Νέο Σύμφωνο Σταθερότητας: Ανησυχίες και προτεραιότητες της Ελλάδας

Η σύγκλιση Γερμανίας και Γαλλίας είναι πλέον θέμα εβδομάδων και η Ελλάδα περιμένει πια, εκτός από τα βασικά σημεία που είναι κλειδωμένα για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, να οριστικοποιηθούν σημαντικές λεπτομέρειες πριν καταγραφούν κέρδη και ζημίες.

Το πλαίσιο της συμφωνίας που ανακοινώθηκε χθες με τη μορφή νομικού κειμένου από την προεδρεύουσα Ισπανία και το θέμα της μείωσης του χρέους και του ελλείμματος δείχνει σαφώς μεγαλύτερη ευελιξία από το υπάρχον.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η Ελλάδα υπόσχεται να μειώσει το χρέος της ετησίως κατά 20% του ΑΕΠ για 5,5 χρόνια και να μειώσει το χρέος της έως το 2022 από 171,3% του ΑΕΠ που έφτασε στο 60% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες που ανακοινώθηκαν χθες, για χώρες με χρέος άνω του 90% του ΑΕΠ, όπως η Ελλάδα, η ετήσια μείωση του χρέους που επιβάλλεται θα είναι 1% του ΑΕΠ. Όσον αφορά το κριτήριο του ελλείμματος, το ανώτατο όριο παραμένει στο 3%. Οι χώρες που το υπερβαίνουν δεν θα αναγκάζονται πλέον να μειώσουν το 3% του ΑΕΠ. Η νέα συμφωνία εισάγει ένα νέο σύστημα “δημοσιονομικών αποθεματικών” που όλες οι χώρες πρέπει να τηρούν για να εξασφαλίσουν τόσο τη δημοσιονομική προσαρμογή όσο και τις συνεχείς επενδύσεις και τη θετική ανάπτυξη.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, φέτος θα υπάρχει έλλειμμα 2,1% του ΑΕΠ και το 2024 θα μειωθεί στο 0,8% του ΑΕΠ, οπότε δεν θα κινδυνεύετε από διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος. Για το δημοσιονομικό αποθεματικό του 1,5% του ΑΕΠ που ζήτησε η Κομισιόν για χώρες με χρέη άνω του 90% του ΑΕΠ, η Αθήνα έχει επίσης την απάντηση. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα παρουσιάσει σημαντικό πλεόνασμα άνω του 2% του ΑΕΠ τα επόμενα τρία χρόνια.

Προς το παρόν, η Αθήνα περιμένει να οριστικοποιηθεί η απαλλαγή από το έλλειμμα των αμυντικών δαπανών στην τελική συμφωνία. Η Γαλλία έχει θέμα και η Γερμανία δεν το αρνείται. Η συμφωνία για το θέμα αυτό θα διευκολύνει τον ελληνικό προϋπολογισμό μετά το 2025. Θα υπάρχουν αποδείξεις για αμυντικό υλικό συνολικού κόστους 15 δισ. ευρώ.

Η ετυμηγορία των δύο “μεγάλων” της Ευρωζώνης αναμένεται επίσης υπό ποιες προϋποθέσεις, εάν οι επενδυτικές δαπάνες θα εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του ελλείμματος.

Μεταξύ των” σκοτεινών ” σημείων της μέχρι στιγμής συμφωνίας είναι το βάθος της παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα κράτη-μέλη και, εν προκειμένω, η πολυετής δημοσιονομική συμφωνία που θα συναφθεί με την Ελλάδα (η οποία θα διαρκέσει για άλλα 3 χρόνια με πιθανή παράταση 4 ετών).

Υπάρχει ένα 3 + 1 σκοτεινά σημεία στο νομικό κείμενο που είδε το φως της δημοσιότητας.

Το πρώτο, αφορά το τι θα γίνεται αν οι προβλέψεις του κράτους μέλους, δεν συμφωνούν με τις προβλέψεις τις Επιτροπής και οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συγκλίνουν. Πως θα κλείνει η διαφορά; Θα επιβάλει η Commission τους δικούς της κανόνες; Η Ελλάδα έχει πικρή εμπειρία από την περίοδο των μνημονίων. Με δεδομένο μάλιστα ότι τα πολυετή προγράμματα θα πρέπει να συμφωνούνται από τα συμβούλια των υπουργών Οικονομικών, πώς θα αποτραπεί μια πολιτική παρέμβαση από τους μεγάλους της Ευρωζώνης για τους στόχους της κάθε χώρας;

Το δεύτερο σημείο αφορά το δικαίωμα που αποκτά η Επιτροπή να χαμηλώνει την “οροφή” των καθαρών πρωτογενών δαπανών (ουσιαστικά θα επιβάλλει περικοπές) αν μέσα από την αξιολόγηση της θεωρήσει ότι το πρόγραμμα κάποιας χώρας γίνεται με χρονοδιάγραμμα βραδύτερο από ό,τι έχει συμφωνηθεί. Και εδώ πρέπει αν διευκρινιστούν τα όρια και οι προϋποθέσεις για την επιβολή μιας τέτοιας “ποινής”.

Τρίτον, πρέπει να διευκρινιστεί επίσης τι θα συμβαίνει αν μια χώρα υπεραποδίδει έναντι των στόχων. Θα μπορεί να χρησιμοποιήσει το πλεόνασμα των εσόδων για επενδύσεις ή θα πρέπει να μειώνει απευθείας το χρέος;

Θα πρέπει, ακόμη, να διευκρινιστεί αν οι μεταρρυθμίσεις που θα επιλέγονται να ενταχθούν στο πρόγραμμα θα πρέπει να είναι εντελώς καινούργιες ή απλώς θα εντάσσονται σε μεταρρυθμίσεις που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.