Επιστολική ψήφος: Ένα νέο τοπίο για το πολιτικό σύστημα

Η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να εισαγάγει την επιστολική ψήφο για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου μπορεί να αποτέλεσε έκπληξη όσον αφορά τον χρόνο εφαρμογής της, αλλά δεν ήταν καθόλου βιαστική απόφαση. Οι προετοιμασίες είχαν ξεκινήσει εδώ και καιρό και αποτελούσαν ένα ουσιαστικό επόμενο βήμα μετά την ψήφιση του νόμου για την επιστολική ψήφο.

Οι αυστηρές προϋποθέσεις, που ο πρώτος νόμος έθετε για τη συμμετοχή τους στις διπλές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου, οδήγησαν σε μια καθόλου επιτυχημένη «πρώτη φορά». Τον Ιούλιο με νέο νόμο, η κυβέρνηση κατήργησε κάθε περιορισμό, δίνοντας πλέον τη δυνατότητα να όλους να ψηφίσουν στις επόμενες αναμετρήσεις. 

Η κάλπη των ευρωεκλογών θα είναι η πρώτη κάλπη στην οποία θα εφαρμοστούν δύο σημαντικές αλλαγές. Πρώτον, η καθολική συμμετοχή των ομογενών και δεύτερον, η καθιέρωση της επιστολικής ψήφου, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η Κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισαν το γεγονός αυτό ως ένα σημαντικό βήμα και μια ιστορική τομή για τον εκσυγχρονισμό και τη διεύρυνση της δημοκρατικής διαδικασίας, εντάσσοντας και αυτή τη ρύθμιση στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που προσπαθεί να προωθήσει η Κυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση της κυβέρνησης αποτελεί ορόσημο. Και αυτό διότι, κατά μία έννοια, διευρύνει το φάσμα των ψηφοφόρων, όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά. Θα επιτρέψει τη συμμετοχή στις ευρωεκλογές σε άτομα που ζουν στο εξωτερικό (ακόμη και σε όσους ζουν μακριά από τα καθορισμένα εκλογικά τμήματα της χώρας τους), σε περισσότερους νέους (πολλοί από τους οποίους εργάζονται στην τουριστική βιομηχανία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μακριά από τον τόπο διαμονής τους), σε άτομα με προβλήματα που τους καθιστούν αδύνατη τη μετάβαση στο εκλογικό τμήμα ή τη φυσική τους παρουσία. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους.

Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στη στάση των πολιτικών κομμάτων κατά τη συζήτηση και την ψηφοφορία επί του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Ιούλιο η Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ, η Νίκη και η Πλεύρη Ελευθερίας τάχθηκαν υπέρ της άρσης των περιορισμών για τους ομογενείς, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ καταψήφισαν. Η Ελληνική Λύση και οι Σπαρτιάτες δήλωσαν “παρών”. Ωστόσο, με δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ανταποκρίθηκε στο αίτημα για τη διευκόλυνση της συμμετοχής των ψηφοφόρων, αλλά δεν απέρριψε εκ των προτέρων τον περιορισμό, με δεδομένα τα πιθανά συνταγματικά εμπόδια για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψηφοφορίας και το ζήτημα των εγγυήσεων, το οποίο η κυβέρνηση επισήμανε ότι έχει επιλυθεί Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το ΚΚΕ φαίνεται να έχει αντιταχθεί στην επιλογή της επιστολικής ψήφου, έχοντας την απορρίψει στο παρελθόν.

Στόχος της κυβέρνησης είναι να περιορίσει την αποχή και, παράλληλα, να περιορίσει τις χαλαρές ψήφους, οι οποίες ευνοούνται στις ευρωεκλογές. Αντίστοιχα, η αναμέτρηση είναι κρίσιμη για όλες τις πολιτικές δυνάμεις: για τον ΣΥΡΙΖΑ έχει το υπαρξιακό χαρακτηριστικό ότι ένας νέος αρχηγός κόμματος αναλαμβάνει μετά από μια μακρά περίοδο εσωστρέφειας και αναταραχής και επιθυμεί να δει αν η πτωτική τάση της υποστήριξης του κόμματος που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις θα αποτυπωθεί και στην κάλπη. Για το νέο κόμμα των 11 βουλευτών που αποχώρησαν από την αντιπολίτευση θα είναι το πρώτο crash test στον πολιτικό χάρτη για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν κενά που πρέπει να καλυφθούν, ενώ για το ΠΑΣΟΚ η ψηφοφορία του Ιουνίου θα είναι η ευκαιρία που περίμενε για να υλοποιήσει τον στόχο της επανόδου στη δεύτερη θέση.