Η Γάζα θα γίνει Ανατολικό Τιμόρ ή Κόσοβο;

Το Ισραήλ θέλει να εξαλείψει την Χαμάς και στη συνέχεια να διατηρήσει τη «συνολική ευθύνη ασφάλειας» για τη Γάζα για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, όπως έχει  αποκαλύψει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στο ABC News. Αυτό πιθανότατα θα απαιτούσε συνεχιζόμενη παρουσία των ισραηλινών δυνάμεων στον θύλακα, επιδρομές εναντίον ύποπτων εγκαταστάσεων της Χαμάς, έλεγχο στις μετακινήσεις του πληθυσμού και απομόνωση της περιοχής από τον έξω κόσμο.

Εν ολίγοις, το Ισραήλ θα προστάτευε τα συμφέροντά του για την ασφάλεια με σιδερένια πυγμή, σχολιάζει το Foreign Policy και προσθέτει ότι πρόκειται ουσιαστικά για ένα είδος κατοχής με άλλο όνομα.

«Δεν θέλουμε να κυβερνήσουμε τη Γάζα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Έλι Κοέν, στη Wall Street Journal. «Θέλουμε απλώς να προστατεύσουμε τους ανθρώπους μας». Αυτό είναι ένα είδος «lite κατοχής», που εξωτερικεύει το κόστος, τους κινδύνους και τα βάρη της κατοχής, πέρα από τα βήματα που απαιτούνται για τη διατήρηση της ασφάλειας του Ισραήλ.

Προς υποστήριξη των στόχων ασφαλείας του, το Ισραήλ πιθανότατα θα διατηρήσει την εξουσία να αρνείται την ανθρωπιστική πρόσβαση για παραδόσεις τροφίμων και φαρμάκων ή να κλείνει την παροχή νερού, ενέργειας και άλλων προμηθειών. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις μπορεί να το θεωρήσουν απαράδεκτο, αλλά για να μπορέσουν να προσεγγίσουν τον τοπικό πληθυσμό που έχει απελπιστική ανάγκη, πιθανώς θα συναινούσαν να λειτουργήσουν υπό αυτές τις συνθήκες.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιστεύει ότι το Ισραήλ δεν πρέπει να επιστρέψει στον ρόλο της κατοχικής δύναμης. Αντίθετα, οι πυρετώδεις εργασίες σχεδιασμού συνεχίζονται, προσπαθώντας να βρουν έναν τρόπο να τετραγωνίσουν τον κύκλο. «Αλλά αν δεν ενσωματωθεί σε μια αξιόπιστη ειρηνευτική διαδικασία που υπόσχεται την οριστική επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος, αυτή η προσπάθεια είναι καταδικασμένη» σημειώνει το FP.

Η Ουάσιγκτον φαίνεται να θέλει την Παλαιστινιακή Αρχή υπό τον Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς και το κόμμα του Φάταχ, που διοικεί τη Δυτική Όχθη, να επεκτείνει την εξουσία της στη Γάζα μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Ωστόσο, η ομάδα Αμπάς δεν είναι αξιόπιστη. Η διοίκησή της στη Δυτική Όχθη είναι εμφανώς αναποτελεσματική και πλήττεται από διαφθορά. Η Φατάχ έχει αδύναμη θέση στις κάλπες και ανέβαλε επ’ αόριστον τις εκλογές το 2021. Η γενική σιωπή της κατά τη διάρκεια της παρούσας, δραματικής κρίσης είναι πιθανό να έχει υποβαθμίσει περαιτέρω την αξιοπιστία της, ειδικά στη Γάζα.

Επιπλέον, έχοντας εκτοπιστεί βίαια από τη Γάζα από τη Χαμάς το 2007, η Παλαιστινιακή Αρχή υπό τη Φατάχ δεν φαίνεται να μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν έχουμε  αναζωπύρωση του ριζοσπαστισμού στον θύλακα. Ως εκ τούτου, το Ισραήλ έχει ήδη εκφράσει την αντίθεσή του στο σενάριο αυτό.

Ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός Μοχάμεντ Στάγιεχ είπε στον Guardian ότι «το να πάει η Παλαιστινιακή Αρχή στη Γάζα και να διευθύνει τις υποθέσεις του θύλακα χωρίς πολιτική λύση για τη Δυτική Όχθη» θα ήταν «σαν [η] Παλαιστινιακή Αρχή να επιβιβάζεται σε ένα F-16 ή ένα ισραηλινό τανκ».

Ο Αμπάς έχει προτείνει η Παλαιστινιακή Αρχή μπορεί να επιστρέψει στη Γάζα, αλλά μόνο εάν υπάρχει καθαρός δρόμος για μια διευθέτηση για τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Η εναλλακτική της πολυεθνικής δύναμης

Μια εναλλακτική, ή ένα πρόσθετο βήμα, θα ήταν η ανάπτυξη μιας διεθνούς αποστολής διακυβέρνησης. Αυτή η αποστολή θα συνδύαζε τη διατήρηση της ειρήνης με βήματα για την επίβλεψη της τοπικής αυτοδιοίκησης και την οικοδόμηση πιο αξιόπιστων δομών αυτοδιοίκησης με την πάροδο του χρόνου. Τα παραδείγματα του Ανατολικού Τιμόρ και του Κοσσυφοπεδίου αναφέρονται συχνά σε αυτό το πλαίσιο. Και στις δύο περιπτώσεις αναπτύχθηκαν σημαντικές πολυεθνικές δυνάμεις που βασίζονταν σε εκατοντάδες πολιτικούς διοικητές και χιλιάδες στρατιώτες.

Αλλά ποιος θα αναλάβει τον ρόλο;

Είναι απίθανο ωστόσο οι δυτικές δυνάμεις να θελήσουν να παίξουν τον ρόλο της ειρηνευτικής δύναμης. Κάτι τέτοιο θα τους μετέτρεπε σε «μαγνήτες» για τους τζιχαντιστές, σημειώνει το FP. Οι βαριά οπλισμένες δυνάμεις των ΗΠΑ αποχώρησαν άδοξα από τον Λίβανο το 1983, όταν οι τρομοκράτες σκότωσαν 241 πεζοναύτες, και από τη Σομαλία μια δεκαετία αργότερα, αφού 18 μέλη του στρατού σκοτώθηκαν στο Black Hawk Down.

Τα μέλη του Αραβικού Συνδέσμου και του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης μπορεί επίσης να είναι μάλλον διστακτικά. Με το Ισραήλ να διεκδικεί το δικαίωμα να επέμβει στρατιωτικά όποτε το κρίνει απαραίτητο και πιθανόν να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία στον θύλακα, μια αραβική δύναμη θα φαινόταν να ενεργεί ως υποκατάστατο του Ισραήλ για να διατηρεί τον παλαιστινιακό πληθυσμό υπό έλεγχο, διατηρώντας τον σε μια μόνιμη κατάσταση απελπισίας και κενού.

Επιπλέον, μία πολυεθνική διοίκηση δεν είναι πανάκεια. Ενώ προορίζεται να ενισχύσει τις ντόπιες δομές διακυβέρνησης, συχνά εμποδίζει την εγκαθίδρυσή τους. Η πολυεθνική διακυβέρνηση τείνει να απαλλάσσει τους αναδυόμενους τοπικούς ηγέτες από την ευθύνη για αναποτελεσματικότητα και διαφθορά. Οποιαδήποτε αποτυχία διακυβέρνησης θα χρεωθεί στη διεθνή αποστολή και όχι στη νέα ελίτ που εξουσιοδοτήθηκε.

Επιπλέον, μια διεθνής αποστολή διακυβέρνησης θα εποπτεύει πιθανώς τις ενέργειες των αναδυόμενων τοπικών αρχών, είτε υπό την ηγεσία της Φατάχ είτε άλλων, διορθώνοντας και κατά καιρούς ακυρώνοντας τις ενέργειές τους. Αυτό θα ενίσχυε την αίσθηση του ξένου ελέγχου, ή της συγκαλυμμένης κατοχής, μεταξύ του πληθυσμού και θα ενθάρρυνε την αντίσταση μεσοπρόθεσμα.

Είχαμε παρόμοιες αποτυχημένες προσπάθειες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ποιος, τελικά, μπορεί να διασφαλίσει ότι οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα δεν θα επέλεγαν τους ιδεολογικούς διαδόχους της Χαμάς αντί για μια Παλαιστινιακή Αρχή μερικά χρόνια αργότερα, ειδικά εάν μια νέα μαχητική οργάνωση φαίνεται να είναι το μόνο όργανο που εκπροσωπεί τα αιτήματά τους;

Η μεγάλη διαφορά

Υπάρχει μία κρίσιμη διαφορά μεταξύ της Γάζας από τη μια πλευρά και του Ανατολικού Τιμόρ και του Κοσόβου από την άλλη, σημειώνουν οι αναλυτές του FP. Η επιχείρηση στο Ανατολικό Τιμόρ ξεκίνησε αφότου τα ινδονησιακά στρατεύματα λεηλάτησαν την περιοχή το 1999, αφού ο πληθυσμός επέλεξε την ανεξαρτησία σε δημοψήφισμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Περίπου 1.400 ντόπιοι σκοτώθηκαν και μισό εκατομμύριο εκτοπίστηκαν βίαια.

Τα Ηνωμένα Έθνη παρείχαν μια διεθνή αποστολή διακυβέρνησης με την υποστήριξη 1.600 διεθνών αστυνομικών και 9.000 στρατιωτών. Σε διάστημα δυόμισι ετών, η αποστολή παρείχε επιβεβαίωση και σταθερότητα στον τρομοκρατημένο πληθυσμό, ενώ γίνονταν προετοιμασίες για ενδεχόμενη ανεξαρτησία τον Μάιο του 2022.

Στη Γάζα, επίσης, μια διεθνής παρουσία μπορεί να είναι ευπρόσδεκτη αρχικά. Υποτίθεται ότι θα σήμαινε το τέλος της ισραηλινής επίθεσης, η οποία έχει ήδη κοστίσει περίπου 15.000 ζωές κυρίως αμάχων και είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλου μέρους της αστικής υποδομής. Αλλά ένα καλωσόρισμα μπορεί να μην κρατήσει πολύ.

Στο Ανατολικό Τιμόρ, ο στόχος της αποστολής ήταν σαφής: προετοιμασία της επικράτειας για ανεξαρτησία μέσα σε μια συμφωνημένη, σύντομη περίοδο. Στη Γάζα, η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική. Αν δεν συνδεθεί με την εφαρμογή μιας ειρηνευτικής διευθέτησης, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης κράτους, η διεθνής διοίκηση δεν θα οδηγούσε πουθενά. Θα γινόταν ένα ακόμη σύμβολο της απαξίωσης του παλαιστινιακού λαού και θα θεωρούνταν εργαλείο για να διατηρηθεί το status quo για πάντα.

Αυτό το είδος κινδύνου έγινε σαφές λίγα χρόνια μετά τη διεθνή επιχείρηση στο Κόσοβο. Η διεθνής πολιτική αποστολή υποστηρίχθηκε από μια μεγάλη στρατιωτική παρουσία υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ. Στον απόηχο του πολέμου το ΝΑΤΟ θεωρήθηκε ευρέως από τον αλβανικό πληθυσμό του Κοσσυφοπεδίου ως ο ηρωικός σωτήρας του από τη σερβική καταστολή.

Μέχρι το 2004, ωστόσο, ξέσπασαν βίαιες ταραχές. Μέχρι σήμερα, το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου παραμένει αμφισβητούμενο.