«…Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…». Δεν είναι ούτε πρωτότυπο, ούτε καινούργιο ένα άρθρο για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα να ξεκινά με τη συγκεκριμένη φράση της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη – αντίθετα είθισται. Και είθισται γιατί είναι η φράση που συμπυκνώνει εύγλωττα, όσο καμία άλλη, το πάθος και την αφοσίωση που απαιτεί ο δύσκολος και οραματικός εθνικός στόχος της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα στον τόπο τους.
Τις τελευταίες μέρες η απαράδεκτη και αντίθετη σε κάθε έννοια διπλωματίας επιλογή του Συντηρητικού Βρετανού Πρωθυπουργού να ακυρώσει την προγραμματισμένη συνάντηση με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, έφερε ξανά στη δημόσια συζήτηση το πάγιο αίτημα της χώρας μας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Τι είναι όμως άραγε αυτό που μέχρι σήμερα δεν έχει ειπωθεί για αυτή την εθνική υπόθεση; Στην πραγματικότητα έχουν ειπωθεί, γραφτεί και ακουστεί τα πάντα.
Γνωρίζουμε βήμα – βήμα την ιστορία της διεκδίκησης. Έχουμε γνώση των δυσκολιών, κατανοούμε και διαχειριζόμαστε τους φόβους της βρετανικής πλευράς, ξέρουμε τους υποστηρικτές και τους «εχθρούς» μας και μπορούμε να εντοπίσουμε τη στιγμή της μεταστροφής της βρετανικής κοινής γνώμης που φαίνεται πλέον να υποστηρίζει την επιστροφή των Μαρμάρων στη χώρα μας. Το νέο, λαμπρό Μουσείο της Ακρόπολης είναι εκεί και περιμένει. Η UNESCO το 2021 αναγνώρισε επίσημα ότι το ζήτημα είναι “διακυβερνητικό”. Όλες οι πολιτικές ηγεσίες συντάσσονται με την εθνική θέση χωρίς αστερίσκους, η οποία επαναλαμβάνεται με κάθε ευκαιρία.
Σήμερα το αίτημα της επανένωσης των Μαρμάρων του Παρθενώνα δεν είναι μόνο μια πάγια εθνική θέση, αλλά ένα οικουμενικό ζήτημα, που συγκινεί την Παγκόσμια διανόηση, καθώς τίθεται μέσα από το πρίσμα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι πλέον το ίδιο το Μνημείο που μοιάζει να έχει πάρει την ιστορία στα χέρια του και να «μιλά» για τον ακρωτηριασμό του σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Εξάλλου, με τους τοίχους των μεγάλων Μουσείων της Ευρώπης να «καταρρέουν» πλέον ιδεολογικά, καθώς μιλάμε όλο και πιο συχνά για την ανάγκη «αποαποικιοποίησης των μουσείων» ή για την «ηθική των Μουσείων», επιβεβαιώνεται μια αλλαγή στάσης που σαφώς ευνοεί τη διεκδίκηση της χώρας μας. Ας μην ξεχνάμε την πρόσφατη απόφαση για την επιστροφή στη Νιγηρία των χάλκινων αγαλματιδίων του Μπενίν και άλλων έργων τέχνης που είχαν κλαπεί. Με άλλα λόγια, η υπόθεση της επιστροφής των Μαρμάρων φαίνεται σήμερα να έχει ωριμάσει.
Για αυτό φάνηκε φυσικό η Κυβέρνηση πριν σχεδόν ένα χρόνο να υποστηρίζει πως η διαπραγμάτευση πάει «πολύ καλά» και πως υπάρχει μια κάποια συμφωνία. Εξάλλου, πλέον όλες οι πολιτικές ηγεσίες είναι ώριμες και έτσι δε θα μπορούσε αυτή η εθνική υπόθεση να χρησιμοποιηθεί ή να θεωρηθεί ως ένα ακόμη όπλο στην προεκλογική φαρέτρα. Όμως, όταν πριν λίγες μέρες οι κυβερνητικές διαρροές μιλούσαν περί μιας συμφωνίας για δανεισμό των Μαρμάρων άρχισαν να δημιουργούνται ερωτηματικά. Πότε μετακινηθήκαμε από την πάγια εθνική θέση που μιλά ξεκάθαρα για επιστροφή και όχι για δανεισμό; Πώς είναι δυνατόν να μας δανείσουν κάτι που μας ανήκει; Πώς είναι δυνατόν να δεχτούμε μια συμφωνία μέσω της οποίας ουσιαστικά αποδεχόμαστε την κλοπή, αδυνατίζοντας τη θέση μας;
Η ιστορία της διεκδίκησης της επιστροφής των Μαρμάρων που ξεκίνησε ως μια ιστορία πάθους και αφοσίωσης από την αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη, σήμερα επιβάλλεται να είναι μια ιστορία χωρίς κενά. Γιατί τα κενά, οι αβεβαιότητες, τα αναπάντητα ερωτήματα και οι θολές διαρροές δημιουργούν χώρο για αμφιβολίες, χώρο για οπισθοδρόμηση στο δίκαιο αίτημα της χώρας μας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα εκεί όπου ανήκουν.
Η θέση του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής είναι ξεκάθαρη. Ζητάμε την επιστροφή και σε καμία περίπτωση δεν συζητάμε για δανεισμό. Αυτή τη θέση στηρίζουμε εδώ και χρόνια και αυτό θα εξακολουθήσουμε να κάνουμε.
*Η Νάγια Γρηγοράκου είναι βουλευτής Λακωνίας και Υπεύθυνη ΚΤΕ Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής