμέλιο, σχεδόν ταυτόχρονα με τη δίκη των κατηγορουμένων για τη δολοφονία.

Το 1966, επίσης, μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Pierre Comberousse και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Gallimard, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια μεταφράστηκε και εκδόθηκε σε άλλες 18 χώρες, μεταξύ των οποίων σε ΗΠΑ, Αγγλία, Σοβιετική Ένωση και Ιαπωνία.

Το 1967 η χούντα των συνταγματαρχών απαγόρευσε την κυκλοφορία του βιβλίου στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα άρχισε να μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες στο πλαίσιο του αντιδικτατορικού αγώνα.

Το 1969 πραγματοποιήθηκε η κινηματογραφική μεταφορά του από τον Κώστα Γαβρά.

Το έργο έγινε αμέσως σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα και βοήθησε -κυρίως με την κινηματογραφική προβολή του- στη διεθνοποίηση της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα.

Το βιβλίο μεταφέρθηκε και στο θέατρο, το 2012, από το Εθνικό Θέατρο, σε θεατρική μεταφορά της Έφης Θεοδώρου.

Τον Μάρτιο του 2018 παρουσιάστηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή η όπερα που βασίστηκε πάνω στο μυθιστόρημα, σε λιμπρέτο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη.

Διακρίσεις Μέλος του Διεθνούς Κοινοβουλίου των Συγγραφέων με έδρα το Στρασβούργο Μέλος του Δ.Σ. των Γάλλων συγγραφέων (Maison des Ecrivains) Γαλλία, (1990-1993) Βραβεία των 12 (1954, 1962) Κρατικό βραβείο διηγήματος (1980) – Δεν το αποδέχθηκε Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (1 Δεκεμβρίου 2017) Έργα Ο Βασίλης Βασιλικός έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση.

Από τα πεζογραφικά έργα του γνωστότερα είναι: Η Μυθολογία της Αμερικής, Το ψαροντούφεκο, Θύματα ειρήνης, Οι φωτογραφίες, Ζ, Ο Ιατροδικαστής, Ο Θάνατος του Αμερικάνου.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ.

(1949) Τα Σιλό (μυθιστόρημα για τη βουλγαρική κατοχή στην Καβάλα), (1976) Λαδιάς, (1983) Δωρικός, (2018) Εκδ. Gutenberg (1950) Το καλοκαίρι του Ερωτόκριτου, (1974) εκδ. Ίκαρος (1952) Ο άνθρωπος με το άδειο, (1976) εκδ. Καστανιώτης (1953) Η διήγηση του Ιάσονα [Νουβέλα], ιδιωτική έκδοση, Θεσσαλονίκη, (1995) εκδ. Λιβάνη, (2011) εκδ. Γκοβόστη (1953) Αναμνήσεις από τον Χείρωνα, (1974) Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1955) Το λιμάνι της αγωνίας, (1979) Λιβάνης – Νέα Σύνορα (1956) Θύματα ειρήνης [Ιστορικό χρονικό], ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, (2014) εκδ. Γκοβόστη (1957) Μια ιστορία αγάπης εκδ. Εστία, (1975) Λιβάνης – Νέα Σύνορα, (1977) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1996) εκδ. Λιβάνη (1964) Οι φωτογραφίες, Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1965) Εκτός των τειχών (1964) Η μυθολογία της Αμερικής [Ταξιδιωτικό], Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (2012) εκδ. Γκοβόστη (1966) Ζ, εκδ. Λιβάνη, (2008) εκδ. Ελευθεροτυπίας, (2011) Διόπτρα, (2016) Εκδ. Gutenberg (1969) Λούνικ II (1972) 20.20′ και Φίφτυ Φίφτυ (1973) Ο μονάρχης (1976) Εικοσιπενταετία, εκδ. Παπαζήση (1976) Ο ιατροδικαστής, εκδ. Ερμής, (2002) εκδ. Λιβάνη και (2017[12]) εκδ. Ιωλκός (1981) Μαθήματα ανατομίας, εκδ. Θεμέλιο (1982) Χρονογραφήματα, εκδ. Μπαρμπουνάκη (1993) Μάγια, εκδ. Λιβάνη (1994) Το φύλλο. Το πηγάδι. Τ’ αγγέλιασμα [Α΄ Κρατικό βραβείο της ομάδας των κορυφαίων Ελλήνων λογοτεχνών «έπαθλο Κώστας Ουράνης» το 1962], εκδ. Λιβάνη, (2007) εκδ. Τόπος (1994) Les lotophages, εκδ. Kauffmann (1994) Η φλόγα της αγάπης, εκδ. Λιβάνη (1994) Το τελευταίο αντίο [Βραβεύτηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 1980], εκδ. Λιβάνη (1995) Γλαύκος Θρασάκης, εκδ. Λιβάνη (1995) Η ατέλειωτη επιστολή, εκδ. Λιβάνη (1995) Ο τρομερός μήνας Αύγουστος, εκδ. Λιβάνη (1995) Υπάρχουν όνειρα, εκδ. Λιβάνη (1996) Δεν μετανιώνω για τα δάκρυα που έχυσα για σένα, εκδ. Λιβάνη (1997) Αισθημάτων νομίσματα, εκδ. Λιβάνη (1997) Τα φρύγανα του έρωτα, εκδ. Λιβάνη (1998) Θύματα ειρήνης, εκδ. Λιβάνη (1998) Καφενείο «Εμιγκρέκ». Υποθήκες Παπ – Πατ, εκδ. Λιβάνη (1998) Τα δώρα της αγάπης, εκδ. Λιβάνη (1998) Το ψαροντούφεκο, εκδ. Λιβάνη (1999) Η μνήμη επιστρέφει με λαστιχένια πέδιλα, εκδ. Λιβάνη (1999) Ο Ευρωπέος και η ωραία του υπερπέραν, εκδ. Λιβάνη (1999) Ο Θάνατος του αμερικάνου, εκδ. Λιβάνη (2000) Εσύ κι εγώ, εκδ. Λιβάνη (2001) Εν πτήσει, εκδ. Λιβάνη (2001) Τα καμάκια, εκδ. Λιβάνη (2002) Παρίσι – Κορυδαλλός, εκδ. Λιβάνη (2004) Έγκλημα στην Κοπεγχάγη, εκδ. Λιβάνη (2005) Κ, Εμπειρία Εκδοτική (2005) Οι ωραίοι Ωρεοί, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2006) 290 πρόσωπα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2006) Οι λωτοφάγοι, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2006) Τα ποιήματα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2007) Poste Restante, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2007) Η απολογία του Ζ, Εμπειρία Εκδοτική (2007) Μάθημα ανατομίας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2007) Ο Βάγγος απ’ τα Φάρσαλα έγινε αρχιγκάγκστερ, εκδ. Τόπος (2008) Γλαύκος Θρασάκης, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2008) Μπαλέτα λαϊκών χορών Ντόρας Στράτου, εκδ. Τόπος (2008) Ντίβα, εκδ. Ηλέκτρα (2009) Ανάπλους, Βιβλιοπωλείο «Η Θόλος» (2009) Ο μονάρχης, εκδ. Μπαρτζουλιάνος Ι. Ηλίας (2009) Οι φωτογραφίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2009) Τρεις γυναίκες, εκδ. Άγκυρα (2010) Foco d’ amor (Η φλόγα της αγάπης), εκδ. Τόπος (2010) Οι γάτες της Rue d’ Hauteville, εκδ. Πατάκη (2011) Εκτός των τειχών, εκδ. Ιβίσκος (2011) Μνήμη από μελάνι, εκδ. Διόπτρα (2011) Τα χαζά μπούτια, εκδ. Τόπος (2011) Το τελευταίο αντίο, εκδ. Διόπτρα (2012) 8 ½, εκδ. Παπαζήση (2012) Έρως ανίκατε μάχαν, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες (2012) Οι φωτογραφίες, Δ. Ο. Λαμπράκη (2012) Όναρ ημερόφαντον, εκδ. Ι. Σιδέρης (2013) Το ελικόπτερο, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες (2014) Θύματα ειρήνης, εκδ. Γκοβόστη (2014) Περί Λογοτεχνίας και Άλλων Δαιμονίων, εκδ. Gutenberg (2015) Ημερολόγιο Θάσου, εκδ. Gutenberg