Πώς ο Όλαφ Σολτς «έσωσε» την Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Πολύ κακό για το τίποτα». Αυτός είναι ο τίτλος της διάσημης κωμωδίας του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ την οποία έγραψε ο διάσημος βρετανός θεατρικός συγγραφέας, στα 1600. Παρουσιάστηκε επί σκηνής περίπου την ίδια χρονιά και την είδαμε άπαντες, στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με πρωταγωνιστή, αυτής της νέας εκτέλεσης, τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν.

Η κωμωδία που προσέφερε ο Βίκτορ Όρμπαν, ένας βετεράνος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με εμπειρία περίπου 14 ετών στις Συνόδους Κορυφής, ήταν και παραμένει αξιομνημόνευτη.

Ως καλός και κυρίως έμπειρος ηθοποιός στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, ο Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός μιας χώρας με μόλις 10 εκατ κατοίκους, η οποία αντιπροσωπεύει μόλις το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ απείλησε να μπλοκάρει μια από τις πιο σημαντικές διαδικασίες της ΕΕ. Την περαιτέρω διερεύνηση και εμβάθυνση της. Και απέτυχε.

Η όλη διαδικασία ξεκίνησε εδώ και πολλούς μήνες. Ο Βίκτορ Όρμπαν απείλησε ολόκληρη την ΕΕ με βέτο ζητώντας ουσιαστικά να αποδεσμευτούν όλα τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που βρίσκονται στην «κατάψυξη» των Βρυξελλών, καθώς η κατάσταση στο ζήτημα του κράτους δικαίου στη χώρα του, προκαλεί κάτι ανάμεσα σε φρίκη και γέλιο σε Βρυξέλλες και στους παροικούντες των Βρυξελλών.

Το ιστορικό μιας σαιξπηρικής κωμωδίας στην ΕΕ

1 – Η Ευρωπαϊκή Ένωση στερεύει από χρήματα

Τα περισσότερα κονδύλια του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-27 (σ.σ το λεγόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο) έχουν σχεδόν εξαντληθεί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρησιμοποίησε τα διαθέσιμα κεφάλαια για να ανταποκριθεί στις πρωτόγνωρες καταστάσεις που επέβαλε η πανδημία της Covid-19 και στη συνέχεια η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παράλληλα, οι έκτακτες αυτές καταστάσεις οδήγησαν τα κράτη – μέλη της ΕΕ να δώσουν, για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, στην Κομισιόν την εξουσία να εκδώσει κοινό χρέος. Να δανειστεί δηλαδή από τις αγορές έως και 800 δισ. ευρώ, μεταξύ 2021 και 2026, ώστε να μπορέσει να χορηγεί, με τη σειρά της, επιχορηγήσεις και δάνεια στα κράτη – μέλη. Ωστόσο το επιτόκιο δανεισμού της ΕΕ έχει ανέβει από το 0.1%το 2021 στο 3% το 2023, με αποτέλεσμα το κόστος αποπληρωμής των τόκων να έχει εκτοξευθεί και να χρειάζονται τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ.

Για να καλύψει αυτό το κενό στο «βιβλίο εσόδων και εξόδων» της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη – μέλη να συμφωνήσουν σε μια αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Την ίδια στιγμή η ΕΕ συμφωνεί, τουλάχιστον βάσει της πλειοψηφίας των κρατών – μελών, στο να χορηγηθούν άλλα 50 δισ. ευρώ στην Ουκρανία μέχρι το 2027, εκ των οποίων τα 17 δισ. θα αφορούν σε επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα 33 δισ. σε δανεισμό.

2 – Τα κράτη – μέλη της ΕΕ χρειάζονται επίσης χρήματα

Χρήματα όμως χρειάζονται και αρκετά κράτη – μέλη της ΕΕ. Ένα από αυτά η Ουγγαρία. Ο Βίκτορ Όρμπαν χρειάζεται άμεσα τα χρήματα που έχει παγώσει η ΕΕ λόγω της τραγικής κατάστασης στο κράτος δικαίου στη χώρα του. Η Κομισιόν εκταμίευσε 10,2 δισ., μια κίνηση που προκάλεσε την οργή στις περισσότερες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά κάτι που δεν αρκεί για το ιδιαίτερο αυτό καθεστώς της Ουγγαρίας.

Η συνέχεια: Το παρασκήνιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Το πρωινό ρόφημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είχε καφέ, κρουασάν και φρούτα. Σε αυτό συμμετείχαν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο Καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν. Τα επιχειρήματα του κ,. Όρμπαν, δηλαδή, ότι δεν τίθεται θέμα έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, άρχισαν να καταρρίπτονται, ένα προς ένα. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ουκρανία είχε την υπογραφή του Επιτρόπου Γειτονίας και Διεύρυνσης, Όλιβερ Βάρχελι. Ενός Ούγγρου, και στενού συνεργάτη του Βίκτορ Όρμπαν.

Τις επόμενες 12 περίπου ώρες τα επιχειρήματα του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας είχαν πάψει να υφίστανται, καθώς οι υπόλοιποι 26 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξαπέλυσαν μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην Ουγγαρία. Και ο κ. Όρμπαν υποχώρησε. Για να βρεθεί μια συμφωνία ο Καγκελάριος της Γερμανίας αποφάσισε να πλησιάσει τον κ. Όρμπαν και να του προτείνει να αποχωρήσει από την αίθουσα ώστε οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες να ψηφίσουν υπέρ της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, χωρίς το «βάρος του». Ο, τι και να ήθελε να πει με τη λέξη «βάρος» το Βερολίνο, προσπαθώντας να ξεπαγώσει περίπου 30 δισ. ευρώ που έχουν δεσμευτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ουγγαρία, λόγω της κατάστασης τους κράτους δικαίου.

Ο Βίκτορ Όρμπαν κατάλαβε ότι δεν μπορεί να συγκρουστεί με ολόκληρη την ΕΕ και έτσι επέλεξε αυτό που, θεσμικά, ονομάζεται «εποικοδομητική αποχή», κάτι το οποίο προβλέπεται ρητώς από το άρθρο 31 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ. Με λίγα λόγια, όταν ένα κράτος – μέλος της ΕΕ δεν συμφωνεί με μια συλλογική δράση, επιλέγει να απέχει αντί να θέσει βέτο. Στη συνέχεια η δράση εγκρίνεται και το κράτος μέλος, ακολουθώντας ένα «πνεύμα αμοιβαίας αλληλεγγύης», δεσμεύεται να μην παρέμβει αρνητικά στην κοινή απόφαση της ΕΕ.

«Η Ουγγαρία υποχώρησε. Δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς. Παρόλο που η χώρα του Βίκτορ Όρμπαν θα αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2024. Λίγες μόλις ημέρες μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές», δήλωσε στο protothema.gr, διπλωμάτης από μεγάλη χώρα της ανατολικής ΕΕ που στηρίζει όσο ελάχιστες την Ουκρανία.

Ωστόσο οι 27 θα συναντηθούν ξανά τον Ιανουάριο του 2024. Και εκτός από τη βοήθεια προς την Ουκρανία, θα πρέπει να συμφωνήσουν για την αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού που ζήτησε η Επιτροπή (49 δισεκατομμύρια σε τρία χρόνια, εξαιρουμένης της βοήθειας προς την Ουκρανία). Και εκεί, δεν είναι η Ουγγαρία που κινδυνεύει να μπλοκάρει τα πάντα, αλλά η Γερμανία και οι σύμμαχοί της στη Βόρεια Ευρώπη που δεν θέλουν να ξοδέψουν ούτε ένα επιπλέον ευρώ για την Ένωση.