Η Τουρκία θέλει να επανασυνδεθεί με την Ευρώπη μέσω Ελλάδας

Ελλάδα και Τουρκία υπέγραψαν μια σειρά συμφωνιών, οι οποίες επιβεβαιώνουν την αμοιβαία επιθυμία τους να γυρίσουν σελίδα στις ταραγμένες σχέσεις τους και να επικεντρωθούν σε μια θετική ατζέντα.

Διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα ερμήνευσαν τη νέα μετριοπαθή στάση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Δύσης μετά από διαφωνίες για βασικά εξωτερικά ζητήματα όπως ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.

Τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν αποδειχθεί δύσκολες και συχνά βρίσκονται στο επίκεντρο των ανησυχιών της ΕΕ ενόψει της πίεσης από την Αθήνα.

Η Άγκυρα έχει αμφισβητήσει συγκεκριμένα την κυριαρχία των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο και κυβερνητικοί εκπρόσωποι έχουν απειλήσει ακόμη και να κάνουν “νυχτερινό¨ πόλεμο. Τον Μάιο του 2022, ο Πρόεδρος Ερντογάν είπε ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «δεν υπήρχε» για αυτόν.

Σε πολλά συμπεράσματα από συναντήσεις υψηλού επιπέδου της ΕΕ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποίησαν την Τουρκία —της οποίας οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις στην ΕΕ έχουν παγώσει— να εκτονώσει μια κλιμάκωση και να συνεχίσει τον διάλογο.

Η ένταση εκτονώθηκε απότομα το περασμένο καλοκαίρι μετά τον θρίαμβο του κ. Ερντογάν και του κ. Μητσοτάκη στις εθνικές εκλογές, οι οποίες σχεδόν συνέπεσαν.

Εκμεταλλευόμενες την κυβερνητική τους πλειοψηφία, οι δύο χώρες εξετάζουν τώρα μια προσέγγιση για να γυρίσουν σελίδα και να βάλουν τέλος στις ατελείωτες αμυντικές δαπάνες που έχουν επιβαρύνει σημαντικά τους προϋπολογισμούς τους.

Ο Τούρκος πρόεδρος επισκέφθηκε την Αθήνα την Πέμπτη και υπέγραψε με τον κ. Μητσοτάκη μια εμβληματική «δήλωση φιλίας και καλής γειτονίας» .

Σύμφωνα με τη συμφωνία αυτή, οι δύο χώρες θα προσπαθήσουν να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ τους φιλικά, μέσω άμεσης διαβούλευσης ή άλλων αμοιβαία αποδεκτών μέσων, όπως προβλέπεται στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Μια σειρά από άλλες συμφωνίες —όπως η έκδοση εξπρές βίζας σε Τούρκους πολίτες για επτά ημέρες, ώστε να μπορούν να επισκεφθούν δέκα ελληνικά νησιά— έχουν υπογραφεί, όλες εντάσσονται στη λεγόμενη ατζέντα της « ήπιας πολιτικής».

Τα περισσότερα πολιτικά ζητήματα θα αποτελέσουν αντικείμενο συζητήσεων που θα ακολουθήσουν, ανάλογα με την εξέλιξη των συμφωνιών που υπογράφηκαν την Πέμπτη.

Οι ελληνικές αναλύσεις δείχνουν ότι αυτές οι συμφωνίες θα χρησιμεύσουν ως βάση για μελλοντικό διάλογο με στόχο την αντιμετώπιση ευαίσθητων πολιτικών ζητημάτων όπως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο — δύο ζητήματα που η Αθήνα αναγνωρίζει ως « εκκρεμεί» μεταξύ των δύο χωρών.

Από την πλευρά της, η Τουρκία επιθυμεί να θέσει άλλα ζητήματα στο τραπέζι, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών που γειτνιάζουν με τις τουρκικές ακτές και της μουσουλμανικής μειονότητας στη βορειοανατολική Ελλάδα, την οποία η Τουρκία περιγράφει ως «τουρκική».

Το άλλο πρόσωπο του Τούρκου προέδρου

Ελληνικά ΜΜΕ επικαλέστηκαν διπλωματικούς κύκλους ότι δεν ήταν τυχαίο που ο Τούρκος πρόεδρος έδειξε ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο στις συναντήσεις της Πέμπτης.

Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, ο κ. Ερντογάν ήθελε μέσω της Ελλάδας να στείλει ένα μήνυμα στην Ευρώπη και πέρα ​​από αυτό ότι η Τουρκία υιοθετεί πλέον μια πιο μετριοπαθή στάση.

Η ΕΕ αναμένει από τις χώρες που διαπραγματεύονται την ένταξή τους στο μπλοκ να ευθυγραμμιστούν πλήρως με τις επιλογές της στην εξωτερική πολιτική, κάτι που δεν ισχύει για την Τουρκία.

Η Τουρκία δεν τήρησε τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την επίθεση της τελευταίας κατά της Ουκρανίας.

Επιπλέον, η Άγκυρα έχει κρατήσει αποστάσεις από τη γραμμή της ΕΕ στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, με τον Ερντογάν να υποστηρίζει ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση. 

Στα τέλη Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας κοινής συνέντευξης Τύπου με τον γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο κ. Ερντογάν έχασε την ψυχραιμία του, λέγοντας ότι η Γερμανία δεν μπορούσε να ασκήσει κριτική στο Ισραήλ λόγω του Ολοκαυτώματος.

«Μιλάω ελεύθερα γιατί δεν οφείλουμε τίποτα στο Ισραήλ », είπε ο κ. Ερντογάν.

Ωστόσο, η Τουρκία θεωρείται βασικός παράγοντας στην περιοχή από τα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τη μετανάστευση.

Η Τουρκία φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία εδώ και χρόνια και επωφελείται από την οικονομική υποστήριξη της ΕΕ, σώζοντας τα κράτη μέλη της ΕΕ από έναν σοβαρό πολιτικό πονοκέφαλο.