«Βουτιά» για τους Έλληνες μαθητές στις εξετάσεις PISA του ΟΟΣΑ

Σημαντική υποχώρηση εμφάνισε ο μέσος όρος των αποτελεσμάτων της έρευνας PISA του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για το 2022 σε σύγκριση με το 2018, τόσο στα μαθηματικά όσο και στην κατανόηση κειμένου και στις φυσικές επιστήμες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του διεθνούς οργανισμού και στα τρία παραπάνω πεδία η μέση επίδοση ήταν χαμηλότερη το 2022 απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε προηγούμενη εκτίμηση ενώ οι μαθητές στην Ελλάδα είχαν χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ στα μαθηματικά, στην κατανόηση κειμένου και στις φυσικές επιστήμες.

Πιο συγκεκριμένα:

• Στα μαθηματικά, η Ελλάδα συγκέντρωσε 430, σημειώνοντας πτώση 21 μονάδων σε σχέση με το 451 που είχε συγκεντρώσει το 2018 (στον πίνακα κατατάσσεται στη 44η θέση από 80 χώρες/περιοχές -μέλη και μη του ΟΟΣΑ- που συμμετείχαν στον διαγωνισμό). Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στα μαθηματικά ήταν 472 (489 το 2018).
• Στην κατανόηση κειμένου, οι Έλληνες συγκέντρωσαν 438 (41η θέση). Η βαθμολογία αυτή ήταν κατά 19 μονάδες χαμηλότερη από το 457 του 2018. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στην κατανόηση κειμένου ήταν 476 (487 βαθμοί το 2018).
• Στις φυσικές επιστήμες η Ελλάδα συγκέντρωσε βαθμολογία 441, σημειώνοντας μείωση 11 μονάδων από το 452 που είχε πετύχει το 2018 (44η θέση). Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στις επιστήμες ήταν 485 (489 το 2018).

Στην κορυφή η Σιγκαπούρη

Η Ασία, με επικεφαλής τη Σιγκαπούρη, βρίσκεται για μια ακόμη φορά στην κορυφή της έρευνας, κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι όμως μια «άνευ προηγουμένου μείωση» των επιδόσεων των μαθητών μετά την κρίση της Covid.

Η έρευνα Pisa, που δημοσιεύεται κάθε τρία χρόνια -αλλά μετατέθηκε αυτή τη φορά κατά έναν χρόνο λόγω της πανδημίας της Covid-19- έχει καταστεί παγκόσμιο σημείο αναφοράς που εξετάζεται εξονυχιστικά από τις κυβερνήσεις.

Εξετάζει από το 2000 τις επιδόσεις των εκπαιδευτικών συστημάτων, μέσω των δεξιοτήτων στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά και στην κατανόηση κειμένου, των μαθητών ηλικίας 15 ετών. Κάθε φορά ένα από αυτά τα τρία πεδία αναπτύσσεται διεξοδικά -τα μαθηματικά αυτή τη φορά. Στις ασκήσεις υποβλήθηκαν το 2022 690.000 νέοι σε 81 χώρες και περιοχές.

Όπως και στην προηγούμενη έρευνα, όπου τέσσερις κινεζικές μητροπόλεις και επαρχίες (Πεκίνο, Σανγκάη, Τσιανγκσού, Τσετσιάνγκ, οι οποίες δεν συμμετείχαν αυτή τη φορά στην έρευνα) είχαν βρεθεί στην κορυφή, οι μαθητές σε πολλές ασιατικές χώρες βρίσκονται μεταξύ των καλύτερων στα μαθηματικά, στις φυσικές επιστήμες και στην κατανόηση κειμένου.

Η Σιγκαπούρη βρίσκεται μακράν μπροστά στα τρία αυτά πεδία, όπως και το 2016. Ακολουθούν το Μακάο, η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα στα μαθηματικά. «Συνεχίζουμε να έχουμε χώρες της Ασίας να μονοπωλούν τις καλύτερες επιδόσεις, κυρίως στα μαθηματικά», υπογραμμίζει ο Ερίκ Σαρμπονιέ, ειδικός για την εκπαίδευση στον ΟΟΣΑ.

Όμως το κύριο στοιχείο που διακρίνει αυτή την έρευνα του 2022 βρίσκεται αλλού: σε μια «άνευ προηγουμένου μείωση των επιδόσεων» των μαθητών, υπογραμμίζει η Ιρέν Χου, ειδική στην εκπαίδευση του ΟΟΣΑ. «Στα μαθηματικά, ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ έπεσε κατά 15 μονάδες σε σχέση με το 2018, ενώ η διαφορά ανάμεσα σε κάθε κύκλο δεν είχε ξεπεράσει ποτέ τις τέσσερις μονάδες προηγουμένως. Στην κατανόηση κειμένου, η μείωση είναι 10 μονάδες κατά μέσο όρο στον ΟΟΣΑ» και τα αποτελέσματα στις φυσικές επιστήμες παρέμειναν σταθερά. Αυτό αντιστοιχεί σχεδόν στο μισό ενός έτους εκμάθησης της ανάγνωσης και στα τρία τέταρτα ενός έτους στα μαθηματικά, εκτιμά ο ΟΟΣΑ για τον οποίο οι 20 μονάδες ισοδυναμούν με ένα έτος φοίτησης.

Η επίδραση της πανδημίας

Ποιος είναι κυρίως ο λόγος που εξηγεί αυτή τη «δραματική πτώση» των επιδόσεων; Η κρίση της πανδημίας της Covid, η οποία «βέβαια έχει αντίκτυπο σε αυτό που παρατηρείται» και ήταν ένας «επιταχυντής της μείωσης των επιδόσεων», αναφέρει ο Ερίκ Σαρμπονιέ. Όμως, συνεχίζει, «δεν πρέπει να τα αποδίδουμε όλα στην Covid», καθώς «υπήρχε ήδη μια πτωτική τάση εδώ και δεκαπέντε χρόνια» παγκοσμίως και «δεν έχουμε δει μια άμεση σχέση ανάμεσα στο κλείσιμο των σχολείων και τις επιδόσεις».

Όσον αφορά τη Γαλλία, βρίσκεται στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, «σε ένα επίπεδο που συγκρίνεται με εκείνο της Ισπανίας, της Ουγγαρίας και της Λιθουανίας στα τρία πεδία», λέει η Ιρέν Χου. Κατατάσσεται 22η στα μαθηματικά, 24η στην κατανόηση κειμένου και 22η στις φυσικές επιστήμες, μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.

Όμως τα αποτελέσματά της είναι «από τα χειρότερα που έχουν καταμετρηθεί ποτέ» από τον ΟΟΣΑ. Στα μαθηματικά, κατέγραψε μεταξύ 2018 και 2022 «ιστορική μείωση του επιπέδου των μαθητών», υπογραμμίζει ο Ερίκ Σαρμπονιέ.

Άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία -η οποία πέτυχε ωστόσο από το 2000 μια θεαματική διόρθωση, το λεγόμενο «σοκ Pisa»-, η Φινλανδία, όπου οι ανισότητες ανάμεσα στα κορίτσια και τα αγόρια βαθαίνουν, ή ακόμη η Νορβηγία καταγράφουν πιο σημαντική πτώση από τη Γαλλία στα μαθηματικά. Αντίθετα, στην Ευρώπη, η Εσθονία, η Ελβετία, η Ιρλανδία, η Αυστρία, η Βρετανία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Σουηδία και η Δανία βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, όπως και ο Καναδάς.

«Αυτή η πτώση των επιδόσεων δεν είναι πλέον ένα παγκόσμιο πεπρωμένο, εφόσον ορισμένες χώρες κατάφεραν να την περιορίσουν, αν όχι να διατηρήσουν τις επιδόσεις αυτές, όπως στην Ελβετία ή στην Κορέα, ή να τις αυξήσουν όπως στην Ιαπωνία», σημειώνει η Ιρέν Χου.

Εκτός της Covid, άλλοι παράγοντες που προβάλλει ο ΟΟΣΑ προκειμένου να εξηγήσει τη γενική πτώση των αποτελεσμάτων: η κρίση ελκυστικότητας του εκπαιδευτικού επαγγέλματος, που πλήττει όλο και περισσότερο τις χώρες και επηρεάζει την ποιότητα της εκπαίδευσης, η έλλειψη υποστήριξης προς τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές ή συνεργασίας στα σχολικά συγκροτήματα, ή ακόμη η εμπλοκή των γονέων στη σχολική εκπαίδευση, που έχει μειωθεί σε σχέση με το 2018.